هنوز چند هفته مانده به نوروز خیابان‌های شهر بوی عید گرفته است، این را از جنب و جوش مردم، شلوغی فروشگاه‌ها و پاساژها و ماهی‌های قرمز کوچک محبوس در بطری که امسال زودتر از ماهی «گلی» یا همان ماهی‌های قرمز به بازار آمده‌اند، می‌توان فهمید.

اگر این روزها گذرتان به خیابان‌های شهر، ایستگاه‌های مترو ، فروشگاه‌ها و حتی کتابخانه‌ها افتاده باشد، احتمالا عرضه بطری‌های کوچک حاوی ماهی‌های قرمز ریزی به اسم «زبرا» را به چشم دیده‌اید. این ماهی‌های ریز که در بطری‌های دربسته بسیار کوچک مانند اسباب بازی و کالایی بی‌جان در همه جا -حتی در بساط دستفروش‌ها- به فروش می‌رسد «زبرا» نام دارد. قرار است زبرا در نوروز زینت بخش سفره‌های هفت سین باشد.

سفره هفت سین در نزد ملت‌هایی که نوروز را جشن می‌گیرند از اهمیت زیادی برخوردار است، به طوری که تزیینات این سفره سالانه میلیاردها تومان گردش مالی به همراه داد. به همین دلیل است که فعالان کسب و کار در هر سال سعی دارند برای سفره رنگی هفت سین محصولی نو عرضه کنند. محصولی که به عنوان «مد» مورد اقبال عمومی قرار بگیرد، تا مردم براساس رسم نادرست چشم و هم‌چشمی و برای این که از قافله مد عقب نمانند، در خرید محصول نو بر هم پیشی بگیرند و این گونه ناآگاهانه و بدون این که به عواقب خریدشان فکر کنند در راستای تامین اهداف اقتصادی آنان گام بردارند.

آن طور که کارشناسان می‌گویند طول عمر ماهی کوچک زبرا که هم صلح جو هستند و هم جنب و جوش زیادی دارند ۳ تا ۴ سال و در صورت نگهداری اصولی حتی تا ۵ سال هم گزارش شده است. اما راهیابی آنان به سفره هفت سین عمر آنان را گاه حتی به یک ماه تقلیل می‌دهد، چرا که بطری‌های طراحی شده برای نگهداری آنان از نظر امکانات زیستی شرایط مطلوبی ندارد.

یک کارشناس محیط زیست با بیان این که ماهی‌های زبرا مانند تمام موجودات زنده برای زنده ماندن نیاز به شرایط محیطی خاصی دارند، به «همدلی» گفت: ماهی‌های زبرا در شرایط طبیعی و عادی می‌توانند عمر ۵ ساله خود را زیست کنند. شرایط مطلوب، شرایطی است که ماهی بتواند هم تنفس خوبی داشته باشد و هم غذای مورد نیاز خودش را تامین کند و هم فرصت جنب و جوش کافی داشته باشد. بدون تردید این بطری‌های کوچک که حکم زندان برای این موجودات ریز نقش دارد، از نظر شرایط دما، میزان تابش نور و امکاناتی که در اختیار ماهی قرار می‌دهد، محل مناسبی برای زندگی آنان نیست. چون که در این فضای کوچک آنان در معرض تنش‌های دمای، نوری، صوتی و عوامل میکروبی قرار می‌گیرند، بنابراین این عوامل و همچنین کمبود اکسیژن آنان را بسیار زودتر از موعد از پا در می‌آورد.

«مریم مرادیان»در توضیح بیشتر افزود: ماهی‌های زبرا بنا به طبیعت خود بسیار پر جنب و جوش هستند و به صورت گروهی نیز حرکت می‌کنند، اما اکنون حبس انفرادی آنان در بطری‌های کوچک آن هم به خاطر مشتی اسکناس ظلم به آنان و نقض آشکار حقوق حیوانات است که نیاز به توجه و برخورد نهادهای نظارتی ذیربط دارد. لازم به ذکر است دسته‌های ۵ تایی این ماهی‌ها، برای زنده ماندن نیاز به ۴۰ لیتر آب دارند، این در حالی است که مقدار آب در این بطری‌ها به نیم لیتر هم نمی‌رسد و عمر معمول این ماهی‌ها که در شرایط عادی تا ۵ سال تخمین زده می‌شود در این شرایط اسفبارگاهی به یک ماه هم نمی‌رسد.

مرادیان با بیان این که فروش این موجوات ریز آبزی توسط دستفروشان و دیگر اصناف غیرقانونی است. یادآور شد: براساس قانون نظام صنفی فقط صنف «خراز و آکواریوم» می‌توانند این حیوانات را بفروشند و مردم در صورت مشاهده فروش آن در اصناف دیگر می‌توانند به سازمان تعزیرات حکومتی شکایت کنند.

وی به جایگاه ماهی قرمز در سفره هفت سین اشاره کرد و گفت: اگر چه قرار گرفتن ماهی قرمز بر روی سفره هفت سین اکنون به یک رسم تبدیل شده، اما هنوز درستی آن مورد تردید است. بسیاری از مورخان ماهی قرمز را بدعت می دانند که از فرهنگ های دیگر وارد فرهنگ ما شده است. آنان معتقدند قرار گرفتن ماهی قرمز روی سفره هفت سین به دلیل تکرار آن در طول سالیان سال به یک رسم تبدیل شده و برگرفته از سنت ایرانی نیست، چون ماهی قرمز هیچ «سین»ی را از سفره هفت سین پوشش نمی‌دهد. در واقع ماهی به اسم عربی آن که «سمک» است به سفره‌های هفت سین ما راه پیدا کرده است که نیاز به بررسی تاریخی دارد.

مرادیان به افرادی که ناخواسته و به دلیل ناآگاهی با خرید این بطری‌ها در تجارت مرگ سهیم شدند، توصیه کرد در قدم اول ماهی‌های زبرا را از زندان انفرادی بطری‌ها آزاد کنند اما این گفته به آن معنا نیست که ماهی‌ها را در محیطی طبیعی یا حوض رها کنند، بلکه باید محل نگهداری آرام و بزرگ‌تری با حداقل پنج لیتر آب برای هر ماهی، تدارک ببینند و غذای مناسب به آنها بدهند. ضمن این که دمای ۲۰ تا ۳۰ درجه هم شرایط خوبی برای نگهداری از این ماهی است.

وی در پایان افزود: روا نیست ما برای این موجودات کوچک صلح جو که پرچم سفیدشان همیشه برافراشته است، خشونت به خرج بدهیم و نفس‌شان را ناجوانمردانه در بطری‌های تنگ به شماره بیندازیم و با قساوت مرگی تدریجی و دردناک را به آنان تحمیل کنیم. بدون شک اگر مردم از خرید این بطری ها امتناع کنند، تولیدکنندگان این تجارت مرگ با کمبود تقاضا روبرو می‌شوند و ناچار برای جلوگیری از خسارت مالی خود، از تولید و عرضه آن خودداری می‌کنند.

بنا بر اخبار منتشر شده در فضای مجازی، تولید کنندگان این بطری‌های مرگ در حال برنامه‌ریزی برای فروش انبوه این بطری‌ها به عنوان زینت بخش سفره‌های نوروزی هستند. شکی نیست اگر جلوی این تجارت مرگ‌بار گرفته نشود، شروع سال جدید و نوروز که برای ما نوید زندگی می‌دهد برای این ماهی‌های کوچک و دوست داشتنی ناقوس مرگ را به صدا در خواهد آورد.

ستاره لطفی

hamdelidaily.‎ir