ائمه اعتقادی به قمر در عقرب نداشتند

شفقنا- شبستان نوشت: «وقتی مصیبتی یا شکستی یا ناکامی و تلخی ای به ما می رسد عالم و آدم را مقصر می دانیم و حتی به روز هم رحم نمی کنیم اما به خود نمی نگریم که ما چه کرده ایم و کجای کارمان ایراد داشته است. این بیان چقدر زیباست: “آنقدر گرم است بازار مکافات عمل / دیده گر بینا بود هر روز، روز محشر است”. اگر انسان چشم بینا و گوش شنوایی داشته باشد متوجه می شود که همین دنیا دار مکافاتاست و در همین جا روز محشر را می بیند. انسان در این صورت متوجه می شود که این جهان حساب و کتابی دارد. در همین دنیا چشم هایش گشوده می شود و حقیقت را می بیند اما چون چشم ها بسته است و حقایق را نمی بینند نحوست عمل را به ایام نسبت می دهند. به قول فلاسفه علت العلل خود آدم است پس بنابراین انسان باید متوجه رفتار خود باشد.»

در فرهنگ عمومی باورها و اعتقاداتی وجود دارد مبنی بر این که در ایام سال، روز نحس و سعد وجود دارد یعنی روزهایی را مبارک و میمون می دانند و روزهایی را شوم و نامبارک و نحس اما این باورها و اعتقادات تا چه اندازه ریشه های وحیانی و روایی دارد. آیا باور به نحس و سعد بودن ایام با آموزه های دینی ما همخوانی دارد؟ آنچه در ادامه می آید بخش دوم و پایانی گفتگوی گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام و المسلمین دکتر سیدرضا مودب، پژوهشگر دینی در این باره است.

یکی از اصطلاحات ناظر به نحوست و سعد بودن ایام در زبان مردم قمر در عقرب است. آیا قمر در عقرب موضوعیتی دارد؟

ببینید برخی می گویند مثلا فلان روز قمر در عقرب است و وقتی قمر در عقرب باشد پس به مسافرت نروید یا ازدواج نکنید یا کار مهمی انجام ندهید. در تقویم های نجومی هم که نگاه کنیم می بینیم دو سه روز در ماه قمر در عقرب است و این یعنی ما در آن سه روز عملا کسب و کار و تلاش را باید تعطیل کنیم در حالی که این مطلب نادرستی است و از لحاظ سند هم ضعیف است ضمن این که در روایات داریم هر روزی که احتمال سختی در آن وجود دارد صدقه بدهید. به یک معنا می تواند برخی از تاثیرات ماه در روی زمین در چند روز وجود داشته باشد اما می توان این تاثیرات را با صدقه دادن دفع کرد .

آیا معصومین ما اعتنایی به این باورها داشتند؟

حضرت علی (ع) روزی عازم جنگ بودند. یکی از یاران به حضرت گفت امروز قمر در عقرب است. حضرت فرمودند قمر در عقرب نیست – اعتنا نکردند – و حرکت کردند و به جنگ رفتند و پیروز هم شدند و این نشان می دهد انسان وقتی برنامه ریزی می کند یاید با عزم و اراده پیش برود. روزها همه روزهای خداست. آنچه مهم است عمل انسان است که در این باره نقش تعیین کننده دارد بنابراین شما به جای این که دنبال نحوست یا سعدروزها باشید باید ببینید آن عملی که شما مرتکب می شوید سعد است یا زشت.

در واقع دست به فرافکنی نزنیم و مسئولیت خود در برابر رفتارهایمان را بپذیریم.

همین طور است. یکی از یاران امام هادی (ع) در راهی می رفت و آسیبی به انگشت او وارد شد و شروع کرد به تشر زدن به روز که امروز چه روز بد و شری برای من است. امام فرمودند کسی که این گونه بیندیشد با ما ارتباطی ندارد. انسان به جای این که طلبکار روزها باشد و مثلا بگوید امروز چه روز بدی است باید به خود برگردد و متوجه باشد که چه می کند. آیا آن روز را با خیر و صلاح و خوبی پر می کند یا نه با لغزش و گناه و معصیت. ما نباید حوادث را به روز و اشخاص و دیگران ربط بدهیم بلکه بدانیم هر حادثه ای در جهان هستی علتی دارد و علت ها را باید در خود پیدا کرد اما ما متاسفانه این گونه نیستیم وقتی مصیبتی یا شکستی یا ناکامی و تلخی ای به ما می رسد عامل و آدم را مقصر می دانیم و حتی به روز هم رحم نمی کنیم اما به خود نمی نگریم که ما چه کرده ایم و کجای کارمان ایراد داشته است. این بیان چقدر زیباست: “آنقدر گرم است بازار مکافات عمل / دیده گر بینا بود هر روز، روز محشر است”. اگر انسان چشم بینا و گوش شنوایی داشته باشد متوجه می شود که همین دنیا دار مکافات است و در همین جا روز محشر را می بیند. انسان در این صورت متوجه می شود که این جهان حساب و کتابی دارد. در همین دنیا چشم هایش گشوده می شود و حقیقت را می بیند اما چون چشم ها بسته است و حقایق را نمی بینند نحوست عمل را به ایام نسبت می دهند. به قول فلاسفه علت العلل خود آدم است پس بنابراین انسان باید متوجه رفتار خود باشد.

پس به جای انگ زدن به ایام به جنس آنچه می کنیم توجه کنیم؟

بله خداوند ما را مختار آفریده و به ما عقل و خرد داده و راه روشن را در زندگی به ما تبیین کرده است. هر آنچه که از پیامبر (ص) و معصومین (ع) به ما رسیده این است که باید برنامه های زندگی مان را به سمت کمال و قرب حرکت دهیم و در این مسیر زمان و مکان و ظرفیت های دنیا را به ما داده اند که ما را در این جهت یاری کنند لذا اگر یک روز را خوب استفاده کنیم آن روز ظرفیت های خوب در اختیار ما قرار خواهد داد.

با این نگاه یوم الله چه معنایی می یابد؟

به یک معنا هر روزی که انسان کار نیکی انجام دهد یوم الله است. البته برخی روزها را خداوند اعتبار داده است مثلا در روز جمعه عبادت انسان بیشتر شود یا در ماه رمضان فرصت های بیشتری برای تصفیه و اعتلای روحی وجود دارد. روزها البته مساوی هستند اما برخی روزها برکاتی برای رشد انسان دارند در حقیقت قراردادی از خیر و نیکی هستند اما در آن سو قراردادی برای شر وجود ندارد چون ذاتا هیچ روزی، روز شر نیست. با این نگاه ما برای رشد بیشتر با ماه رجب و ماه رمضان قرارداد می بندیم چون می دانیم که خداوند در این روزها شرایط خاصی برای رشد بیشتر ما قرار داده است.