دریای خزر را بیشتر بشناسیم

دریای خزر با وسعت ۳۷۱ هزار کیلومتر مربع با طولی معادل ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض ۲۰۰-۵۵۰ کیلومتر بزرگترین دریاچه کره زمین است . این دریا از نظر اقیانوس شناسی یکی از انواع چهار گانه دریاهای جهان است که به نام دریاهای بسته نامگذاری شده است . طبق تعریف اینگونه دریاها قطعات و بقایای دریاهای قدیمی هستند که امروزه جدا مانده و راهی به آب های آزاد جهان ندارند . طول خط ساحلی دریای خزر در سواحل ایران بالغ بر ۸۷۳ کیلومتر است که دو ویژگی , بخش های ایرانی این دریا را کاملا مستقل از سایر بخش های آن نموده است , نخست آنکه سلسله جبال البرز در فاصله ۱ تا ۱۵ کیلومتری این دریا مسبب حفظ رطوبت حاصل از بحر خزر و ایجاد اجتماعات جنگلی منحصر بفردی گردیده است که علاوه بر جنبه های اکولوژیک و زیست محیطی , بخشی از نیازهای اقتصادی وابسته به منابع جنگلی را تامین می کند .

همچنین وجود این رشته کوه , اثر رطوبت خزر و نقش اجتماعات جنگلی موجب فراهم آمدن شرایط ابی و رطوبتی قابل توجهی گردیده است و ذخایر آب سطح الارضی و تحت الارضی خط ساحلی را پشتیبانی نموده و اقتصاد تولیدات کشاورزی همچون برنج ,چای , مرکبات , توتون , پنبه و دانه های روغنی صرفا تحت چنین شرایطی پا برجا مانده است , این وضعیت بعلت عدم وجود ارتفاعات پیوسته در سایر بخش های ساحلی دریای خزر در کشورهای همجوار به چشم نمی خورد . ویژگی دیگر که به تبع وضعیت ژئو مرفولوژی و استقرار ارتفاعات در ساحل ایجاد گردیده , ژرفای قابل توجه آبهای ساحلی دریای خزر در سواحل ایران است که اعماق بستر آن به ۱۰۲۵ متر نیز می رسد و بیش از دو سوم حجم آب دریای خزر در بخش جنوبی و در محدوده آب های ایران قرار دارد , چنین وضعیتی نه تنها مورد علاقه ماهیان با ارزش خاویاری دریای خزر و افزایش ذخایر آن در آبهای ایران می باشد , بلکه حجم وسیع آب ناحیه ایران باعث می گردد سواحل ایران در هنگام حکمفرمایی شرایط زمستانی منجمد نگردد و ماهیان بخش های شمالی به این آب ها مهاجرت نماید , پرواضح است که چنین نعمتی موجب حمایت اقتصاد خانوارهای ساحل نشین و بخشی از نیازهای پروتژینی مملکت می باشد . شوری آبب دریای خزر بطور متوسط ۸/۱۲گرم بر کیلوگرم (۳/۱ درصد ) است و میانگین حرارت سطحی آب در سواحل ایران به ۶ درجه سانتیگراد می رسد .

به علت موقعیت جغرافیایی دریای خزر در سواحل ایران بین عرضهای جغرافیایی ۵/۳۶ تا ۳۹ درجه شمالی و تحت تاثیر ارتفاعات البرز , آب وهوای حاکم بر سواحل ایران معتدل و اقلیم آن مدیترانه ای می باشد . میزان بارندگی نیز بین ۵۰۰تا ۱۲۰۰ میلیمتر در کرانه های شمالی ایران نوسان دارد . شرایط مطلوب اقلیمی و حاصلخیزی خاک باعث تنوع زیستگاههای ساحلی در کرانه های خزر گردیده است . بر پایه مطالعات صورت گرفته بیشترین آلودگی های شناسایی شده در خزر شامل آلودگی های میکروبی است که توسعه اجتماعی منطقه و تراکم بالای جمعیت در نوار ساحلی ایجاد کننده آن می باشد به گونه ای که حجم فاضلاب های شهری ریحته شده به دریا از سواحل ایران در طول سال بالغ بر ۹۴ میلیون متر مکعب تعیین گردیده است . گسترش مراکز صنعتی در حاشیه ساحل و توسعه رودخانه ها در حوضه مشروب کننده این دریا که انتقال دهنده آلاینده ها از حوضه های آبخیز خود می باشند , موجب تهدید زیستگاههای ساحلی این دریا می گردد . در سالهای اخیر نیز پیشروی تدریجی و تغییرات سطح آب دریا با زهکش نمودن آلاینده های ساحلی و دگرگونی زیستگاههای طبیعی و مراکز مسکونی , بحران آلودگی و مدیریت زیست محیطی سواحل را با مشکلات عدیده روبرو ساخته است که تنها راه بهسازی محیط تشریک مساعی تمامی سازمان ها و دوایز ذینفع و ذیصلاح در مدیریت ساحلی این پهنه آبی می باشد .

پربازدیدترین ها:

برگرفته از کتاب گردشگری طبیعت : معیارهای توسعه و طراحی نوشته جناب آقای افشین دانه کار و جناب آقای بیت اله محمودی