ابهام در اینستکس

روز پنج‌شنبه ساز و کار مالی اروپا با ایران به صورت رسمی معرفی و چارچوب و ضوابط آن معرفی شد. با این حال، این سامانه مالی هم منتقدان جدی خود را دارد و هم خیلی ها به آن امیدوارند. روز جمعه واکنش ها به اینستکس را مورد بررسی قرار دادیم اما روز شنبه هم اظهار نظرها و تحلیل ها درباره ساز و کار مالی ویژه اروپا با ایران همچنان ادامه داشت. نکته مهم این است که هرچند خیلی ها از این اقدام سه‌کشور اروپایی استقبال کرده‌اند اماناظران و کارشناسان روابط بین الملل و حوزه مالی و اقتصادی این اقدام را ناکافی و شروع کار دانسته‌اند.

توضیحات عراقچی درباره اینستکس

معاون سیاسی وزیر امور خارجه می گوید: خریدهای بین‌المللی ایران زیر نظر کانال مالی اروپا خواهد بود.

عراقچی همچنین افزود:«این سازوکار وقتی برای ما منفعت کامل را خواهد داشت که برای کشورها یا شرکت‌های غیراروپایی نیز در دسترس باشد که ظاهرا گام بعدی آن خواهد بود. در این صورت است که مجموعه خریدهای بین‌المللی ما می‌تواند زیر نظر این سازوکار انجام شود».او در ادامه درباره چگونگی فعالیت این سازوکار ویژه مالی نیز افزود: «اینکه دقیقا این سازوکار چگونه کار خواهد کرد در جلسه‌های کارشناسی که ما با طرف‌های اروپایی خواهیم داشت بررسی خواهد شد. بانک مرکزی ما با این مکانیزم باید وارد گفت‌وگو شود و شکل انجام کار را مشخص کند».

امید به اروپا

رییس سازمان انرژی اتمی، ثبت کانال اینستکس، ابزار پشتیبان فعالیت‌های تجاری ویژه پرداخت اروپا و ایران را یک قدم امیدوارکننده عنوان کرد و گفت: انتظار داریم اروپایی ها در همین مسیر با سرعت و شتاب بیشتر حرکت کنند و قدم های نهایی را بردارند.علی اکبر صالحی همچنین درباره همکاری با اروپایی ها گفت: «همکاری در بُعد فنی خوب جلو می رود و حتی پروژه هایی را اروپا در ایران انجام می دهد. از جمله ایجاد بهترین مرکز ایمنی هسته ای در غرب آسیا که 20 میلیون یورو برای آن تعهد کرده اند. در بُعد سیاسی و حقوقی اختلاف نظرهایی داریم. اروپایی ها انتظارات خودشان را دارند و ما هم آرای خودمان را داریم و ما در مدار سیاسی خود حرکت می کنیم».

صالحی خاطرنشان کرد: «سازمان انرژی اتمی همواره آماده است و اگر چنانچه طرف مقابل در چارچوب تعهدات برجامی عمل نکند تصمیمات مقتضی را در زمان خود خواهد گرفت».

رییس سازمان انرژی اتمی در پایان گفت: «ما آرام آرام در حال عبور از این گردنه خطرناک هستیم».

انتقاد از مقایسه آن با یک شرکت حسابداری

حمید بعیدی نژاد، سفیر ایران در انگلیس گفت: «هنوز اینستکس(سازوکار ویژه مالی) عملیاتی نشده، مخالفان نظام، افراطیون منطقه و نزدیکان ترامپ همصدا به تمسخر و تضعیف آن پرداخته و از سر استیصال بر ناکارآمدی آن تاکید می‌کنند».

وی روز شنبه با انتشار پیامی در توییتر افزود: «واقعیت این است که اینستکس یک نهاد مالی است و نه نهادی از اجزای کمیسیون اروپا که همه‌اعضای اتحادیه اروپا عضو آن شوند. سه کشور اتحادیه اروپا که از ابتدا نقش محوری در توافق هسته‌ای داشته‌اند سهامدار اصلی و هیات موسس آن هستند ولی این نهاد مورد حمایت کل اتحادیه اروپا است».(رجوع به بیانیه موگرینی)

سفیر کشورمان ادامه داد:« در مرحله بعد دیگر کشورهای اروپایی و در مرحله سوم کشورهای غیراروپایی مانند چین، هند و روسیه می‌توانند عضو این ساز وکار شوند».وی با بیان اینکه اینستکس در چند مرحله عملیاتی می‌شود،افزود: «اول کار با تهاتر پرداخت‌های کالاهای اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی آغاز می‌شود و در مراحل بعد به همه تبادلات تجاری تعمیم می‌یابد».

بعیدی نژاد متذکر شد: «مخالفان مرتبا کلمه «غذا»را برای تداعی ساز وکار نفت در برابر غذای عراق تکرار می‌کنند، ولی این دو به هیچ وجه شباهتی به هم ندارند».

اروپا نباید FATF را با اینستکس مرتبط کند

از سوی دیگر، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه اثر سازوکار مالی اینستکس بیشتر سیاسی است، گفت: «سازوکار جدید مالی اروپا برای ایران انزوای بیشتر آمریکا را به دنبال خواهد داشت».حشمت‌ا... فلاحت‌پیشه افزود: «برای ارزیابی اثر اقتصادی اینستکس باید منتظر ماند تا مشخص شود چقدر می‌تواند مشکلات اقتصادی را رفع کند».

رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با یادآوری اینکه راه‌اندازی این کانال مالی چند روز بعد از گزارش ۱۶ دستگاه اطلاعاتی آمریکا مطرح شد، ادامه داد: «این گزارش پیام آشکار به دولت ترامپ داد که راه را اشتباه رفته است و اینکه برجام و پایبندی ایران منجر به نتیجه دادن رژیم منع اشاعه شد». شاید به همین دلیل است که ترامپ چندی بعد از تمامی دستگاه‌های اطلاعاتی خود برای حضور در جلسه‌ای دعوت کرد و بعد از آن اعلام کرد که نظرات آن‌ها به یکدیگر نزدیک است».

سامانه تحریم خنثی کن

سفیر جدید جمهوری اسلامی ایران در چین هم با اشاره به راه اندازی سیستم مالی جدید ایران و اروپا موسوم به «اینستکس» اظهار داشت:

« راه اندازی این سامانه، تحریم های آمریکا را خنثی خواهد کرد».

محمد کشاورز زاده افزود: «از مکانیزم جدید مالی اروپا برای ایران استقبال می کنیم اگر چه مقداری هم دیر شده است اما امیدواریم این سیستم بتواند مشکلات مالی موجود بر سر راه فعالیت های تجاری ایران و اروپا را مرتفع کند».او افزود:« چینی ها هم از مدت ها قبل روش خاصی را برای کار با ایران به کار گرفته اند و فکر می‌کنم با تجربه اروپایی ها و چینی ها عملا باید گفت تحریم هایی که آمریکا علیه ایران در نظر گرفته بود به نتیجه نخواهد رسید و با شکست مواجه خواهد شد».

سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین تصریح کرد: «راه اندازی این سامانه و سیستم مالی، باعث تقویت و توسعه همکاری های اقتصادی ایران و اروپا و سایر کشورهای جهان می شود».

استقبال بازرگانان آلمانی از راه‌اندازی کانال مالی با ایران

از طرف دیگر، انجمن بازرگانی BGA آلمان اعلام کرد که کانال جدید برای تجارت غیر دلاری با ایران که فرانسه، آلمان و انگلیس برای دور زدن تحریم‌های آمریکا گشوده‌اند، مشروع است.

به گزارش رویترز، انجمن بازرگانی BGA آلمان اعلام کرد راه‌اندازی کانال مالی جدید این پیام مهم را مخابره می‌کند که اروپا به عنوان یک شریک تجاری، قابل اعتماد است.

هولگر بینگمان، رییس انجمن بازرگانی BGA آلمان اظهار کرد:« با این حال پرسش‌هایی پیرامون ساختار دقیق مکانیزم کانال اینستکس به قوت خود باقی مانده است».

اینستکس بستری امنبرابر تحریم‌های آمریکا

کنایسل ، وزیر امورخارجه اتریش هم با اشاره به ثبت ساز و کار مالی اتحادیه اروپا با ایران بر اهمیت این موضوع تاکید کرد و گفت: «اجرایی شدن سیستم اینستکس برای شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی مهم است».

وزیر امورخارجه اتریش در ادامه گفت: «این ساز و کار مالی برای شرکت‌های کوچک و متوسط می‌تواند راهکاری را فراهم آورد تا بدون واهمه از یافتن بانکی که پروژه‌های تجاری آن‌ها در ایران را به دلیل خطر تحریم از سوی آمریکا پشتیبانی نمی‌کند، به تجارت با ایران ادامه دهند.