در سال های آینده با بحران بارش و وقوع سیلاب مواجه خواهیم شد/تعرض به طبیعت خسارات سیل را حداکثری می کند

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، یکی از نگرانی های اصلی متولیان محیط زیست در چند سازمان زیر مجموعه، از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و حتی ستاد مدیریت بحران، شهرداری ها، جمعیت هلال احمر و... وقوع سیلاب هایی است که ناشی از بارش رگبارهای بی امان در یکی دو سال گذشته بود. سیلاب هایی که در چند فقره اخیر منتج به خسارات جانی و مالی در مناطق مختلف کشور شد.

شواهد و قراین موجود حاکی از آن است که یکی از مظاهر بیرونی و عینی تغییرات اقلیمی وقوع سیلاب های شدیدی است که متاثر از بارش های رگباری است.

حال آنچه که فشارهای روانی این نگرانی را برای متولیان حوزه مذکور، مردم و سایر نهادهایی که به طور غیر مستقیم به چارت بحران منتسب می شوند، دو چندان می کند، ساخت و سازهایی است که برخلاف قوانین صریح شهرسازی و عمران در مسیر رودخانه ها و مسیل سیلاب ها در چند سال گذشته قد علم کرده اند!

ساخت و سازهایی که در چند سال اخیر خود باری اضافه بر دوش حافظان اراضی ملی و مناطق تحت حفاظت بوده اند. چرا که در صورت وقوع سیلاب جان ساکنان سازه هایی که بصورت غیر قانونی در این مسیرها اقدام به ساخت و ساز کرده اند به مخاطره می افتد. ضمن آنکه نیاز اولیه این ساخت و سازها از بین بردن پوشش گیاهی و درختی است که بطور طبیعی در این مناطق وجود دارند. یکی از مهمترین فواید و کاربردهای چندگانه پوشش های گیاهی مورد بحث، حالت سیل شکن بودن این پوشش هاست. در حالی که در رویه جاری عمران در مرحله اجرای فونداسیون قلع و قمع و از بین بردن درختان و پوشش گیاهی و فضای سبز منطقه امری بدیهی است. با چنین شرایطی ناگفته پیداست که در زمان وقوع سیلاب، خسارات جانی و مالی به حداکثر خواهد رسید.

متاسفانه برخی زیاده خواهان با دست بردن در طبیعت و تصرف برخی از منابع ملی و طبیعی کشور، نه تنها باعث از بین رفتن طبیعت می شوند هزینه هایی نیز از بیت المال را برای احداث سیل شکن ها هدر می دهند هزینه هایی که اگر دخل و تصرف در طبیعت نبود شاید نیازی به آنها نبود.

بنابراین آنچه که در این بحث عاید می شود، خسارات چند سویه ای است که به مردم و بیت المال مسلمین تحمیل می شود.

شاهد مثال این بحث، 7 پروژه آبخیزداری و آبخوان داری در استان تهران است که دو روز پیش در سکوت خبری افتتاح شد.

حمیدرضا زکی زاده در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، با بیان اینکه 7 پروژه از 9 پروژه ای که از صندوق توسعه ملی کشور با اعتبار 15 میلیارد تومان در حال ساخت است، خوشبختانه به بهره برداری رسید که این پروژه ها در حوضه های آبخیز فیروزکوه، گلخندان شهرستان پردیس، سنگ تراشان شهرستان ری، سد لتیان، قزل چشمه ملارد و عسکر آباد ملارد با پیشرفت فیزیکی 100 درصد به بهره برداری رسید.

معاون آبخیز داری اداره کل منابع طبیعی استان تهران در ادامه افزود: این پروژه ها برای کنترل سیلاب و حفاظت خاک و کنترل رسوب و احیای منابع آب زیرزمینی با فرضیه ای که توسط استحصال آب سیلاب به عمل می آید مورد بهره برداری قرار گرفته اند که در قالب اقدامات مکانیکی شامل ایجاد سازه های سنگی- ملاتی، سنگی- گابیونی و ایجاد سامانه های پخش سیلاب و همچنین اقدامات بیولوژیکی شامل عملیات نهالکاری، بذرکاری، بوته کاری و کپه کاری انجام شده است.

سیلاب های شدید نشانه ای از تغییرات اقلیم است

زکی زاده در ادامه به پدیده بارش های رگباری شدید اشاره کرد و گفت: گرچه پوشش گیاهی شهر ها تا حدی موجب کنترل سیلاب های شدید می شوند اما متاسفانه بخاطر تغییرات اقلیمی که در سالیان اخیر در سطح منطقه از جمله کشور ما به وجود آمده، بارش های باران بصورت رگباری و شدید نازل می شوند که همین امر در بسیاری موارد موجب وقوع سیلاب می شود.

وی افزود: حتی در صورت در اختیار داشتن ابرهای متراکم هم با شرایط اقلیمی و بارش های رگباری شدید در سنوات آینده مواجه خواهیم شد که می باید اقدامات آبخیزداری برای کنترل بخشی از سیلاب و رسوب در مسیل های منتهی به شهرها را انجام دهیم.

زکی زاده ادامه داد:آنچه که مهم است الان اراضی مسکونی بسیار زیادی با توجه به پیشرفت جامعه شهری ساخته شده است که از این میان می توان به باغ ویلاها و ویلاهایی که در پهنه مسیل های طبیعی ساخته شده اشاره کرد. حالا خواه مردم عامل این ساخت و سازهای غیر مجاز باشند یا ارگان ها و سازمان های دولتی و غیر دولتی. ما به این موضوع کار نداریم. آنچه که ما را نگران کرده، از بین رفتن پوشش های گیاهی است که بصورت طبیعی حالت سیل شکن دارند و از بروز خسارات سنگین در صورت وقوع سیلاب های ناگهانی تا حدی جلوگیری می کنند. اما متاسفانه بخاطر این ساخت و سازهای غیر مجاز که در سالیان اخیر به شکل فزاینده ای در اقصی نقاط کشور باب شده، این پوشش ها از بین رفته و دولت ها مجبور می شوند با هزینه های بسیار سنگین پروژه هایی را در مسیل های سیلاب راه اندازی کنند که در صورت وقوع سیلاب ها خسارات احتمالی را به حداقل برسانند.

معاون آبخیز داری استان تهران در ادامه افزود: این نکته نباید فراموش شود اولین کسانی که در صورت وقوع سیلاب متحمل خسارات حداکثری می شوند کسانی هستند که با قانون شکنی هشدار متولیان محیط زیست بی توجهی کرده اند. چرا که در صورت جاری شدن سیلاب ها سازه های همین افراد در معرض خطر هستند و اگر در این سازه ها افرادی هم سکونت اختیار کرده باشند، قطعا جان شان در خطر خواهد بود.

وی در بخش دیگری از سخنانش به سیلاب هایی که در چند دهه گذشته خسارات زیادی را به شهرهای استان تهران وارد کرده اند اشاره کرد و اظهار داشت: سیلاب شدید سال 1333 که در امامزاده داوود 2050 کشته داد. سیلاب سال 1367 در گلابدره دربند تهران که باعث کشته شدن 350 نفر شد یا سیلاب تیرماه سال 94 که بیش از 15 نفر کشته داد و در هر سال بالغ بر 100 میلیارد تومان به تهران یا شهرهای استان تهران خسارت وارد می کند حرف هایی برای گفتن دارد.

زکی زاده در ادامه عنوان کرد: سیلاب های یاد شده این هشدار را به ما می دهند که بارش های رگباری بسیار شدید سبب ایجاد سیلاب در محدوده مسیل های طبیعی شهر تهران، دماوند، فیروزکوه، شهرری و پاکدشت خواهد شد که می باید توسط عملیات آبخیزداری بخشی از سیلاب را کنترل کرد تا خسارت هایی که موجب نگرانی است تا حدممکن کاهش پیدا کند.

این کارشناس آبخیز داری به بحرانی بودن بارش ها و وقوع سیلاب ها در سال های آینده اشاره کرد و گفت: پیش بینی ما به عنوان کارشناسان این حوزه این است که در سال های آینده سیلاب های شهری که متاثر از بارش های شدید تگرگ است در مقایسه با سال های گذشته به مراتب بحرانی تر و شدت آن بیشتر خواهد شد و دستگاه هایی چون سازمان های متولی از جمله آبخیرداری تهران با بحران های جدی تر و جدیدتری مواجه خواهد شد.