دومینوی خودخواهی و ضربه به هم‌میهن

قانون-محمد جلالی

قدیمی‌ها گفته‌اند که ترک برخی عادات موجب مرض است و گویا صف و صف‌کشی با خون ما عجین شده و نمی‌توانیم از آن دل بکنیم. اگر در خیابان در حال قدم زدن باشیم و با صفی روبه رو شویم و فرصت داشته باشیم، طبق غریزه در صف قرار می‌گیریم تا ببینیم چه خبر است یا دست‌کم می‌پرسیم که این صف چیست و بدون جواب مکان را ترک نمی‌کنیم. فرهنگ‌هایی که بازمانده از روزگار نه‌چندان دور است و امروز نیز درگیر آن‌ هستیم. از طرفی این روزها اقتصاد ایران بدون تایر و تیوپ روی رینگ می‌چرخد و صدایش آنچنان آزار دهنده شده که کمتر کسی تاب تحمل آن را دارد و این موضوع مشکل را بیشتر کرده است؛ صف پشت صف! از دستمال کاغذی و دستمال توالت گرفته تا گوشت قرمز و مرغ! شاید تا دیروز اگر در یخچال سوپری‌ها گوشت منجمد برزیلی می‌دیدیم، بی‌اعتنا از آن عبور می‌کردیم و آن را مناسب ذائقه‌مان نمی‌‌دانستیم ولی حال قضیه فرق می‌کند و هنوز کرکره‌های هایپراستار بالا نیامده به طرف یخچال‌ها هجوم می‌بریم و برای چند کیلو گوشت حاضریم خون به پا کنیم! البته ناگفته نماند تفکر ایستادن در صف برای رسیدن به کالای ارزان قیمت مربوط به این دولت و آن دولت نیست. در اوایل پیرو «کوپونیسم» بودیم، از نفت و برنج و شکر گرفته تا گوشت و تن ماهی؛ البته عاقبتش چندان خوشایند نبود. امروز نیز تاریخ تکرار می‌شود و گاهی اوقات صف برای سیب‌زمینی با اهداف انتخاباتی بود و حالا هم اقتصاد به جایی رسیده که راهی به جز ایستادن در صف نیست. تا چندی پیش وقتی مردم ونزوئلا را می‌دیدیم که قفسه سوپر مارکت‌ها را خالی می‌کردند و برای یک کیلو پنیر، فرغون‌فرغون پول می‌دادند با لبخندی تلخ می‌گفتیم دست‌کم وضعیت ما بهتر از این افراد است ولی به نظر می‌رسد قدم در همان مسیر گذاشته می‌شود.
دراین روزهای ایران، کمپین‌هایی به راه افتاده با شعار «نمی‌خریم تا بگندد» اما نمی‌دانم چرا «می‌خریم تا کمیاب و گران شود؟». شاید برای برخی کالاهای اساسی بگویید که نمی‌شود برنج و گوشت نخورد؛ هر چند برخی رسانه‌های وابسته می‌گویند خوب شد که گران شد چون گوشت قرمز سرطان‌زا و عامل بیماری نقرس است ولی میل به خرید تفاوتی ندارد. وقتی قیمت خودروها بالا رفت و پراید که امروزه دیگر یک خودرو ملی لاکچری محسوب می‌شود به قیمت 50 میلیون تومان می‌رسد، شاید تصور این بود که دیگر هیچ‌کس خودرو نمی‌خرد اما هنوز سایت خودروسازان بالا نیامده در چند دقیقه تمام خودروها به فروش می‌رسند و این معادله مجهول نکته‌ای نیست به غیر از همان ژنی که در خون‌مان جاری است و تحریم برای نخریدن در حد یک استوری اینستاگرام باقی می‌ماند.مهم نیست خارجی‌ها نمی‌خرند تا ارزان شود ما می‌خریم تا خودمان را حفظ کنیم و شعر بنی‌آدم یعنی شعار و بس! این‌گونه وقتی مسئولان مشاهده می‌کنند که مردم با هر فشاری به کار خود ادامه می‌دهند، آن‌ها نیز اقدامی برای پایین آوردن قیمت‌ها نخواهند کرد و حتی از این ترفند برای جمع آوری نقدینگی نیز استفاده می‌کنند؛ کاش بدانیم که با خودخواهی‌ها و ندانم‌کاری‌ها چگونه مانند دومینو به یکدیگر ضربه می‌زنیم.