از آن اوج تا این فرود

1-کارلوس کی روش (ایران)

بعد از هشت سال حضور روی نیمکت ایران با شکست سنگین و تلخ برابر سامورایی های آبی، پرونده حضور او در سرزمین پارسی بسته شد تا کارلوس کی روش سر از آمریکای جنوبی در بیاورد. از ماه ها قبل گمانه زنی ها در قبال توافق مرد پرتغالی با کلمبیایی ها نقل محافل خبری شده بود که در نهایت این اتفاق با ناکامی کی روش همیشه ناراضی در رسیدن به فینال جام ملت ها و شکستن طلسم 43 سال قهرمانی ایران در آسیا، رخ داد تا کلمبیایی ها با دل بستن به کی روش امیدوار به درخشش در کوپاآمریکا 2019 باشند.

2-آلبرتو زاکه رونی (امارات)

روباه پیر ایتالیایی ها با حیله های خود تنها توانست میزبان جام ملت ها را به نیمه نهایی برساند. شکست برابر قطر در سیاسی ترین نیمه نهایی تاریخ جام ملت ها برای زاکه گرانقیمت در حاشیه خلیج فارس پایانی تلخ رقم زد تا او بلافاصله در کنفرانس مطبوعاتی بعد از بازی جدایی اش از این تیم را رسمی کند. پیش دستی زاکه رونی برای جدایی از امارات مانع از صدور حکم اخراج شیوخ عصبانی این کشور شد چون آن‌ها تحمل هر باختی را داشتند جز شکست برابر دشمن استراتژیک این روزهای خود در خلیج فارس. زاکه رونی که قراردادش طولانی مدت بود، ترجیح داد از کشوری که بازیکنانش تا ظهر می‌خوابند و صبحانه نمی خورند، خداحافظی کند.

3-مارچلو لیپی (چین)

گران ترین مربی شاغل در فوتبال آسیا نتوانست اژدهای سرخ را از خواب زمستانی بیدار کند. لیپی که سال های درخشانی در رده باشگاهی با گوانگ ژو اورگراند پشت دیوار بلند چین به ثبت رساند در رده ملی با وجود دستمزد هنگفت 13 میلیون یورویی در سال نتوانست انقلابی ایجاد کند. شکست دردناک 3-0 پیرمردهای چینی مقابل ایران در یک چهارم نهایی زمینه را برای آغاز دوران بازنشستگی آقای جنتلمن ایتالیایی ها فراهم کرد تا لیپی چند روز بعد از این باخت با قیافه ای در هم فرودگاه پکن را به مقصد میلان ایتالیا ترک و خانه‌نشینی را آغاز کند.

4-اسون گوران اریکسون(فیلیپین)

پیرمرد سوئدی با تیم چند ملیتی فیلیپین خیلی امیدوار بود بتواند نگاه ها را به خود و شاگردانش معطوف کند اما حذف از مرحله گروهی رویاهای اسوان گوران اریکسون را نقش برآب کرد. مربی سابق تیم ملی انگلیس و باشگاه های مطرح اروپایی که قراردادش تا پایان جام ملت ها اعتبار داشت، هنوز تمدید نشده است گرچه خود این مربی تمایل به ادامه همکاری با این کشور جنوب شرق آسیا را دارد. آخرین اخبار از فدراسیون فوتبال فیلیپین حکایت از این دارد که ممکن است اریکسون در سمتی دیگر به جز سرمربیگری تیم ملی به همکاری خود با این کشور ادامه بدهد.

5- میلووان رایو‌واچ (تایلند)

اولین اخراجی جام کسی نبود جز این مربی صرب. شکست سنگین در بازی با هند در شب اول مرحله گروهی حکم اخراج را برای میلووان رایوواچ صادر کرد تا مربی بومی جانشین مرد صرب با میراث او دست به کار بزرگی بزند و تا یک هشتم نهایی صعود کند. رایوواچ با انقلابی که در حضور سه ساله خود در فوتبال تایلند ایجاد کرد وقتی از این تیم اخراج شد با چشمانی اشک بار امارات را ترک و به کشورش بازگشت تا در انتظار پیشنهادی جدید برای ادامه کار باشد.

6- فیلیکس سانچس (قطر)

خوشبین ترین طرفدار قطر هم فکر نمی کرد میزبان آتی جام جهانی بتواند اولین قهرمانی تاریخ این کشور در آسیا را در خاک دشمن دیپلماتیک خود جشن بگیرد اما این اتفاق بزرگ با هنر مربی اسپانیایی و دستیارانش رقم خورد تا پیش بینی ژاوی هرناندز درست از آب دربیاید. فیلیکس سانچس به عنوان کاشف لیونل مسی و نسل طلایی بارسلونا در آکادمی لاماسیا از 15 سال قبل وارد اسپایر شد و نسلی را برای قطر ساخت که اولین هنر خود را در جام ملت‌ها به رخ همگان کشید تا با رکوردهای جدید در تاریخ فوتبال قاره کهن جام را مهمان دوحه کند. سانچس گمنام با این موفقیت حالا به یکی از چهره های بزرگ مربیگری اسپانیا تبدیل شده تا گمانه زنی‌ها در خصوص آینده او به اوج خود برسد. این مربی اسپانیایی قطعا در کوپاآمریکا هم هدایت عنابی ها را برعهده خواهد داشت اما بعد از آن باید جای خود را به یک مرد سرشناس تر بدهد تا قطر را برای جام کنفدراسیون ها و جام جهانی در سال های 2021 و 2022 آماده کند.

7- سرکو کاتانچ (عراق)

شکست مقابل قطر و تصمیماتی که مربی اسلوونیایی قبل از جام در کنار گذاشتن بازیکنان باتجربه و دل بستن به پدیده های جدید عراق اتخاذ کرده بود، باعث شد جایگاه سرکو کاتانچ متزلزل تر از همیشه شود. مربی سابق امارات و تیم ملی اسلوونی در حالی با عراق در مرحله یک هشتم نهایی کنار رفت که طرفداران عراقی امیدوار بودند کاتانچ بتواند با بهترین نسل فوتبال این کشور تا نیمه نهایی بالا برود و خاطرات دوره قبل را تکرار کند. کاتانچ تا جام جهانی 2022 با عراق قرارداد دارد اما شایعات درباره قطع همکاری با مرد اسلوونیایی هر روز داغ تر از روز قبل می شود چون روسای فدراسیون فوتبال عراق نیز جایگاهی متزلزل دارند.

8- استفان کونستانتین (هند)

وقتی سال 2015 مربیگری تیم ملی هند را در اختیار گرفت، کسی انتظار موفقیت او را نداشت. کونستانتین انگلیسی و 56 ساله با سابقه مربیگری در تیم‌های ملی روآندا، سودان و باشگاه‌های اتنیکوس‌آکا و نیاسالامیس در قبرس، با رساندن هند به مرحله نهایی جام ملت ها آن هم بعد از نیم قرن امیدوار بود با پرطرفدارترین مهمان حاضر در امارات تا مراحل بالایی صعود کند. برد پرگل برابر تایلند این امیدها را افزایش داد اما شروع رویایی پایانی تلخ با حذف در لحظات پایانی مرحله گروهی توام شد تا مربی انگلیسی بعد از چهار سال از هند جدا شود و به جزیره بازگردد.

9- گراهام آرنولد (استرالیا)

خاطرات تلخ جام ملت های 2007 مالزی این بار در امارات برای مدافع عنوان قهرمانی تکرار شد آن هم با هنرنمایی یکی از معدود مربیان بومی حاضر در جام. گراهام آرنولد یکی از اعضای کادر فنی استرالیا در بازی معروف هشتم آذر 76 مقابل ایران بود اما بیشتر از هر زمانی استرالیایی‌ها با هنرنمایی های او در جام 2007 آشنا بودند که یکی از پرستاره ترین تیم های تاریخ کانگوروها را از رسیدن به جام محروم کرد. وقتی اکتبر 2018 قبل از جام جهانی به عنوان جانشین فان مارویک هلندی انتخاب شد، موجی از نگرانی طرفداران این کشور را در برگرفت. آرنولد که تمام ستاره های خود را به امارات آورده بود، با شکست برابر میزبان از رسیدن به نیمه نهایی بازماند تا رسانه های استرالیا از برکناری او خبر بدهند گرچه تا این لحظه هیچ خبر موثقی در ارتباط با قطع همکاری او منتشر نشده است.

10- ویتال بورکلمنس (اردن)

7 سال عضویت در تیم ملی بلژیک و حضور کوتاه‌مدت روی نیمکت باشگاه دندر برای فدراسیون فوتبال اردن کافی بود تا در تاریخ یکم اکتبر 2018، بورکلمنس را به‌عنوان سرمربی تیم ملی انتخاب کند. اردن با این مربی بلژیکی آرزوهای بسیاری در سر داشت به خصوص بعد از صدرنشینی در مرحله گروهی و صعود به جمع 16 تیم برتر رقابت ها. در مصاف با ویتنام در یک هشتم نهایی بورکلمانس و شاگردانش با شوک بزرگی روبه‌رو شدند تا وداعی تلخ از جام داشته باشند اما با این وجود فدراسیون اردن بلافاصله قرارداد مربی بلژیکی را تمدید کرد تا ویتال ماموریت نیمه تمام خود را با رساندن این تیم به جام جهانی 2022 به پایان برساند.

11- برند اشتانگه (سوریه)

سوریه با ستاره هایی که در اختیار داشت، می توانست یکی از تیم های حاضر در مراحل نهایی باشد اما برند اشتانگه 70 ساله با افکار عجیب خود این تیم را از رسیدن به هدفش دور کرد. حتی برکناری اشتانگه بعد از شکست برابر اردن هم نتوانست مرهمی باشد بر زخم های عمیقی که مرد آلمانی به پیکره سوریه زده بود. بسیاری از اهالی فوتبال در دنیای عرب از اشتانگه به عنوان بدترین مربی حاضر در جام ملت های آسیا نام بردند درست مثل طرفداران فوتبال‌دوست این کشور که حاضر نیستند برای یک بار هم شده نام مرد آلمانی را به زبان بیاورند.

12- میروسلاو سوکوپ (بحرین)

مرد 53 ساله اهل جمهوری چک سال ها در حاشیه خلیج فارس مربیگری کرده است. از اواسط سال 2016 روی نیمکت بحرین نشست و این تیم را به جام ملت‌های آسیا رساند. سوکوپ با همان نظم و دیسیپلین خاص همیشگی توانست بحرین را به عنوان تیم دوم گروه اول رقابت ها به مرحله بعد برساند اما در مصاف با استرالیا کاری از پیش نبرد تا بحرین هم به جمع تیم هایی اضافه شود که خیلی زود امارات را ترک کرد. چند روز بعد از این اتفاق سوکوپ رسما از بحرین کنار گذاشته شد تا نام او نیز به جمع اخراجی ها اضافه شود.

13- پائولو بنتو (کره‌جنوبی)

درست مثل ایران طلسم ناکامی های ببرهای شرق طولانی‌تر شد چون کاپیتان و سرمربی سابق پرتغال هم نتوانست دوای درد کره ای ها باشد. پائولو بنتو در اولین تجربه بزرگ مربیگری در قاره کهن نتوانست با در اختیار داشتن ستاره‌ای همچون سون هیونگ مین انتظارات را برآورده کند چون کره با شکست برابر قطر از رسیدن به نیمه نهایی بازماند. با وجود این ناکامی فدراسیون کره جنوبی با حمایت از مربی پرتغالی تاکید کرد بنتو تا جام جهانی 2022 سرمربی این کشور باقی خواهد ماند.

14- الکساندر کرستین (قرقیزستان)

قرقیزستان تنها مربی دو شغله جام ملت‌ها را در اختیار داشت. الکساندر کرستین از 21 اکتبر 2014 به طور هم زمان هدایت باشگاه دوردی‌بیشکک و تیم ملی قرقیزستان را بر عهده داشت و توانست با اتکا به ستاره هایی که در باشگاه داشت نمایشی فوق‌العاده در اولین تجربه حضور در جام ملت ها رقم بزند. نمایش فوق العاده برابر امارات در یک هشتم نهایی برای قرقیزها کم از قهرمانی نداشت تا جایی که رییس جمهور این کشور در بازگشت کاروان تیم به بیشکک نشان لیاقت به مربی روس داد تا ماندن او در سمتش برای سال های پیش رو قطعی به نظر برسد.

15- هانگ ‌سئوپارک (ویتنام)

بدون شک ویتنامی ها در سال های پیش رو یکی از غول‌های فوتبالی در شرق قاره کهن خواهند بود. نمایشی که ارتش سرخ(لقب ویتنام) با مربی گمنام کره ای در امارات ارائه دادند، زنگ خطر را برای همه مدعیان به صدا در آورده است. هانگ سئو پارک با چهار سال تجربه کار کردن در فوتبال ویتنام حالا در آستانه تمدید قرارداد تا جام جهانی 2022 قرار گرفته تا ویتنام را به اولین جام جهانی تاریخ خود رهنمون کند.

16-یان کوشیان(یمن)

با حمایت های مالی سعودی ها با قراردادی شش ماهه هدایت عجیب ترین مهمان جام ملت ها را برعهده گرفت. کوشیان اسلوواک اصلا نتوانست انتظارات یمنی ها را برآورده کند که چندان غیرطبیعی هم نبود. کشوری که نه رقابت های باشگاهی داشت ،نه بازیکنانش آرامش داشتند که بخواهند خودی نشان بدهند در مرحله گروهی به کیسه گل رقبا تبدیل شدند تا سه تیم از این گروه جواز صعود به مرحله بعد را بگیرند. کوشیان بعد از جام ملت ها یمن را ترک و به کشورش بازگشت.

17- میودراگ رادولوویچ (لبنان)

مرد 51 ساله اهل مونته نگرو با سابقه فعالیت در تیم‌هایی چون پاختاکور ازبکستان، بودوکنوست مونته‌نگرو و آتیرائوی قزاقستان از اول ژانویه 2015 هدایت لبنان را بر عهده گرفت و یکی از مربیان قدیمی جام ملت‌ها محسوب شد. او که توانست انقلاب بزرگی در رده ملی برای لبنانی ها ایجاد کند با وجود این که نتوانست آرزوی این کشور در صعود از مرحله گروهی را برآورده کند همچنان حمایت فوتبالی های لبنان را پشت سر خود می بیند؛ از همین رو باید او را سرمربی لبنان معرفی کنیم.

18- خوان‌آنتونیوپیتزی (عربستان)

بعد از حضور در باشگاه‌هایی نظیر یونیورسیتاد شیلی، روزاریوسنترال و سن‌لورنزو آرژانتین، والنسیای اسپانیا و تیم ملی شیلی، پیتزی تصمیم گرفت به فوتبال آسیا بیاید و سرمربیگری تیم ملی عربستان را بر عهده بگیرد. در جام جهانی برتری مقابل مصر باعث شد پیتزی محبوبیت خاصی میان سعودی ها به دست بیاورد اما در جام ملت ها ابتدا شکست برابر قطر با دو گل و سپس ناکامی در عبور از سد سامورایی ها پایانی تلخ برای این مربی آرژانتینی- اسپانیایی رقم زد. خود پیتزی با اشاره به این که قراردادش تمام شده است از جدایی خود پرده برداشت ضمن این که عربستانی ها نیز تمایلی به ادامه همکاری با او نشان ندادند.

19- هاجیمه موریاسو (ژاپن)

ستاره سابق ژاپنی ها در جام ملت های آسیا در بدو ورود به پنجمین دهه زندگی به عنوان سرمربی انتخاب شد تا سامورایی‌ها را به پنجمین قهرمانی قاره کهن برساند. نمایشی که این تیم ارائه داد با انتقادات فراوانی روبه‌رو شد اما استراتژی مرموز ژاپن باعث شد آن‌ها قدم به قدم پیش رفته و در نهایت با شکست ایران به فینال آسیا برسند. هاجیمه موریاسو در فینال اسیر بازی خوب قطر شد تا دستانش از جام کوتاه بماند، اتفاقی که می تواند تاوان سنگینی برای او در پی داشته باشد چون رسانه های این کشور مدام از احتمال حضور یک مربی سرشناس (شما بخوانید آرسن ونگر) روی نیمکت سامورایی ها برای جام جهانی 2022 خبر می دهند.

20- پیم وربیک (عمان)

بعد از دو سال نشستن روی نیمکت عمان توانست با تیمی شایسته و قابل احترام به یک هشتم نهایی صعود کند. رویارویی با ایران در این مرحله بزرگ ترین کابوس برای همکار سابق افشین قطبی در کره جنوبی رقم زد، چون وربیک با شکست 2-0 مقابل کی‌روش و شاگردانش از جام وداع کرد. قرارداد مربی هلندی با عمانی ها به پایان رسید تا این روزها صحبت از حضور مربی هلندی در باشگاه العین امارات به گوش برسد.

21- هکتور کوپر(ازبکستان)

مربی 63 ساله‌ آرژانتینی بعد از حضور در فوتبال اروپا و مصر، دومین تجربه مربیگری در فوتبال آسیا بعد از هدایت الوصل امارات را با ازبک ها به ثبت رساند. هکتور کوپر که در بدو ورود به تاشکند سونامی بزرگی در فهرست نفرات خود ایجاد و نسل طلایی دو دهه قبل را کنار گذاشت، قراردادش تا سال 2022 پابرجاست و ازبک‌ها امیدوار هستند با این مربی باهوش و صاحب سبک بتوانند اولین جام جهانی تاریخ خود را تجربه کنند.

22- یازگولی گوجاگلدی اف (ترکمنستان)

یازگولی 42 ساله برای دومین بار هدایت تیم ملی ترکمنستان را بر عهده گرفت. او حد فاصل سال‌های 2010 تا 2014 هم روی نیمکت این تیم نشست و سپس مربیگری در باشگاه آلتین‌آسیر را تجربه کرد. ترکمنستان از یازگولی انتظار چندانی برای موفقیت در جام ملت‌ها نداشت؛ از همین رو بعید به نظر می رسد او سمت خود را از دست بدهد. ترکمن ها امیدوار هستند با این مربی نتایج خوبی در مقدماتی جام جهانی بگیرند.

23- یونگ‌جون‌کیم (کره‌شمالی)

کره شمالی با جوان ترین مربی حاضر در جام بدترین نتایج ممکن را کسب کرد تا در بازگشت به پیونگ یانگ کیم یونگ جون از سمتش برکنار شود. مربی 35 ساله‌ تا همین چند سال قبل برای تیم ملی کره‌شمالی بازی می‌کرد. یونگ‌جون‌بدون تجربه مربیگری، اول نوامبر 2018 به‌عنوان سرمربی تیم ملی انتخاب شد و از این تجربه تلخ با سرافکندگی خارج شد تا بلافاصله برکنار شود.

24-نورالدین علی (فلسطین)

مربی 46 ساله و بومی که فلسطینی ها امید زیادی به او دوخته بودند، با وجود این که انتظارات را برآورده نکرد همچنان در سمت خود ابقا شده است. حضور در جام ملت ها برای این مربی و شاگردانش تجربه ای بزرگ و گرانبها بود به این امید که بتوانند از درس های گرفته شده در مقدماتی جام جهانی 2022 بهره بگیرند.

استراتژی متفاوت

با این تفاسیر می توان گفت از میان تمام چهره های سرشناس حاضر روی نیمکت مربیگری در جام هفدهم ملت‌های آسیا تاکنون تنها کارلوس کی روش پرتغالی بود که با اتمام قراردادش در ایران عاقبت به خیر شد تا هدایت کلمبیا در آمریکای جنوبی را برعهده بگیرد. سایر چهره های سرشناس که در این جام حضور داشتند یا خانه نشین شدند یا بازنشسته تا حضور در امارات برای آن‌ها چندان خوش یمن نبوده باشد.کنار رفتن نیمی از 24 مربی حاضر در جام به دلیل اخراج و عدم تمدید قرارداد می تواند واقعیت های بسیاری را علنی کند، اتفاقی که ثابت می کند تیم ها برای مقدماتی جام جهانی پیش رو همگی با استراتژی ها متفاوت راهی میدان خواهند شد.