پروازهای نجومی!

در یکی، دو سال گذشته و پس از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در کشور در برهه‌های مختلف شاهد افزایش شدید قیمت‌ها در مسیرهای خاص هوایی بوده‌ایم و بازار حمل‌ونقل هوایی کشور نرخ‌های عجیب و غریب فراونی به خود دیده، در جدیدترین نمونه بلیت پرواز تهران-کیش-تهران برای ایام دهه فجر است که قیمت این بلیت تا نزدیک به دومیلیون تومان نیز رسیده است. البته از اوایل امسال نابسامانی و التهابات گسترده در بازار ارز نیز تاثیر خود را بر نرخ بلیت‌های هواپیما داشته اما در این خصوص کارشناسان معتقدند که تنها ۵۰ درصد نرخ بلیت به تلاطم‌های ارزی بازمی‌‌گردد و ۵۰ درصد مابقی ریالی است و نرخ پروازها را با قیمت‌های موجود غیرواقعی می‌دانند. جالب اینجاست که انگیزه‌ای که برای مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما وجود داشته، افزایش کیفیت پروازها و همچنین سهولت استفاده از سفرهای هوایی برای مردم بوده است؛ دلیلی که کشورهای پیشرفته دنیا را به آزادسازی نرخ بلیت پرواز سوق داده است اما در کشور ما در واقع آزادسازی به معنای درست آن انجام نشده و به نوعی نرخ بلیت‌های هواپیما رهاسازی شده است!

آزادسازی؛ موفق یا شکست خورده؟!

به گفته مسئولان اجرای قانون آزادسازی نرخ پروازباعث می‌شود بدهی ایرلاین‌ها کاهش پیدا کند و همچنین مردم بتوانند در ایام مختلف سال با نرخ‌های متفاوتی سفر هوایی داشته باشند و هر ایرلاین می‌تواند نرخ خدمات‌ را خودش تعیین کند و این مساله موجب ایجاد رقابت میان آن‌ها خواهد شد؛ چراکه با توجه به میزان امکانات و کیفیت پروازی که انجام می‌دهد، نرخ‌های پرواز را تعیین می‌کند. همچنین اجرای قانون آزادسازی نرخ بلیت هواپیما علاوه بر کاهش بدهی ایرلاین‌ها باید باعث افزایش سرمایه‌گذاری در این صنعت می‌شود اما آیا آنچه که تا به امروز شاهد آن بوده‌ایم، چیزی جز افزایش قیمت‌ها در صنعت حمل و نقل هوایی و کاهش میزان سفرهای هوایی بوده است؟ در این خصوص یکی از کارشناسان حوزه حمل و نقل هوایی در ستایش آزادسازی نرخ بلیت هواپیما گفته است: «رقابتی که با آزادسازی نرخ بلیت پروازها میان شرکت‌های هواپیمایی به وجود آمده، موجب کاهش نرخ بلیت شده و مردم نباید آزادسازی قیمت بلیت‌ها را مبنی بر گران شدن آن‌ها قلمداد کنند. سازمان هواپیمایی کشوری با پیش‌بینی خرید ناوگان جدید اقدام به آزادسازی نرخ بلیت‌ها کرد تا با رقابتی که میان شرکت‌های هواپیمایی به وجود می‌آید، قیمت بلیت‌ها دستوری نباشد و نرخ‌ها براساس ارائه خدمات و میزان عرضه و تقاضای مردم تعیین شود. آزادسازی نرخ، موجب گرانی قیمت بلیت‌ها در بازار نشده بلکه گاهی شاهد کاهش نرخ بلیت پروازها نیز بوده‌ایم و این مساله برخلاف تصور مردم است که فکر می‌کردند با آزادسازی، قیمت بلیت‌ها گران می‌شود. ایرلاین‌ها به دلیل آنکه بتوانند خود را در بازار نگه دارند و با سایر شرکت‌های هواپیمایی رقابت کنند، باید نرخ خدمات و بلیت پروازهای خود را کاهش دهند که این مساله به سود مردم است و منجر به کاهش نرخ پروازها می شود؛ بنابراین ما موافق آزادسازی نرخ بلیت‌ها هستیم واز این مساله استقبال می‌کنیم و آینده پر رونقی را برای این صنعت پیش‌بینی می‌کنیم زیرا افزایش ناوگان هواپیمایی منجر می‌شود تا مردم به سمت خدمات بهتر روی بیاورند. این مساله موجب می‌شود تا افراد با شرکت‌های مختلف دارای خدمات متفاوت رو‌به‌رو شوند و با توجه به سطح توان مالی خود از خدمات متفاوت ارائه شده از سوی این شرکت‌ها بهره ببرند». گفته‌های این کارشناس در خصوص آزادسازی درست بوده اما واقعیت این است که آزادسازی نرخ بلیت پرواز در کشور ما در زمان مناسبی صورت نگرفت و به دلیل بازگشت دوباره تحریم‌ها و همچنین نوسانات بازار ارز با شرایطی مخالف آنچه که هدف آزادسازی نرخ بلیت بوده مواجه شده‌ایم. در همان زمان نیز البته این موضوع با مخالفت‌هایی از سوی عده‌ای مواجه شد. در آن زمان مخالفان زیرساخت‌های هوایی کشور را برای استقبال از چنین تغییری مناسب و آماده نمی‌دانستند. این عده از کارشناسان معتقد بودند که آزادسازی نرخ بلیت در شرایطی که میان طرف عرضه و تقاضا در این صنعت توازن برقرار نیست، نمی‌تواند شرایط برد برد را برای هر دو طرف شرکت‌های هواپیمایی و مشتریان به وجود آورد زیرا محدودیت عرضه و تعداد کم هواپیماها و پروازها در مقایسه با تعداد تقاضا و مسافران باعث افزایش قیمت بلیت پروازها خواهد شد. موردی که در چند وقت گذشته بسیار با آن مواجه شده‌ایم و شاهد قیمت‌های نجومی در مسیرهای مختلف پروازی بوده‌ایم.

پرواز نجومی به مشهد، قشم و کیش!

این روزها و با نزدیک شدن به ایام تعطیلات دهه فجر باز هم شاهد افزایش بی ‌رویه قیمت پروازها در برخی مسیرها هستیم؛ به گونه‌ای که نرخ بلیت پروازهای داخلی به شدت در حال افزایش است. این وضعیت برای مسیرهای پر تقاضا از جمله کیش، مشهد، قشم و ... حادتر است. در حال حاضر قیمت بلیت رفت و برگشت تهران-کیش بیش از یک میلیون و 800هزار تومان و بلیت پرواز تهران-مشهد-تهران به بیش از یک میلیون و 400 هزار تومان رسیده است. به‌عنوان نمونه در حال حاضر نرخ بلیت پرواز رفت و برگشت تهران-کیش برای روز 18 بهمن و 22 بهمن یک میلیون و 842 هزار تومان است. نرخ بلیت پرواز تهران-مشهد-تهران نیز به یک میلیون و 428 هزار تومان و قیمت بلیت رفت و برگشت تهران-شیراز به یک میلیون و 150هزار تومان رسیده است. پرواز تهران-قشم-تهران به یک میلیون و 910 هزار تومان و نرخ بلیت پرواز رفت و برگشت تهران-بندرعباس به یک میلیون و 800هزار تومان افزایش یافته است. این در حالی است که طبق گزارش خبرگزاری تسنیم، چند روز قبل سازمان هواپیمایی کشوری با هشداربه متخلفان ارائه بلیت چارتری خارج از چارچوب از ابلاغ بخشنامه الزام شرکت‌های هواپیمایی به فروش بلیت هواپیما به صورت سیستمی از اول بهمن خبر داده بود. در این خصوص رضا جعفرزاده، مدیر روابط عمومی این سازمان گفته بود:‌ «شرکت‌های هواپیمایی، مجاز به فروش بلیت چارتری بدون لحاظ بسته سفر نیستند و ارائه بلیت هواپیما باید مشمول ابطال و تغییر باشد. در راستای اجرای سیاست‌های ابلاغی مبنی بر فروش بلیت پروازهای چارتری به صورت سیستمی و با توجه به پایش بازار و بررسی‌های صورت گرفته پیش از این گاهی شاهد فروش بلیت پروازهای برنامه‌ای به صورت چارتری بوده‌ایم که این امر مغایر با بخشنامه‌های ابلاغی سازمان هواپیمایی کشوری است. بر این اساس سازمان هواپیمایی کشوری در ابلاغی همه ایرلاین‌های داخلی را ملزم کرد از بهمن ماه جاری در همه مسیرها فروش خود را به صورت سیستمی عرضه کرده و مقررات تغییر و ابطال را اعمال و در هنگام فروش بلیت به مسافران اطلاع‌رسانی لازم را انجام دهند. براساس این بخشنامه انجام پروازهای چارتری در قالب بسته‌های سفر و ترکیب هتل و پرواز منحصرا در مسیرهای گردشگری با رعایت مقررات، مستلزم اخذ مجوز پرواز چارتری از سازمان خواهد بود. در صورت گزارش و مشاهده عدول از مقررات ابلاغ شده، این سازمان جهت جلوگیری از ایجاد بی‌نظمی در فضای کسب و کار حمل و نقل هوایی و صیانت از حقوق مسافران در خصوص ارائه مجوزهای جدید یا تعدیل مجوز پروازهای قبلی شرکت‌ها تجدیدنظر خواهد کرد و با متخلفان برخورد قانونی می‌کند». گفته‌های مدیر روابط عمومی سازمان هواپیمایی کشوری در حالی است که بلیت‌هایی که قیمت آن‌ها ذکر شده همه چارتری هستند و شرکت‌های هواپیمایی داخلی بسیار علاقه‌مند به فروش این نوع از بلیت به مسافران خود هستند.

این قصه سر دراز دارد!

البته ماجرای افزایش قیمت پروازها تنها مختص به امروز نیست. بلکه در چند وقت گذشته چندین بار شاهد افزایش قیمت‌های نجومی بوده ایم. برای نمونه در مرداد سال جاری نیز با قیمت‌های نجومی در پروازهای تهران- شیراز مواجه بودیم. شرایط به‌گونه‌ای است که در حال حاضر و با قیمت‌هایی که پروازهای داخلی دارند، حمل و نقل هوایی دیگر برای بسیاری از اقشار جامعه مقرون به صرفه نیست. اقدامات دولت در ماه‌های گذشته و درخواست از مردم برای کاهش سفرهای خارجی با افزایش عجیب عوارض خروج از کشور و حذف ارز مسافرتی تنها یک روی سکه بوده و با شرایطی که در حال حاضر به وضعیت صنعت حمل و نقل هوایی داخلی حاکم شده است، بسیاری از مردم باید سفرهای داخلی با هواپیما را نیز به حافظه درازمدت خود بسپارند و با آن خداحافظی کنند.

نرخ‌های عجیب و غریب و غیر واقعی پروازهای داخلی پس از حذف ارز دولتی ایرلاین‌ها این روزها وضعیت اسفباری را برای گردشگران داخلی نیز ایجاد کرده است و این طور که از شواهد بر می‌آید، هیچ گونه‌ اراده‌ای در جهت نجات وضعیت گردشگری داخلی و به دنبال آن مشاغلی که در این حوزه فعال است، وجود ندارد. این موارد نه‌تنها ضربه‌ای بزرگ برای این صنعت خواهد بود بلکه در درازمدت باعث زمین خوردن آن نیز خواهد شد. در این خصوص برخی از کارشناسان این حوزه معتقدند قیمت بلیت‌ها به راحتی قابل کنترل است و سازمان هواپیمایی کشوری، ابزار قانونی این کار را در اختیار دارد اما برخورد لازم با متخلفان صورت نمی‌گیرد. چراکه برخی روابط مانع اجرای درست ضوابط و پاره‌ای ملاحظه‌کاری‌ها می‌شود و همین امر باعث می‌شود که هر کسی به خود اجازه فروش بلیت با هر قیمتی را بدهد.