بیست و سه نفر؛ غلبه عزت بر خفت

سرویس فرهنگ و هنر مشرق - ویژه‌نامه جشنواره فجر ۳۷ - / سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر از ۹ بهمن ماه با برگزاری آئین افتتاحیه بصورت رسمی کار خود را آغاز کرد و جشن سال جدید سینمای ایران فرا رسید. همانند سال‌های گذشته، مشرق در ایام برگزاری جشنواره، نقدهای مختلف و متنوعی از منتقدان و صاحب‌نظران این حوزه را بر فیلم‌های در حال اکران منتشر خواهد. همچنین برای هر روز اکران، گزارشی با عنوان روزنامچه فجر به مخاطبان ارائه خواهد شد که گزارشی از فیلم‌های اکران شده (در سانس اصحاب رسانه و منتقدان) خواهد بود. انتشار نقدهای فنی از منتقدانی با دیدگاه‌های متفاوت به مخاطبان کمک خواهد کرد تا داوری جامع‌تری نسبت به تازه‌ترین آثار فیلمسازان ایرانی داشته باشند. لازم به تذکر و تأکید است، انتشار این نقدها لزوماً در تمام جزئیات آن، بازتاب‌دهنده نظر مشرق نیست.

*********

شماره ۱۶: فیلم بیست و سه نفر / ‏مهدی‬ جعفری

نویسنده: فاطمه زارع

نوجوانی دوران سخت تصمیمات بزرگ است و بلاتکلیفی بین بزرگسالی و کودکی؛ شاید اوج این بلاتکلیفی و مواجهه با تصمیمات بزرگ برای "آن ۲۳ نفر" اتفاق افتاد، بیست سه نوجوانی که از نقاط مختلف ایران هر کدام به نحوی خود را به خاکریزهای جبهه‌های جنوب رساندند، یکی شناسنامه اش را دستکاری کرد، یکی خود را زیر صندلی قطار اندیمشک جای داد، دیگری چهره کودکانه اش را با کلاه آهنی پوشاند تا فرمانده تیپ ثارالله کرمان را فریب دهد و او قاسم سلیمانی را اینگونه فریب داد و عازم جبهه شد.

"بیست و سه نفر" را سید مهدی جعفری به جشنواره سی و هفتم آورده، دومین اثر سینمایی وی شاید در کارنامه هنری اش بیش از یک اثر ماندگار شود، فیلمی که قهرمان ندارد و هر کدام از بازیگران خود یک قهرمان هستند. همراه کردن مخاطب در فیلمی که قهرمان در آن سیال است کمی سخت به نظر می‌رسد. زمینه‌ای که جعفری در مستند سازی داشته را می‌توان عاملی در جسارت وی برای ساخت چنین اثری دانست.

شکل گیری درام ترین صحنه‌ها در بستر طنز جذابیت غیر قابل وصفی به این فیلم داده است، وقتی سینما یک صدا می خندد و دقیقه‌ای نمی‌گذرد که سکوتی سنگین سالن را فرا می‌گیرد، سکوتی نمناک و برآمده از روح پاک نوجوانانی که به هر نحوی که شده می‌خواهند بزرگیشان را ثابت کنند.

بیشتر بخوانید:

شبی که سینمای ایران با «نرگس آبیار» کامل شد / الناز شاکردوست رستگارترین بازیگر جشنواره سی و هفتم +عکس

ریزه‌کاری‌های فیلم «آبیار» از زبان همسرش

رفت و برگشت در نماهای تاریک و روشن در اوایل فیلم سرعت خوبی به آن بخشیده است، اما هر چه می‌گذرد و سکانس‌ها محدود به فضای بسته زندان می‌شود از سرعت فیلم کاسته و کارگردان سعی کرده این خلأ را با دیالوگ‌های جذابی که بین بازیگران رد و بدل می‌شود، جبران کند، هر چند در دقایقی از فیلم سرعت آن بی دلیل کند می‌شود و همین مسئله منجر به نپرداختن قصه به صحنه‌هایی است که مخاطب کنجکاو به دیدن آنها است؛ مثلاً اواخر فیلم که این نوجوانان وارد اردوگاه می‌شوند، اگر چند سکانس هم به آن پرداخته می‌شد، روح مخاطب از آن همه دردسرهایی که آنها برای ورود به اردوگاه و پیوستن به دیگر اسرا کشیدند، را ارضا می‌کرد.

مهدی جعفری را به خاطر آفرینش چند سکانس ماندگار در این فیلم می‌توان به مجید مجیدی شبیه دانست، آنجا که بچه‌ها برای وضو گرفتن دنبال آب هستند و پیدا نمی‌کنند، هر کدام لباس‌های خاکی خود را می تکانند و مقداری خاک برای تیمم جمع می‌کنند صحنه بسیار تأثیر گذاری را رغم زده است، سکانس قول دادن بچه‌ها به هم برای اینکه پشت و حامی یکدیگر باشند و لحظه شادی آنها بعد از شنیدن خبر آزاد سازی خرمشهر نمونه‌ای از این صحنه‌های جاودان است.

برخی دیالوگ‌های فیلم مثل شلاقی بر تن مخاطب می‌نشیند و او را تکان می‌دهد، آنجا که بعد از اعتصاب غذا راوی داستان می‌گوید: "آدم اگر پنج روز غذا نخورد می میرد، اما ما پنج روز غذا نخوردیم که زنده بمانیم" اینجا به خوبی حفظ شرافت و بزرگی شأن رانشانه‌ای برای زنده ماندن خودشان می‌دانند و راضی نبودند اسیر نمایش تبلیغی صدام شوند و آنگونه خفت بار از دست بعثی‌ها خلاصی پیدا کنند.

صالح قاری مترجم زندان که نقطه عطفی در این داستان به شمار می‌آید نقش مهمی در روایتگری فیلم جعفری دارد و این کارگردان به خوبی از وی برای پیش بردن قصه اش استفاده کرده است، تعلیقی که جعفری در نشان دادن شخصیت اصلی ملأ صالح ایجاد کرده و باعث شده که در اواسط فیلم با سکانسی که وی آن ۲۳ نفر را به خاطر اعتصاب غذا و ماندن بر سر عقیده شأن تحسین می‌کند، مخاطب را شگفت زده می‌سازد، اینجاست که فیلم وارد فاز جدیدی می‌شود، همراهی صالح با بچه‌ها در نیمه دوم فیلم بر جذابیت آن افزوده است.

فیلمبرداری این اثر از روز جمعه ۱۳ مهرماه با حضور سردار حاج قاسم سلیمانی در تهران آغاز شد و تصویربرداری اش نزدیک به سه ماه در تهران و آبادان به طول انجامید، این فیلم که تازه‌ترین محصول مرکز فیلم و سریال "سازمان هنری رسانه‌ای اوج" است، در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر رونمایی شد.

۲۳ نفر به تهیه‌کنندگی مجتبی فرآورده، نویسندگی و کارگردانی مهدی جعفری و تدوین میثم مولایی آفریده شده است. جلوه‌های ویژه میدانی این اثر را محسن روزبهانی و جلوه‌های ویژه بصری جنگ را هادی اسلامی و امیر سحرخیز صورت داده اند. صدابرداری و صداگذاری این اثر را بهمن اردلان بر عهده داشته است.

درباره جشنواره فجر ۳۷ بیشتر بخوانید:

سکانس‌های نفس‌گیر از کارگردان «نفس» + عکس

تخیلات سینمایی یک جوان ۳۹ ساله؛ دقیقه‌ای چند؟ + عکس

آغازی خوب برای فیلمی نه چندان خوب +عکس

قد و قواره سینماییِ آقای ۱۹۵ سانتی! +عکس

هم «دیدن این فیلم جرم است» هم فکر کردن به آن! +عکس

فمینیسم مشکوک به حمایت سفارت‌خانه‌ها +عکس

الناز شاکردوست رستگارترین بازیگر جشنواره سی و هفتم +عکس