ظرافت‌های یک رونمایی

ایران چندی پیش از جدیدترین موشک بلند‌برد زمینی خود رونمایی کرد. آن‌گونه که گفته شده است، موشک هویزه دارای برد پروازی بیش از 1350 کیلومتری است که دارای ویژگی‌هایی مانند آماده‌سازی و واکنش سریع، ارتفاع پروازی پایین، دقت بالای ناوبری و اصابت به هدف و قدرت تخریب زیاد است و می‌تواند علیه اهداف زمینی ثابت استفاده شود.آن‌گونه که از افق نگرش ها و برنامه ها ی راهبردی ایران پیداست، این دست اقدامات به دو منظور و هدف در دستور کار راهبرد دفاعی ایران قرار گرفته است. در هدف اول، این‌ها را به منظور تقویت بنیه و توان نظامی خود تدارک می بیند. واقعیت آن است که این دست از برنامه ها ضمن توان بنیه دفاعی، متضمن اقدامی پیشگیرانه در مواجهه با تهدیدات فزاینده غرب و متحدان است. در این ارتباط، اقدامات پیشگیرانه را باید انعکاس خودیاری و اجرایی سازی تئوری بقا در منطقه پر آشوب غرب آسیا دانست. در دکترین‌های استراتژیک، تئوری حمله پیشگیرانه تلاشی برای بازگشت به موازنه تهدید و وحشت و همچنین به این معناست که هرگونه فرصت عمل را از دشمن برای اقدام تهاجمی می گیرد. به همین دلیل است که ایران این‌گونه برنامه‌ها را حق خود و غیر قابل مذاکره می داند. در هدف دوم، این دست برنامه ها،در ارتباط با وضعیت پرآشوب در ساختار نظام بین الملل و در محیط بحرانی و پر التهاب غرب آسیاست. در شرایط حاضر محیط منطقه ای غرب آسیا به گونه‌ای است که ما شاهد شاخص‌ها و جلوه‌هایی از یکجانبه‌گرایی عمل‌گرایانه و همچنین چندجانبه گرایی سمبلیک از سوی بازیگران هژمون منطقه هستیم. در این ارتباط کنش ها و الگو های رفتاری مجموعه‌های عبری- عربی بیشترین حجم از تحرکات یکجانبه گرایانه و چند جانبه گرایانه در محیط پر آشوب غرب آسیا را به نمایش می‌گذارند. برای نمونه عربستان تحت زعامت محمد بن سلمان، خود را نیازمند به عقد قرار داد تسلیحاتی 100 میلیاد دلاری با واشنگتن دیده است. تحرکات یکجانبه‌گرایانه محمد بن سلمان به معنی آن است که کشور تحت زعامت او نمی خواهد از جایگاه‌یابی در منطقه پر آشوب غرب آسیا نسبت به بازیگران دیگر دارای هژمون عقب بماند. این شرایط وضعیت راهبرد توسعه بحران را از سوی ریاض و متحدان منطقه‌ای‌اش به همراه داشته است. در سطح دیگر، تل آویو با تعقیب راهبرد ائتلاف‌سازی با نقش یابی تهران در چهار پایتخت کلیدی خاورمیانه یعنی دمشق،بغداد،بیروت و عدن سر عناد دارد و پیوسته تلاش می کند که با تعقیب راهبرد تبدیل قاعده بحران به فرصت، از نقش‌یابی منطقه ای تهران بکاهد. ائتلاف پنهانی او با مسکو به منظور فشار بر ایران در خروج از سوریه و همچنین حملات سازمان یافته و مکرر او بر مواضع سپاه قدس در سوریه موید این حقیقت است. تحت این شرایط تهران سلسله برنامه های موشکی خود را عاملی بازدارنده برای کاهش تحرکات و در نتیجه بی اثر سازی تحرکات یکجانبه گرایانه و چند جانبه گرایانه مجموعه های عبری- عربی می داند و در پیگیری آن اصرار دارد.حال در پرتوی نظم موجود آنارشیک در محیط منطقه غرب آسیا و همچنین در پرتوی ضرورت و لزوم اقدام ایران در پاسخ به تحرکات یکجانبه گرایانه و چند جانبه‌گرایانه مجموعه‌های عبری- عربی، ناگفته پیداست که این دست از برنامه های دفاعی ایران با توجه به شرایطش که در مرحله راستی‌آزمایی ناشی از مناقشات با غرب در برجام است، بی‌مخاطره و بی چالش نیست. در شرایط حاضر همین برنامه های موشکی ایران موجب اشتراک مواضع و نزدیکی دیدگاه‌های اروپا و واشنگتن شده است. هم اروپا و و هم واشنگتن،سلسله برنامه های موشکی ایران را ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل و نامنطبق با روح برجام می دانند. ضمن آنکه آن‌ها درباره سیاست های منطقه‌ای ایران در غرب آسیا موافقتی ندارند و به طور مکرر در ادبیات رسانه ای خود از آن به رفتاری ثبات زدا و نفوذ بدخیم یاد می کنند. آن‌گونه که پیداست، پیگیری همین برنامه ها موجب خروج واشنگتن از برجام و اتخاذ رفتار های سینوسی و کج دارومریز اروپا در قضییه برجام شده است. هم اینک نیز اروپا همزمانی رونمایی موشک دوربرد هویزه را با تاسیس سازوکار ویژه مالی یا همان سوییفت اروپایی در تداوم همان رفتاری های نفوذی می‌داند. در این ارتباط باید گفت که این رونمایی و این دست از برنامه ها اگر چه در مواجهه با تحرکات یکجانبه گرایانه و چند جانبه گرایانه مجموعه های عبری- عربی کنشی مقرون به صواب و متضمن قاعده بازی برد است اما طبق روال گذشته موجب تدوام رفتار های کج دار مریز و همچنین متضمن فراهم شدن شرایط سخت برای حفظ همکاری های اروپا و ایران می شود و این مساله ای است که ایران می‌تواند با توجه به نیاز اروپا درزمینه به چالش کشاندن راهبرد های ایذایی واشنگتن نسبت به آن بی‌توجه نباشد.