شخصیت های علمی تخیلی سینمای ایران/ عجوزه، گنجو و جن!!

اکبر عبدی: من جن هستم؛ جن بوداده

فیلم‌های فانتزی و شخصیت‌های تخیلی در سینمای ما چندان زیاد نیست. چرایی اش محور این گزارش نشده و اشاره به آن فقط حکم یک یاد آوری دارد. در گزارش پیشرو و شخصیت خیالی را که ابتدا در ذهن نویسنده شکل گرفته و توسط کارگردان روی پرده آمده است، مرور کرده ایم. توضیح این مسئله لازم است که منظور گزارش، شخصیت‌های عروسکی نیست بلکه کاراکتر‌هایی است که توسط بازیگر جان گرفته اند. حتی این نوشتار شخصیت‌هایی مثل فرشته‌ها را نشانه نمی‌رود چرا که آن‌ها واقعی اند و از تخیل نمی‌آیند. حتما عدد شخصیت‌های فانتزی بیش از ۹ است؛ کما این که می‌شد به «کاکادو» و «افسانه آه» تهمینه میلانی هم پرداخت. کارگردان برای بیان حرف‌های مهمش از دو شخصیت خیالی بهره گرفته، اولی مردی است که از کر‌ه‌ای دیگر آمده و دومی یک شخصیت نمادین است.

آزیتا حاجیان در نقش عجوزه | دزد عروسک‌ها

محصول چه سالی است؟ ۱۳۶۸

محصول چه کسی است؟ محمدرضا هنرمند. فیلم «دزد عروسک ها» را در حالی ساخت که چهار فیلم قبلی اش تمی جدی داشتند. این فیلم، اما مخصوص گروه سنی کودکان و نوجوانان بود.

چه ویژگی‌هایی داشت؟ «عجوزه» پیرزن بدطینتی است که قصد آزار و اذیت بچه‌ها را دارد. او تصویر عینی عجوزه‌هایی است که در قصه‌های عامیانه کودکان، به عنوان قطب خبیث داستان معرفی می‌شوند.

آزیتا حاجیان در فیلم دزد عروسک‌ها

موفق بوده یا نه؟ شخصیت عجوزه در فیلم «دزد عروسکها» از آن جهت موفق است که انطباق کامل با تصویر و باور بچه‌ها دارد. از آن طرف ازیتا حاجیان موفق عمل کرد و در نمایش بدجنسی شخصیت سنگ تمام گذاشت. گریم و طراحی لباس نیز دو فاکتور مهم برای موفق شدن عجوزه هستند.

کجای کارنامه بازیگر است؟ آزیتا حاجیان، علاوه بر کاراکتر عجوزه، نقش مادر را هم بازی کرد. این دو شخصیت در تضاد با هم هستند و برای خانم حاجیان چالشی جدی برای محک توانش محسوب می‌شود. او به خوبی از پس هردو برامد و «دزد عروسک ها» فیلمی مهم در کارنامه اش لقب دارد.

اکبر عبدی در نقش گنجو| دزد عروسک‌ها

محصول چه سالی است؟ ۱۳۶۸

محصول چه کسی است؟ محمدرضا هنرمند

چه ویژگی‌هایی داشت؟ «گنجو» پسر خنگ و دست و پا چلفتی عجوزه» است. حضور او در فیلم به نوعی دوز وحشت از شخصیت عجوزه را پایین می‌آورد. رفتار‌های گنجو برعکس قیافه اش، خنده ایجاد می‌کند و همین باعث می‌شود بعد از گذشت چنددقیقه از فیلم، مخاطب خردسال را قانع کند که خبری از ترس نیست. گنجو، مو‌هایی زرد دارد؛ دو دندانش جلو است، آهسته و گاه با لکنت حرف میزند..

اکبر عبدی در دزد عروسک‌ها

موفق بوده یانه؟ هم شخصیت گنجو موفق است و هم بازیگرش اکبر عبدی. «دزد عروسک ها» یک شخصیت نیمه فانتزی هم دارد به نام خورخور که ابراهیم آبادی بازی اش می‌کرد. او نماد بدمن‌های شهر است که به واسطه ثروت و قدرت به دیگران می‌گویند.

کجای کارنامه بازیگر است؟ وقتی اکبر عبدی فیلم «دزد عروسکها» را بازی کرد به خاطر بازی در «اجاره نشین ها» و «مادر» چهر‌های شناخته شده بود. این فیلم، اما باعث شد میان مخاطبان کودک و نوجوان محبوب شود و تجربه‌ای تازه در کارنامه اش رقم بخورد. عبدی و شخصیت گنجو در حافظه چندنسل باقی مانده.

اکبر عبدی در نقش جن | روز فرشته

محصول چه سالی است؟ ۱۳۷۲

محصول چه کسی است؟ بهروز افخمی، «روز فرشته» را به عنوان دومین فیلم خود ساخته است.

چه ویژگی‌هایی داشت؟ داستان «روز فرشته» در رویای شخصیت اصلی فیلم نیت الله (عزت الله انتظامی) می‌گذرد. او گمان می‌کند به کما رفته و در حال مرگ است. اکبر عبدی نقش یک جن را بازی می‌کند که سیر تا پیاز زندگی نیت الله خان را می‌داند و در عین حال با شریک مرحوم نیت الله خان ارتباط دارد. حضور او در داستان بخشی از زندگی نیت الله خان را هویدا می‌کند که آلوده به مال حرام و خوردن حق دوست بوده است. خود شخصیت در فیلم می‌گوید: «من جن هستم؛ جن بوداده.» این دیالوگ را عبدی طوری بیان می‌کند که شخصیت به جای ایجاد رعب، خواستنی می‌شود و بخش کمدی فیلم را تامین می‌کند.

اکبر عبدی در روز فرشته

موفق بوده یانه؟ عبدی در جان دادن به شخصیت موفق عمل کرده است. سر کچل و دو دندان افتاده او به همراه صدای نازک و نوعی خاص از حرف زدن باعث شده این شخصیت در ذهن بماند.

کجای کارنامه بازیگر است؟ «روز فرشته» از کار‌های خوب و موفق اکبر عبدی است، اما آن طور که باید قدر ندیده.

اکبر عبدی نقش یک جن را بازی می‌کند که سیر تا پیاز زندگی نیت الله خان را می‌داند و در عین حال با شریک مرحوم نیت الله خان ارتباط دارد. حضور او در داستان بخشی از زندگی نیت الله خان را هویدا می‌کند که آلوده به مال حرام و خوردن حق دوست بوده است. خود شخصیت در فیلم می‌گوید: «من جن هستم؛ جن بوداده.»

علیرضا خمسه در نقش خپیت | من زمین را دوست دارم

محصول چه سالی است؟ ۱۳۷۲

محصول چه کسی است؟ «من زمین را دوست دارم» پنجمین فیلم ابوالحسن داودی بعد از «سفر عشق»، «سفر جادویی»، «جیب بر‌ها به بهشت نمی‌روند» و «ایلیا نقاش جوان» است.

علیرضا خمسه در من زمین را دوست دارم

چه ویژگی‌هایی داشت؟ «خپیت» یک شخصیت فضایی است که از سوی فرمانده سیاره اش به زمین تبعید شده. آن چه در نگاه اول درباره «خپیت» مشخص است این که براساس الگوی فیلم‌ها و متن‌های تخیلی طراحی شده. نویسنده و کارگردان قصد داشتند ضمن ساخت یک فیلم سرگرم کننده، عادت‌های مردم را به نقد بکشند. قرار گرفتن «خپیت» در موقعیت‌های مختلف این امکان را به سازندگان داده بود.

موفق بوده یا نه؟ شخصیت در فیلم جا افتاده و خپیت توانست خیلی زود جای خود را پیدا کند.

کجای کارنامه بازیگر است؟ علیرضا خمسه در ایفای نقش آدم فضایی موفق بود و نقشی متفاوت به کارنامه اش اضافه کرد. به دلیل محبوبیت «من زمین را دوست دارم» پیش طیف زیادی از سینمادوستان، نقش خمسه هم در ذهن مانده. با این حال «خپیت» جزو شاه نقش‌های این بازیگر محسوب نمی‌شود.

محمدرضا گلزار در نقش رامو| سیزده گربه روی شیروانی

محصول چه سالی است؟ ۱۳۸۱

محصول چه کسی است؟ على عبدالعلی زاده بعد از ساخت «تعقیب» و «تارزن و تارزان» سراغ «سیزده گربه روی شیروانی» رفت.

چه ویژگی‌هایی داشت؟ رامو یکی از شخصیت‌های تخیلی فیلم است که از سرزمینی ناشناخته آمده. کارگردان برخوردی استعاری با شخصیت‌ها داشت و رامو که گاهی به شکل انسان و گاهی گربه در می‌آید نیز دارای چنین کارکردی بوده است.

محمدرضا گلزار در سیزده گربه روی شیروانی

موفق بوده یا نه؟ فیلم و شخصیت ظرفیت موفق بودن را داشت که نشد. به قول منتقدی دکور‌ها و لباس‌ها و چهره پردازی صحنه‌های اولیه فیلم، حال و هوایی علمی تخیلی به فیلم داده است. پس از آن شروع خوب فیلم مانند اغلب تولیدات فانتزی سینمای ایران، بیشتر روی کاراکتر‌ها و روابطشان باهم تمرکز می‌کند و به جز چند صحنه در بیشتر موارد، معمولی و خالی از جلوه‌های ویژه است. فضای فیلم هم بر خلاف فیلم‌های علمی تخیلی که چیز‌های غیرقابل باور را باور پذیر می‌کنند نه به عنوان فیلم علمی تخیلی بلکه به عنوان فیلمی فانتزی هم چندان باورپذیر نیست. کجای کارنامه بازیگر است؟ در کارنامه گلزار جایگاه رفیعی ندارد.

لوون هفتوان در نقش خون آشام | دراکولا

محصول چه سالی است؟ ۱۳۹۴

محصول چه کسی است؟ «دراکولا» سومین فیلم رضا عطاران بعد از «خوابم میاد» و «رد کارپت» است.

چه ویژگی‌هایی داشت؟ فیلم سوم عطاران فضایی رئال -خیالی دارد. شخصیت اصلی آن یعنی لوون هفتوان و همسرش ویشکا آسایش از باقی مانده‌های نسل دراکولا هستند که در ایران ساکن شده اند! آقای دراکولا خصلت اجدادی اش را از دست نداده و همچنان به آشامیدن خون نیاز دارد. در بخش‌هایی از فیلم قیافه لوون هفتوان به شکل دراکولا در می‌آید. کمی بعد متوجه می‌شویم کارگردان از این خصلت استفاده‌ای دوگانه کرده و معضل اعتیاد را بدین شکل هشدار داده است.

لوون هفتوان در دراکولا

موفق بوده یا نه؟ لوون هفتوان در ارائه تصویری هولناک از دراکولای خون آشام موفق عمل کرده. مواجهه درباره فیلم عطاران دوگانه بود؛ برخی آن را اثری متفاوت می‌دانند و غالب مخاطبان سینما معتقد بودند این کارگردان توقع شان را برآورده نکرده است. آن‌ها انتظار یک کمدی داشتند، ولی منظور عطاران چیز دیگری بوده است.

کجای کارنامه بازیگر است؟ دراکولا جزو نقش‌های خوب کارنامه زنده یاد هفتوان است.

امین زندگانی در نقش عجوزه | آهوی پیشونی سفید

محصول چه سالی است؟ ۱۳۹۰

محصول چه کسی است؟ سید جواد هاشمی «اختاپوس (آهوی پیشونی سفید)» را سال ۹۰ به عنوان اولین تجربه سینمایی خود کارگردانی کرد. سال پیش دنباله اش را ساخت و قسمت سوم آن در نوبت اکران است.

امین زندگانی در آهوی پیشونی سفید

چه ویژگی‌هایی داشت؟ در میان شخصیت‌های متعدد دو فیلم سید جواد هاشمی، چند کاراکتر خیالی هستند و مابقی برگرفته از حیوان یا آدم بوده اند. امین زندگانی که در قسمت اول «آهوی پیشونی سفید» حضور داشت نقش یک عجوزه را بازی می‌کرد. این عجوزه از سوی عفریته (گوهر خیراندیش) مامور شده تا پیشونی سفید (ترلان پروانه) را اغفال کند و بدزدد. او ابتدای چهره‌ای کریه دارد؛ مو و ریشی پریشان و دماغی بزرگ. برای نزدیک شدن به پیشونی سفید، اما جادو می‌کند و خوش تیپ می‌شود

موفق بوده یا نه؟ امین زندگانی از پس ماموریتی که بر عهده اش گذاشته شده برمی آید؛ همان طور که گوهر خیراندیش نقش عفریته را معقول بازی می‌کند. با این حال هیچ کدام از این نقش‌ها قابلیت ماندگاری در ذهن مخاطب ندارند.

کجای کارنامه بازیگر است؟ جزو کار‌های آبرومند زندگانی است.

پژمان بازغی در نقش بلبله| پیشونی سفید ۲

محصول چه سالی است؟ ۱۳۹۶

محصول چه کسی است؟ سیدجواد هاشمی

چه ویژگی‌هایی دارد؟ مهمترین ویژگی همه کاراکتر‌های «پیشونی سفید ۲»، گریم سنگینی است که فضایی فانتزی و خیال پردازانه به نقش‌ها می‌دهد. «بل بله» هم در همین راستا محصول توأمان طراحی چهره و لباسی سنگین در کنار صداسازی و نقش آفرینی متفاوت بازغی است.

پژمان بازغی در پیشونی سفید ۲

موفق است یا نه؟ تلاش بازغی برای خروج از قالب خشکی که در سال‌های اخیر در ذهن مخاطبان پیدا کرده است، قابل انکار نیست، اما ضعف او در مهمترین بخش ایفای نقش «بل بله» یعنی صداسازی، تبدیل به پاشنه آشیل این کاراکتر شده است. کاراکتری که البته در متن فیلمنامه هم بلاتکلیف است و بعید بود برای احیای آن کاری از دست بازغی بربیاید.

کجای کارنامه بازیگر است؟ بازغی تا به امروز رویکردی به شدت دوگانه در بازیگری به خصوص در سینما داشته است؛ از سویی انگار نگرانی از حضور در فیلم‌های دم دستی و گیشه‌ای ندارد و از سوی دیگر پای کار فیلم‌های تجربی و فیلمسازان تازه کار هم هست. تجربه‌های حرفه‌ای قابل قبولی همچون «دوئل» و «سرباز‌های جمعه» را هم در کارنامه دارد. طبیعی است که در این کارنامه شلوغ و پرفراز و فرود، «پیشونی سفید ۲» گذرا و فراموش شدنی است.

علی صادقی در نقش پادشاه | یک فراری از بگبو

محصول چه سالی است؟ ۱۳۹۰

محصول چه کسی است؟ هاتف علیمردانی بعد از ساخت انیمیشن رئال راز دشت تاران دومین فیلمش را هم در فضایی فانتزی ساخت. او حالا کارگردان مطرح و پرکار سینمای ماست.

چه ویژگی‌هایی داشت؟ داستان «یک فراری از بگبو» درباره موجودی فضایی است که بنا بر مشکلاتی که ناخواسته درگیر آن بوده به زمین می‌اید و حالا باید با موجوداتی مواجه شود که شباهتی به خودشان ندارد. بخشی از قصه هم در سرزمینی به نام بگبو روایت می‌شود که علی صادقی پادشاه آنجا است. یک پادشاه سخت گیر که سخنرانی اش آدم را یاد هیتلر می‌اندازد. به زبانی عجیب و غریب حرف می‌زند و گفته هایش زیرنویس می‌شود تا بیننده بداند چه می‌گوید.

علی صادقی در یک فراری از بگبو

موفق بوده یانه؟ به رغم تلاش‌هایی که شده «یک فراری از بگبو» موفق نبود و داستانش از یک جایی به بعد کند پیش می‌رود. علی صادقی نیز یک بازی معمولی دارد. او در چندنقش دیگر هم ظاهر شده.

کجای کارنامه بازیگر است؟ «یک فراری از بگبو» جزو نقش‌های معمولی علی صادقی دسته بندی می‌شود. او حتی در جنس شوخی‌های رفتاری و کلامی تحت تأثیر شخصیت‌های پیشین بود.

بیشتر بدانید : ادبیات علمی ـ تخیلی چگونه شکل گرفت؟

بیشتر بدانید : 20 فیلم مطرح علمی – تخیلی سال 2010 معرفی شدند

بیشتر بدانید : بهترین فیلم‌های علمی تخیلی سینما در دهه اخیر

بیشتر بدانید : بهترین فیلم علمی-تخیلی تاریخ سینما انتخاب شد

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع: faradeed.ir