قانون- گروه جامعه

هر چند از سرعت نابودی درختان و باغات تهران کم و نظارت برای صیانت از آن‌ها دو چندان شده است، اما میراث به‌جا مانده از سال‌ها بی‌تدبیری در حفظ درختان شهر آن‌قدر شوم است که جبران آن به سادگی نیست. دیروز در جلسه شورای اسلامی شهر تهران گزارشی از روند نابودی باغات شهر در سال‌های گذشته ارائه شد که حکایت از بی‌مهری محض به درختان شهر داشت. بر این اساس در مدت ۱۰سال گذشته بیش از ۱۲۱ هکتار از باغات پایتخت نابود شده است که یکی از مهم‌ترین عاملان آن مصوبه برج باغ بوده است. زهرا صدر اعظم نوری، رییس کمیسیون سلامت شورای اسلامی شهر تهران در این باره با اشاره به صدور ۴۸۵ پروانه ساخت‌وساز در حوزه برج‌باغ‌ها گفت که این مصوبه خسارت‌های بسیاری برای شهر تهران به همراه داشت و با وجود تاکیدات مقام معظم رهبری متاسفانه مشاهده شد که در تصمیمات مدیریت شهری ظرف سال‌های گذشته اقدامات مغایر با منویات ایشان بوده است.

نابودی اراضی مشجر

این عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینکه در سال ۱۳۲۵ بر اساس عکس‌های هوایی تهران نزدیک به پنج هزار هکتار اراضی مشجر داشته است، در این‌باره گفت‌: در مدت ۷۲ سال پس از ۱۳۲۵ حدود ۲۵۰۹ هکتار از اراضی مشجر و باغات در تهران نابود شده است. در شرایطی که ما این ریه‌های شهر را به آهن و سیمان تبدیل می‌کنیم، چطور می‌توانیم انتظار داشته باشیم که وضعیت آلودگی هوا چنین سرنوشتی نداشته باشد. ظرف ۱۰ سال با مصوبه برج‌باغ‌ها اتفاقاتی رخ داد که امروز باید مدیریت شهری گذشته که شورای اسلامی شهر تهران و شهرداری دوره پنجم را دروغگو خطاب می‌کند، پاسخگو باشد. ۲۶۱ پروانه در حوزه برج‌باغ‌ها در منطقه یک معادل ۵۶ هکتار، ۵۰ پروانه در منطقه دو معادل ۸.۵ هکتار، ۴۶ پروانه در منطقه چهار معادل ۷.۸ هکتار، ۴۱ پروانه در منطقه سه معادل ۶.۶ هکتار، ۲۹ پروانه در منطقه پنج معادل ۹.۸ هکتار، ۲۱ پروانه در منطقه ۱۰ معادل ۱۵.۴ هکتار، ۳۷ پروانه در منطقه ۲۲ معادل ۱۷ هکتار از باغات شهر تهران را نابود کردند.در مصوبه برج‌باغ‌ها سطح اشغال ۳۰ درصد و حداکثر تا ۹ طبقه باید تعیین و طبقات زیرزمین نباید زیاده از حد می‌شد اما متاسفانه در ۸۴ درصد از پروانه‌های صادر شده برای برج باغ‌ها سطح اشغال از ۳۵ تا ۸۴ درصد بوده است. تعداد طبقات نیز در ۶۳ درصد از پروانه ۹ تا ۱۲ طبقه و در ۳۰ درصد از پروانه ها ۱۲ طبقه به بالا بوده است. وضعیت زیرزمین نیز با توجه به افزایش عمق گودبرداری‌ها موجب تخریب باغات شهر تهران شده است.

در حقیقت در بسیاری از پروانه‌هایی که صادر شده است تخلف صورت گرفته و این ضعف دستگاه نظارتی بوده است. وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، تصریح کرد که اختلاف‌نظر میان دو کمیسیون تنها بر روی اراضی پنج‌هزار‌متر به بالا و همچنین موضوع سطح اشغال ۳۰ به ۷۰ است. با بررسی مصوباتی که سطح اشغال ۳۰ به ۷۰ بوده است، نشان‌دهنده این است که ۷۰ درصدی که به شهرداری واگذار شده هیچ باغی حفظ نشده و با انجام توافق بر روی این ۷۰ درصد نیز ساخت و ساز صورت گرفته است، لذا نظر ما در کمیسیون سلامت ۲۰ به ۸۰ است.

بی‌توجهی به نسل فردا

سید آرش حسینی میلانی دیگر عضو شورای شهر تهران نیز با اشاره به سرنوشت چنار عظیم امام‌زاده صالح در طول دهه‌های گذشته با بیان اینکه هم‌اکنون‌ از گستره ۷۳۰ کیلومتر مربعی تهران، تنها دو درصد آن را باغات و اراضی مشجر تشکیل می‌دهند. گفت: شهری که زمانی به چنارستان شهرت داشته است حالا سطح وسیعی از سرسبزی‌هایش حذف و تعداد بی‌شماری از درختان کهنسالش قطع شده است. وی با بیان اینکه اکنون آن باغات زیبا و ارزشمند، جای خود را به تعدادی ساختمان با مناظر بتنی، سنگی و شیشه‌ای داده‌ است با نقل آمارمتفاوتی از تخریب باغات در چندین دهه که به نام نسل توسعه سیمان‌محور گذاشته شده، گفت: اما شکی نیست این تخریب باغات را تنها با فاجعه‌ای چون زلزله می‌توان مقایسه کرد. زلزله‌ای که ظرفیت تاب‌آوری شهرمان را در برابر تغییرات اقلیمی در آینده‌ای نزدیک کاهش داده است. این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه به‌رغم این واقعیت تلخ همان‌طور که بسیاری از شهرهای زلزله‌زده به همت مردمان‌شان آوارها را کنار زده و زندگی را از سر گرفته‌اند، ما نیز می‌توانیم با تعریفی جدید از فعالیت سازگار با طبیعت، میراث سبز خود را دیگربار احیا کنیم، گفت: ما در مقطع حساسی برای تصمیم‌گیری درباره آینده شهر تهران از منظر حفاظت میراث مشترک طبیعی قرار داریم و آن، تعیین تکلیف جایگزین مصوبه برج‌باغ است که از منظر دوستداران محیط‌زیست ایده‌آل آن است که مجوز هیچ گونه ساخت‌وسازی در باغات داده نشود و شهرداری باغات را خریداری کند و از سوی دیگر، صاحبان ساخت‌وساز با اتکا به مصوبه برج‌باغ اصرار بر تداوم مجوز بلندمرتبه‌سازی در این اراضی را دارند. عضو کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در تشریح آثار مصوبه برج‌باغ با بیان اینکه مصوبه‌ برج‌باغ در قالب ۴۹۳ پروانه صادر شد و منجر به نابودی ۱۲۸ هکتار از باغات در سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ شده است گفت: از آن ۴۹۳ پروانه ساختمانی، ۷۰ درصد دارای زیرزمین بیش از سه طبقه بوده‌اند که در این میان در ۳۰ ملک، بیش از هفت طبقه گودبرداری شده است. این مساله، به معنای تخصیص ۷۰ تا ۸۰ درصد از سطح باغ به ساخت و ساز با هدف تامین پارکینگ برای تعداد پرشمار واحدهای مسکونی برج‌ها بوده و موجب خشکاندن ریشه درختان و نابودی خاک حاصل‌خیز باغات شده است. حسینی میلانی با بیان اینکه اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط‌زیست گونه‌هایی را که جمعیت‌شان به حدی کاهش یافته که طی سه نسل آینده به زیر ۸۰ درصد جمعیت کنونی برسد، «در معرض انقراض» می‌نامد،گفت: اکنون باید از خود پرسید که آیا باغ‌های تهران در شرایط انقراض قرار دارند؟ که با نگاهی به روند تخریب باغات در تصاویر ماهواره‌ای، متاسفانه بیم آن می‌رود نسل‌های آینده از این میراث گرانبها محروم شوند و دقت داشته باشید که باغات صرفا میراثی برای آیندگان نیستند بلکه به لحاظ خدمات اکوسیستمی که به شهر عرضه می‌دارند، جزو عناصر زیرساختی نیز محسوب می‌شوند. وی با بیان اینکه اراضی که موجب تامین مطلوبیت سکونت شده‌اند، خود فدای سکونت می‌شوند، گفت: مطابق اصل ۵۰ قانون اساسی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به‌رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌شود. از این رو فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط‌زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است. وی با بیان اینکه امروز با تنگناهای بودجه‌ای پیش‌رو، شورای پنجم تلاش می‌کند در بودجه سال ۱۳۹۸ همانند سال جاری از محل عوارض قطع درختان مبلغی را به خرید باغات در مناطق کم‌برخوردار اختصاص دهد، تصریح کرد: همگی می‌دانیم که شهرداری تهران به تنهایی قادر به تملک باغات باقی مانده نیست و شورای شهر پنجم در نخستین مصوبه خود، مجوز برج‌باغ را لغو کرد و شهرداری نیز با توجه به ملاحظات متعدد فنی، اجرایی، حقوقی و زیست‌ محیطی پیشنهاد خانه باغ را به جای برج‌باغ تهیه و ارائه کرده است.

باغات را حفظ کنید!

اما با آنکه در جلسه دیروز شورای شهر تهران مصوب شد تا اعضای شورا باردیگر موضوع مصوبه برج باغ را در دستور کار قرار داده آن را بررسی کنند، ناهید خداکرامی، عضو شورای شهر، در مخالفت با این موضوع پیشنهاد داد در خصوص فضای سبز شهر تهران به عنوان پایتخت کشور یک همه پرسی برگزار شود و مصوبه برج‌باغ‌ها از دستور کار شورای شهر خارج شود. من با این لایحه مخالف هستم و از اعضا نیز می‌خواهم به کلیات این لایحه رای ندهند. حفظ باغات در شهر تهران از اهمیت بسزایی برخوردار است و شورای اسلامی شهر تهران نیز این موضوع را دنبال می‌کند. ما در لایحه منفعت‌رسانی و منافع مالی آن را تصویب می‌کنیم و دائما می‌گوییم که مالک حق دارد ، در حالی که گذشتگان را برای همین موضوع سرزنش می‌کنیم. در چنین حالتی آیندگان نیز ما را سرزنش خواهند کرد. با این روند قطعا باغ و باغچه به خاطره تبدیل خواهد شد. لذا نیاز است این مصوبه یا از دستور کار خارج شود و یا این که به همه‌پرسی مردم تهران و حتی مردم کشور گذاشته شود، چرا که همه مردم حق دارند در مورد فضای سبز شهر تهران به عنوان پایتخت اظهار نظر کنند.