خبرگزاری مهر: نوید رسولی، کارشناس فرهنگی -
کلمه فرهنگ، در شنیدار نخست برای هر فردی معانی خاصی همچون اصلیت و ریشه‌های تاریخی را تعبیر می‌کند و این مفهوم در ذهن مخاطب، ماهیتی منسجم و خلل ناپذیر دارد، اما با پذیرش سیر صعودی و رو به پیشرفت جریان‌های اجتماعی درگذر زمان، تغییر و تحول در فرهنگ امری قابل قبول می‌شود.
آئین‌ها و آداب و رسوم هر ملت، سازنده عناصر فرهنگی جامعه محسوب می‌شوند. یکی از مشکلات ملت‌ها در عصر حاضر، عدم شناخت کافی و درست از فرهنگ و هویت دیگر کشورها به منظور درک جایگاه کنونی آنها در میان فرهنگ‌ها و تمدن‌های ملل مختلف است. آشنایی با آداب و رسوم کشورها می‌تواند به شناخت بیشتر مردم آن کشورها کمک بسزایی کند. همچنین، بدین وسیله می‌توان پی برد که در روزگار بحران هویت به چه میزان این آئین‌ها و آداب و رسوم دستخوش تغییر و تحول شده است.
ایتالیا نیز از این قاعده مستثنی نیست. سنت فرهنگی ایتالیا از غنی‌ترین‌ها در میان دیگر فرهنگ‌ها در سطح جهان است. مردم ایتالیا نسبت به گذشته، هویت و خانواده خود بسیار مفتخر و علاقه‌مند هستند. ایتالیا مهد جشنواره‌های گوناگون است که هر یک از آن جشنواره‌ها، بیانگری بخشی از فرهنگ و سنت آن کشور را بر عهده دارند. هر یک از آداب و سنت‌ها در ایتالیا همانند سایر کشورها، ریشه در رویدادی تاریخی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در گذشته دارد و از محبوبیت خاصی برخوردار است. بسیاری از جشن‌ها و آئین‌ها، بزرگداشت سنت‌های محلی هستند. برخی از آنها سابقه قرون وسطایی و پیش از آن دوران دارند و برخی دیگر به دوران رنسانس بازمی‌گردند.
برخی از این آئین‌ها و آداب و رسوم طی یک دهه اخیر به علت بحران‌های اقتصادی جاری؛ معضل بیکاری و… در ایتالیا، دستخوش تغییر و برخی دیگر به دلیل استحکام نهاد خانواده حفظ شده‌اند. نویسنده در این نوشتار درصدد است با توجه به حضور میدانی خود به برخی از این آئین‌ها و آداب و رسوم بپردازد:
عید کریسمس «تولد حضرت عیسی (ع)»
همان گونه که پیشتر اشاره شد؛ شباهت‌ها و دیدگاه‌های فرهنگی مشترک ایتالیا همانند کشورمان ایران، ریشه در تاریخ کهن این کشور دارد. میهمان نوازی، گشاده رویی، مهربانی، میل به گفت‌وگو و توجه به ارتباط شفاهی و ارزش دادن به نهاد خانواده از جمله برخی مشترکات فرهنگی هستند. ایتالیایی‌ها از خانواده حمایت می‌کنند و بسیار خانواده دوست هستند. پدربزرگ و مادربزرگ‌ها در طول زندگی بویژه زمانی که بازنشسته می‌شوند توجه زیادی به نوه‌ها می‌کنند. در این ایام، هنگامی که فرزندان به سر کار می‌روند، مادربزرگ‌ها به خانه آنها می‌روند و در تمیز کردن منزل و مراقبت از نوه‌ها به فرزندان خود کمک می‌کنند.
از سنت‌های زیبا و درخور توجه ایتالیایی‌ها که نزدیک به فرهنگ ما ایرانی‌هاست حضور کوچک‌ترها در خانه بزرگ خانواده است؛ به این صورت که فرزندان خانواده در ایام تعطیل و آخر هفته و یا به مناسبت‌های مختلف به نزد پدر و مادر می‌روند و اوقات خود را با بزرگ‌تر خانواده تقسیم می‌کنند.
عید کریسمس یا «ناتال»، یکی از این مناسبت‌هاست. کریسمس، جشن بزرگی است که همزمان با سالروز تولد عیسی مسیح (ع) هر سال در ۲۵ دسامبر در ایتالیا و بسیاری از کشورهای دنیا برگزار می‌شود. در این روز چراغ‌های رنگی و زیبا، شهرهای ایتالیا را نورباران می‌کند و صدها درخت کریسمس در خانه‌ها تزئین می‌شود؛ روزی که بچه‌ها بی‌صبرانه انتظار هدیه‌هایی را می‌کشند که قرار است برایشان آورده شود و مثل همه عیدهای دیگر، حال مردم خوب است و همگی مشغول شادی و جشن هستند.
اساس روز کریسمس در ایتالیا، خانواده، عشق و غذا است. در این شب، همه اعضای خانواده در منزل پدربزرگ و مادربزرگ جمع می‌شوند و شام می‌خورند.
در این شام که از آن به عنوان «شام بزرگ» نام برده می‌شود فقط از غذاهای دریایی نظیر صدف، خرچنگ، میگو و انواع ماهی‌ها استفاده می‌شود. ایتالیایی‌ها در شب کریسمس، به هیچ وجه گوشت قرمز پخت نمی‌کنند. هدایایی که از قبل تهیه شده را زیر درخت کاجی می‌گذارند که با چراغ و لوازم دیگر تزئین شده است. این هدایا به شکلی در زیر درخت کاج، گذاشته می‌شود تا کسی آنها را نبیند و بزرگ‌ترها بگویند هدایا توسط «بِفانا» ی جادوگر آورده شده است. علی رغم کشورهای دیگر در ایتالیا به جای بابانوئل، جادوگر مهربانی به نام بِفانا برای بچه‌ها هدیه می‌آورد.
ساعت ۱۲ شب به کوچک‌ترها اجازه داده می‌شود تا هدایای خود را باز کنند و ببینند بِفانای جادوگر برای آنها چه آورده است. والدین از فرزندان خود - سنین ۱۵ سالگی و پیش از آن- می‌خواهند که برای بِفانا نامه‌ای نوشته و بگویند چه می‌خواهند. در حقیقت، این ترفندی است تا والدین بفهمند که فرزندان آنها به چه چیزی نیاز دارند تا تهیه کنند.
از ویژگی‌های شب کریسمس در ایتالیا این است که خانواده‌های ایتالیایی، این شب را در منزل می‌گذرانند و کسی به رستوران و… نمی‌رود و از ساعت ۶ غروب، شهر تعطیل می‌شود.
جشنواره «بِفانا»
امروزه یکی از مهمترین جشنواره‌های ایتالیا که یک جشن ملی با قدمت بیش از دو هزار سال است، افسانه بِفانا است. بر اساس سنت‌های مسیحیت این جشنواره در روز ششم ژانویه یعنی روز ظهور حضرت عیسی (ع) برگزار می‌شود، وقتی که بچه‌ها آمدن بِفانا یا جادوگر مقدس را جشن می‌گیرند.
در شهر رم و کشور واتیکان در مرکز رم، این جشن، حال و هوای دیگری دارد. هزاران نفر با لباس‌های قرون وسطایی در خیابان‌ها حاضر شده و به سمت واتیکان حرکت می‌کنند.
افسانه بِفانا از آن جا آغاز می‌شود که سه «مُغ» یا روحانی زرتشتی، ایران را ترک می‌کنند و حامل هدایایی از طلا برای عیسی مسیح (ع) هستند که تازه متولد شده است. ستاره‌ای آنها را از بین چند کشور عبور داده و به سوی هدف شأن در این مسیر، راهنمایی می‌کند. در این راه، پیرزنی قرار بود با مغ‌ها همراه شود اما ادعا می‌کند که سرش بسیار شلوغ است و نمی‌تواند آنها را همراهی کند و قول می‌دهد، در مسیر به آنها بپیوندد. روز بعد پیرزن به اشتباهش پی می‌برد و سراسیمه، سوار بر جاروی خود با هدایایی برای نوزاد، به دنبال مغ‌ها می‌رود اما خیلی دیر شده و مدت‌ها از رفتن آنها گذشته است.
از آن به بعد، پیرزن به عنوان بِفانا شناخته می‌شود. او در روز ششم ژانویه بر روی جاروی قدیمی‌اش، خانه به خانه پرواز می‌کند و هدایایی را که به نوزاد مقدس نداده به دختر و پسرهای خوب می‌دهد.
در واقع، نام بِفانا از کلمه یونانی «اِپیفانیا» یا «اِپیفانی» گرفته شده است زیرا جشن مذهبی اِپیفانی در تاریخ ۶ ژانویه برگزار می‌شود. این جشن مسیحی به منظور یادآوری دیدار مغ‌ها با حضرت عیسی (ع) گرفته می‌شود و با نیایش و مراسم غسل، همراه است.
نقل شده است؛ در جشن اِپیفانی، آبی که تهیه می‌شود دارای خواص مقدس است که می‌تواند ارواح خبیث را دور کند و در لحظاتِ بحرانیِ زندگیِ خانواده‌ها، استفاده شود.
امروز، بچه‌ها می‌دانند بِفانا، پیرزنی با یک شال سیاه و لباسی کثیف آغشته به دوده است که با جارو پرواز می‌کند و از دودکش شومینه‌ها پایین می‌آید و هدایای بچه‌ها را می‌دهد. او برای بچه‌های خوب شیرینی، اسباب بازی و کتاب و همانند گذشته، پیاز، سیر و ذغال برای کودکان بد می‌آورد. در ایتالیای مدرن با کمی تغییر، برخی از مغازه‌ها شکلات‌های سنگی به رنگ سیاه می‌فروشند که شبیه تکه‌ای ذغال است و آن به جای ذغال، به بچه‌های بد داده می‌شود.
اول ژانویه و آغاز سال نو
یکی دیگر از مناسبت‌ها، اول «ژانویه» است. در شب ژانویه نیز که مقارن با تحویل «سال نو میلادی» است کوچک‌ترها در منزل بزرگ خانواده جمع می‌شوند. در این شب معمولاً، غذاهای گوشتی دیگری برای شام طبخ می‌شود. سپس با تحویل سال نو، اعضای خانواده به یکدیگر نوشیدنی و شیرینی و شکلات تعارف می‌کنند. خوردن عدس از رسومی است که هر خانواده ایتالیایی به طور حتم در این شب، پس از تحویل سال، آن را انجام می‌دهد چرا که هدف از این کار را افزایش روزی در سال جدید می‌دانند.
با توجه به مشکلات اقتصادی که طی چند سال اخیر متوجه ایتالیا و بالطبع اکثر مردم این کشور، شده و از آنجا که خانواده‌های ایتالیایی، هزینه‌های زیادی را صرف این گونه شام‌ها می‌کنند برای این که بزرگ خانواده متحمل فشاری نشود هر یک از اعضای خانواده، بخشی از هزینه‌ها را تقبل می‌کنند.
دیگر اعضای خانواده معمولاً تا پاسی از شب در خانه بزرگ خانواده مانده و جشن می‌گیرند. در صورتی که امکان اقامت وجود داشته باشد، شب را در همان جا به صبح می‌رسانند در غیر این صورت به منزل خود باز می‌گردند.
عید پاک یا «پاسکوا»
یکی از جالب‌ترین مراسم مذهبی در کشور ایتالیا عید پاک یا «پاسکوا» است که یک هفته ادامه دارد. هفته پاسکوا در ایتالیا، روحیه پویای مردم این کشور را در زمینه ارائه هر گونه موضوعی به شکل نمایش و تأتر نشان می‌دهد که در این مورد می‌توان تعزیه و یا مراسم مذهبی بویژه ایام محرم در کشورمان را به نوعی با پاسکوا مقایسه کرد. مردم برخی از مناطق جنوب ایتالیا، سال‌های متمادی از پیش از دوره رنسانس تا به امروز هر ساله این مراسم را اجرا می‌کنند.
عید پاک یا «پاسکوا» یعنی روز دوباره زنده شدن حضرت عیسی (ع) یکی دیگر از مناسبت‌هایی است که مردم آخرین روز پاسکوا را که روز یکشنبه است، جشن می‌گیرند. این عید سنتی، یادآور هفته آخر حیات حضرت عیسی (ع) است؛ قبل از این که دشمنان، او را دستگیر کنند و پس از شکنجه به قتل برسانند. این مراسم از زمان «شام آخر» مسیح (ع) با یارانش و خیانت «یهودا» بازسازی می‌شود. جذابیت هفته پاسکوا در این است که علاوه بر عزاداری، با نوعی جشن نیز همراه است. زیرا که به اعتقاد کاتولیک‌ها، عیسی مسیح (ع) پس از مرگ خود، به اراده خداوند دوباره زنده شد و به معراج رفت. قرار گرفتن این ایام در فصل بهار نیز موجب شده که آنها پاسکوا را به نوعی دوباره زنده شدن طبیعت بدانند.
این عید سنتی به طور مشخص بعد از مرگ مسیح (ع) به شکل امروزی به وجود آمده است و هر ساله برگزار می‌شود. در این روز، همانند حواریون مسیح، تمامی اعضای خانواده گرد هم جمع شده و با هم ناهار می‌خورند. در این میان نان و نوشیدنی حتماً بر سر میز آنها وجود دارد.
تخم مرغ در تمام فرهنگ‌ها بویژه فرهنگ ایتالیایی، نماد زندگی نو و یادآور جشن‌های باروری بشر است. رنگ کردن تخم مرغ در پاسکوا از سنت‌های دیرینه ایتالیایی‌هاست. در بیان علت باید گفت که عید پاک در فصل بهار برگزار می‌شود و از آنجا که در اروپای کهن، شروع فصل بهار بسیار با ارزش و با جشن‌های بهاری همراه بوده است که بعدها به علت تقارن عید پاک با فصل بهار، این آداب و رسوم با هم یکی شدند. از طرفی، عیدهای بهاری همه با رنگ‌های متنوع و شاد همراه است که در واقع رنگی شدن طبیعت را نشان می‌دهند لذا رنگ کردن تخم مرغ نیز به همین منظور انجام می‌شود.
در پاسکوا، ایتالیایی‌ها تخم مرغ‌های شکلاتی نیز درست می‌کنند و داخلش هدایایی نظیر دستبند، گردنبند، ساعت و… می‌گذارند. همچنین کیک‌هایی به شکل کبوتر که آن را نماد صلح می‌دانند، آماده می‌کنند.
ازدواج و طلاق
ازدواج در بین ایتالیایی‌ها به دو شکل، انجام می‌شود:
۱- ازدواج مذهبی که در کلیسا صورت می‌گیرد؛
۲- ازدواج مدنی (قانونی) که در شهرداری‌ها انجام می‌شود.
در حال حاضر، ازدواج مدنی در محبوب‌ترین انتخاب میان زوج‌های متأهل ایتالیایی است. ازدواج مدنی تنها به مقررات قانون مدنی و قوانین خاص مربوط می‌شود که شامل امضای یک قرارداد واقعی است و همان طور که در ماده ۱۰۶ قانون مدنی آمده است؛ مراسم باید در شهرداری برگزار و ثبت شود.
در ازدواج مدنی، ابتدا از شهرداری وقت گرفته می‌شود. سپس طرفین برای ازدواج در شهرداری حاضر شده و توسط نماینده شهردار مستقر در شهرداری به عقد هم در می‌آیند. این نوع ازدواج، قانونی است و ثبت می‌شود. برای ازدواج تنها به دو شاهد نیاز است.
برخی ایتالیایی‌ها نیز پس از ازدواج قانونی، دوباره در کلیسا ازدواج می‌کنند یعنی خطبه عقد خوانده می‌شود تا به ازدواج آنها جنبه مذهبی هم داده شود.
در مراسم ازدواج، تنها حلقه توسط طرفین به یکدیگر داده می‌شود. حلقه‌ها به طور معمول از طرف خانواده نزدیک دختر و پسر به عروس و داماد اهدا می‌شود. براساس رسم معمول، حلقه را به دست چپ می‌کنند. همچنین به هنگام ازدواج، از سوی طرفین هیچ شرط و شروطی- مثل مهریه و دیگر مواردی که در ازدواج مردم برخی کشورها رواج دارد- تعیین نمی‌شود.
گفتنی است؛ طی سال‌های گذشته به علت افزایش قابل توجه طلاق، زن و مرد ترجیح می‌دهند به طور مجزا، اموال و دارایی‌های خود را حفظ کنند.
پس از انجام مراسم عقد از دوستان و فامیل برای صرف نهار در رستوران دعوت می‌شود که قاعدتاً در روزهای یکشنبه است. در سال‌های اخیر، تغییراتی در مراسم پس از عقد از سوی جوانان ایجاد شده به گونه‌ای که جشن عروسی را در شب برگزار می‌کنند.
ایتالیایی‌ها عقیده دارند پوشیدن لباس سبز توسط عروس، شب قبل از عروسی، برای زوجین شگون دارد و به زندگی آنها برکت می‌دهد.
در صورت تصمیم به ازدواج در کلیسا، هزینه‌های برگزاری ازدواج در کلیسا؛ مطابق سنن فرهنگی این کشور بسیار بالاست؛ به نحوی که، در روندی رو به افزایش، ۸۸ هزار نفر (۴۵.۳%) از جمعیت ۱۹۴۳۷۷ نفری مزدوجین ایتالیایی در سال ۲۰۱۷ م. بدون برگزاری مراسم سنتی، ازدواج خود را تنها در دفاتر شهرداری به ثبت رسانیده‌اند.
به غیر از تهیه مدارک متعدد و مقدمات عروسی در کلیسا که حداقل دو ماه به طول می‌انجامد، سه نکته در عروسی در کلیسا باید مورد توجه زوجین قرار گیرد:
۱- کمک مالی به کلیسا، ضروری است؛
۲- لباس عروس باید کاملاً پوشیده باشد؛
۳- در کلیسا تنها پخش یا نواختن موسیقی مقدس مجاز است.
در ایتالیا مشاوره پیش از ازدواج اجباری نیست، ولی برای زوج‌هایی که قصد ثبت ازدواج خود در کلیسا را دارند و می‌خواهند ازدواج آنها از طریق مذهبی هم به رسمیت شناخته شود، شرکت در آموزش‌های دینی اجباری است که از سوی کلیسا در نظر گرفته می‌شود. به عبارت دیگر؛ بدون شرکت در این کلاس‌ها، کلیسا نسبت به ثبت ازدواج زوج اقدام نمی‌کند. این جلسات معمولاً بین ۶ تا ۱۰ جلسه به طول می‌انجامد. از آنجا که شرکت در مشاوره ازدواج، امری الزامی نیست، منابع مالی در خصوص شرکت در دوره‌های آموزشی که خصوصی نیز هستند بایستی از طریق زوجین تأمین شود. سن قانونی ازدواج بین ۱۶ الی ۱۸ سال است، البته در صورتی افراد با سن ۱۶ سال می‌توانند، ازدواج کنند که اجازه دادگاه را داشته باشند.
پیشتر ذکر شد که در ایتالیا مشاوره ازدواج الزامی نیست ولی در صورتی که مراجعین بخواهند به مشاوران خصوصی مراجعه کنند باید بابت هزینه‌های مشاوره پزشکی مبلغی بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ یورو پرداخت کنند.
در ایتالیا زوجین می‌توانند نسبت به ثبت ازدواج در شهرداری و بعد از آن نسبت به ثبت ازدواج در کلیسا اقدام کنند. لذا هزینه ثبت ازدواج در شهرداری در صورتی که محدود به هزینه‌های الصاق تمبر و مالیات شود از میزان ۱۰۰ یورو و در صورت اجاره سالن شهرداری از ۶۰۰ یورو تجاوز نمی‌کند ولی چنانچه متقاضی مایل به ثبت ازدواج در کلیسا باشد باید هزینه‌ای را به صورت داوطلبانه که بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ یورو است به کلیسا پرداخت کنند.
برای ازدواج، انجام آزمایش‌های خون و ژنتیکی اختیاری اس تو دولت برای این کار اجباری قائل نشده است، ولی غالباً خانواده‌ها رعایت می‌کنند. مشاوره پیش از ازدواج که عموماً جنبه پزشکی دارد مانند دیگر خدمات درمانی می‌تواند از تسهیلات معافیت مالیاتی برخوردار شود و هیچ تسهیلات دیگری برای متقاضیان در بر ندارد و کاملاً اختیاری است. همچنین؛ هیچ گونه ضمانت اجرایی مدنی و کیفری ندارد، بدین گونه که متقاضیان می‌توانند همچنان علی رغم توصیه مشاور، ازدواج کرده و آن را ثبت کنند. به عبارت دیگر، حتی اگر مشاوره پزشکی نسبت به ازدواج یک زوج به دلیل خطر تولد فرزندان معلول، نظر منفی دهد زوجین می‌توانند نسبت به ازدواج اقدام کنند و هیچ نهادی این حق را از آنان سلب نمی‌کند.
روند ثبت ازدواج در ایتالیا حدود یک ماه به طول می‌انجامد. در این مدت، اعلامیه ازدواج متقاضیان ازدواج در تابلوی اعلانات شهرداری نصب می‌شود تا اگر کسی اعتراضی داشت آن را به شهرداری اعلام کند.
تا چند سال پیش، زوجینی که در کلیسا ازدواج می‌کردند باید برای ثبت ازدواج خویش از نظر قانون مدنی به شهرداری مراجعه می‌کردند ولی در حال حاضر، کلیساها موظف هستند هر ازدواج ثبت شده را به شهرداری محل گزارش دهند به عبارتی، یک زوج می‌توانند ازدواج خود را فقط در شهرداری ثبت کنند، ولی هر ازدواج ثبت شده در کلیسا الزاماً به شهرداری جهت ثبت قانونی گزارش می‌شود و از نظر قانون، ازدواج ثبت شده در کلیسا نه تنها جنبه مذهبی دارد که از جنبه مدنی و حقوقی نیز برخوردار است.
همچنین متوسط سن ازدواج نیز در این کشور افزایش یافته است؛ بر اساس گزارش ۲۰۱۸ ایستات (مؤسسه ملی آمار ایتالیا) متوسط سن ازدواج ایتالیایی‌ها که در سال ۱۹۹۱، کمتر از ۴۰ سال بوده به ۴۵.۲ سال افزایش پیدا کرده است.
براساس قانون ایتالیا، در صورت بروز اختلاف بین زن و شوهر و متارکه آنها، حضانت فرزند یا فرزندان تا ۱۸ سالگی به عهده زن است و مرد نیز باید هزینه زندگی زن و فرزند را با توجه به درآمد خود به خانواده پرداخت کند. در صورتی که زن، شغلی داشته باشد باید به همان نسبت در اداره خانه مشارکت کرده و مرد هزینه کمتری را پرداخت می‌کند.
گرفتن طلاق حداقل ۳ الی ۵ سال طول می‌کشد. حتی در صورت توافق طرفین، طلاق ۳ سال زمان می‌برد. میان جدایی و طلاق تفاوت وجود دارد. زن و شوهر ایتالیایی پس از سه سال زندگی جدا از هم در دو خانه، می‌توانند از یکدیگر طلاق بگیرند.
افرادی که در کلیسا ازدواج کرده سپس طلاق بگیرند اگر بخواهند دوباره ازدواج کنند دیگر کلیسای کاتولیک ایتالیا اجازه مجدد نخواهد داد که در یک کلیسا ازدواج کنند، مگر اینکه «رُتا» تنها مؤسسه قانونی که بتواند ازدواج رسمی را لغو کند، قبلاً عروسی آنها را لغو کرده باشد.
به هر حال، دشواری‌های قانونی و طولانی بودن فرایند طلاق در کشور ایتالیا؛ به همراه قوانین حقوقی – مالی‌ای که بر مبنای آن دارایی‌های هر یک از زوجین که پس از یک سال از پیوند زناشویی آنها کسب شده باشد، برای هر یک از طرفین دارایی مشترک محسوب می‌شود؛ یا دشواری‌ها و حفره‌های قانونی مسأله حضانت و کفالت مالی فرزندان در صورت جدایی والدین آنها نیز باعث شده که بسیاری از ایتالیایی‌ها برای پرهیز از ورود در این هزارتوی حقوقی، به سختی تن به ازدواج و زندگی مشترک دهند.
تولد فرزند
آداب و رسوم هر کشور و منطقه‌ای در خصوص تولد فرزند با یکدیگر متفاوت است. در ایتالیا نیز، به هنگام تولد فرزند، شوهر برای همسر خود که در بیمارستان بستری است، گل می‌برد. همچنین؛ براساس رسم ایتالیایی‌ها، به دَرِ منزل اگر فرزند متولد شده پسر باشد حلقه گل به رنگ آبی و اگر دختر باشد حلقه گل رز می‌زنند.
بستگان نزدیک هریک هدیه‌ای نظیر کالسکه، گهواره، لباس و… می‌دهند. در بین ایتالیایی‌ها مرسوم نیست که پول و یا طلا به عنوان هدیه بدهند.
پس از سه روز که اجازه ترخیص نوزاد از بیمارستان داده می‌شود، پدر با در دست داشتن مدارک بیمارستانی مبنی بر تولد بچه به شهرداری برای صدور کارت هویت، مراجعه می‌کند که اعتبار آن ۱۰ سال است. سپس برای نوزاد تازه متولد شده درخواست «کُد اقتصادی» می‌شود. گفتنی است؛ بر اساس قوانین ایتالیا، هر فردی – ایتالیایی و غیرایتالیایی- که در این کشور زندگی می‌کند باید کُد اقتصادی دریافت کند و همه فعالیت‌های او با این کُد صورت گرفته و در عین حال رصد می‌شود.
حدود ۸۸ درصد ایتالیایی‌ها پیرو مذهب کاتولیک مسیحی هستند که بر اساس احکام این مذهب، مراسم غسل تعمید پس از گذشت ۶ ماه تا یک سال از تولد نوزاد انجام می‌شود. خانواده نوزاد و اعضای نزدیک آنها پس از مراسم غسل تعمید در رستوران جشن می‌گیرند و هدایایی برای بچه می‌آورند. سپس دوستان و آشنایان در خانه‌ای جشن می‌گیرند و نوزاد را به همراه خانواده به جشن دعوت کرده و هدایایی به بچه می‌دهند. حضانت یا حق نگهداری بچه تا سن ۱۸ سالگی به عهده مادر است و پدر حق گرفتن فرزند در صورت جدایی و طلاق تا سن ۱۸ را سالگی ندارد.
مرگ و مراسم تدفین
در این کشور، وقتی کسی فوت می‌کند ابتدا به مدت ۴۸ ساعت در سردخانه نگهداری می‌شود سپس او را شستشو (غسل) می‌دهند و بهترین لباس را به تن او می‌کنند. گفتنی است؛ همه این اقدامات - شستشو و پوشاندن لباس- در بیمارستان صورت می‌گیرد. گذاشتن حلقه، ساعت و دیگر زیورآلات به تصمیم خانواده‌ها بستگی دارد. پس از انجام موارد یادشده، دست‌های فرد فوت شده را روی سینه می‌گذارند و او را درون تابوت قرار می‌دهند. دَرِ تابوت باز است و اعضای خانواده و دوستان و آشنایان برای دیدن او و آخرین وداع می‌آیند. دست زدن به جنازه و بوسیدن او آزاد است. سپس دَرِ تابوت را بسته و آن را به کلیسا حمل می‌کنند و در آن جا، مراسم مذهبی برگزار می‌شود. مراسم مذهبی به طور معمول از صبح تا ساعت ۳۰/۱۳ بعداظهر انجام می‌شود. در کلیسا، دفتر یادبودی گذاشته می‌شود و حاضران در مراسم، نام خود را نوشته و دفتر را امضا می‌کنند.
پس از برگزاری مراسم مذهبی، تابوت را به گورستان برده و دفن می‌کنند. نوع قبر و دفن فرد فوت شده بستگی به شرایط اقتصادی وی دارد. افرادی که از شرایط اقتصادی بهتری برخوردار هستند جنازه را در مقبره خانوادگی دفن می‌کنند.
وقتی مراسم در کلیسا پایان یافت هر کسی که تمایل دارد در مراسم تدفین در قبرستان شرکت می‌کند. همچنین با پایان یافتن مراسم تدفین، هیچ برنامه دیگری برگزار نمی‌شود.
لازم به ذکر است؛ سنگ قبر در گورستان‌های ایتالیا به شکل مجسمه‌های مختلف است که هزینه‌های بسیاری را به صاحبان عزا تحمیل می‌کند که طی سالیان گذشته، این رسم دستخوش تغییر در برخی خانواده‌های ایتالیایی شده است. همچنین برای کاهش هزینه‌ها برخی نیز جنازه خود را در قبرهای دیواری و چند طبقه‌ای دفن می‌کنند که اخیراً در گورستان‌ها ایجاد شده است.
از دیگر سنت‌های مردم ایتالیا که به آن پایبند هستند، این است که گُل زیادی برای متوفی، برده و بر مزار او می‌گذارند. ایتالیایی‌ها فقط از گل داوودی برای سوگواری و ابراز همدردی در مراسم تدفین استفاده می‌کنند.
یکی دیگر از روش‌هایی که طی سالیان گذشته تا به امروز به خاطر افزایش بسیار زیاد هزینه‌های تدفین و تغییر اندیشه‌های برخی از ایتالیایی‌ها مرسوم شده است سوزاندن مرده و تبدیل جنازه به خاکستر است. البته کاتولیک‌های متعصب از این کار خودداری می‌کنند. خاکستر یادشده بر اساس انتخاب فرد فوت شده و یا خانواده او به رودخانه، دریا، کوه و… ریخته می‌شود. برخی نیز ممکن است بخواهند خاکستر را در خانه نگهداری کنند. در واقع؛ همه مراسم مربوط به روش اول تدفین برگزار شده ولی جنازه متوفی به جای تدفین در قبرستان، سوزانده می‌شود.
اول ماه نوامبر، ماه مقدس و قابل احترام برای درگذشتگان است و بازماندگان به سر مزار می‌روند و گل می‌برند و با علامت صلیب بر بدن خود، ادای احترام می‌کنند. در طول ایام هفته نیز، روزهای یکشنبه مورد توجه ایتالیایی‌هاست و اگر کسی بخواهد بر مزار درگذشته خود حاضر شود، این روز را انتخاب می‌کند.
نتیجه گیری
درجهان امروز همه چیز با شتاب درحال دگرگونی است و همه ملت‌ها در تکاپوی نوسازی و بهبود جوامع خود هستند. جامعه نیز به مثابه تاریخ دائماً در حال حرکت است، خود را دگرگون می‌کند و پیوسته در حال دگرگون ساختن محیط و سایر جوامعی است که با آنها در ارتباط است. جامعه در این تکاپوی دائم معمولاً نیروهای بیرونی یا درونی ایجاد می‌کند که ماهیت، جهت و سرنوشت آن را تغییر می‌دهد. تمام جوامع چه به صورت ناگهانی و چه به گونه‌ای آرام و نامحسوس، هر روز تغییراتی را پشت سر می‌گذارند که کمابیش با گذشته ارتباط داشته است. درحقیقت، دگرگونی و تحول، جزء ذاتی جوامع به شمار می‌رود، همان طوری که مطالعه تاریخ جوامع نشان داده هیچ جامعه‌ای از جمله ایتالیا، ایستا و بدون تغییر نبوده است و در چند دهه اخیر، دچار تغییر و دگرگونی‌های فرهنگی شده است. در این تحولات، سنت‌ها و آداب و رسوم رو به سستی نهاده بدون آن که جامعه بتواند فرهنگ سنتی گذشته را تثبیت یا فرهنگ نوین صنعتی را کاملاً جذب کند. به دیگر سخن، آداب و رسوم اجتماعی ناشی از سنّت‌ها و دارای ریشه‌های تاریخی‌اند که با تغییر و تحوّلات روزگار، دگرگون می‌شوند. یعنی با تغییر نسل‌ها، اعتقادات و بسیاری از آداب و رسوم نیز تغییر می‌کنند. البته نباید این مهم را از نظر دور داشت که عوامل اجتماعی و محیطی به طور مستقیم و یا غیرمستقیم بر ساختار شخصیتی افراد و بالتبع بر آداب و رسوم حاکم بر جامعه تأثیر می‌گذارند.
تغییر و تحولات در آداب و رسوم اجتماعی، دو جنبه مثبت و منفی دارند: جنبه مثبت آداب و رسوم، می‌توانند سبب رشد و شکوفایی معنوی، اخلاقی و اجتماعی افراد شده و جنبه منفی آنها باعث تنزّل و سیر قهقرایی انسان شود. آداب و رسوم اجتماعی، گاهی با پیشرفت علم و صنعت هماهنگ‌اند و گاهی پیشرفت علم و صنعت، باعث تنزّل و انحطاط افراد جامعه و رسوم اجتماعی آن می‌شود.
بی‌شک افرادی که زندگی در دهه‌های گذشته را تجربه کرده‌اند به خوبی می‌دانند که در دنیای امروز، از صمیمیت‌ها و دوستی‌هایی که در گذشته بین اقوام و آشنایان وجود داشت، چندان خبری نیست و امروزه سرگرمی‌های دیگری جایگزین برخی از سنت‌های دیرینه شده است؛ تازه اگر ردپایی از این سنت‌ها نظیر بازدید از اقوام و خویشاوندان، پای بندی به اصالت سنت‌ها و برپایی میهمانی‌های خانوادگی وجود داشته باشد، اغلب بزرگ‌ترهای خانواده میزبان هستند که همچنان به سنت‌های قدیمی و کهن پایبند هستند. البته در همین جا لازم است به نقش برجسته وسایل ارتباط جمعی و الکترونیکی نیز اشاره شود که مطبوعات، رادیو، تلویزیون، سینما، ویدئو، ماهواره و شبکه‌های بین المللی اطلاع رسانی را شامل می‌شوند.
ایتالیا به عنوان کشوری که زمانی با برخورداری از نهاد خانوادگی قوی و غنی، شناخته می‌شد از این قاعده مستثنی نیست. پرواضح است که ایتالیا یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های بشری را داراست و همواره به‌عنوان مهد فرهنگ و تمدن در منطقه مدیترانه، سهم بسزایی در ارتقای سطح فرهنگی جوامع پیرامونی خود داشته است، اما واقعیت‌هایی در این کشور نظیر بحران اقتصادی جاری؛ معضل بیکاری، تغییر ساختار خانواده، و… و مشکلات فرهنگی فردی نظیر فردگرایی؛ رفتارهای خشونت آمیز همراه با تبعیض؛ عدم تعهد و وفاداری و… و نیز مشکلات فرهنگی عمومی نظیر مردسالاری حاکم بر فرهنگ عمومی و دولتی و بهره‌وری پایین ساختارهای دیوان سالارانه قضایی از یک سو و قدرت نرم برخی کشورها و جهانی شدن از سوی دیگر بخشی از عواملی بوده‌اند که بر برخی آداب و رسوم و سنت‌های دیرینه اجتماعی این کشور تأثیرگذاشته و آنها را نسبت به گذشته دستخوش تغییراتی قابل توجه کرده‌اند.
تأثیر بر سنت‌های اجتماعی جامعه ایتالیا سبب شده است برخی از این سنت‌ها نظیر: تضعیف روابط خانوادگی، کمرنگ شدن حضور جوانان در بین خانواده‌ها در مناسبت‌های مختلف، افزایش میزان طلاق، تغییر در نحوه تدفین درگذشتگان و…، خانواده‌های ایتالیایی را با چالش‌هایی روبه‌رو کند که با آنها مواجه نبوده‌اند. برخی از این سنت‌ها که در این جستار به آنها اشاره شد، از همین دست هستند که طی مرور زمان و بر اساس موارد یادشده موجبات تغییر فرهنگی در کشور چکمه را فراهم آورده‌اند.
مسلم است که جوامع با پایبندی به آداب و رسوم خود زنده هستند و هر ملتی به تاریخش زنده است و سنت‌ها و آداب و رسوم قدیمی، بخش ماندگاری را در این تاریخ از آن خود دارند و این مهم، محقق نمی‌شود مگر این که جوامع به این حقیقت دست یابند هر ملتی که به آیین‌ها و آداب و رسوم سنتی و فولکلوریک خود بیشتر پایبند باشد در حفظ هویت فرهنگی خود موفق‌تر خواهد بود.
خبرگزاری مهر: نوید رسولی، کارشناس فرهنگی -
کلمه فرهنگ، در شنیدار نخست برای هر فردی معانی خاصی همچون اصلیت و ریشه‌های تاریخی را تعبیر می‌کند و این مفهوم در ذهن مخاطب، ماهیتی منسجم و خلل ناپذیر دارد، اما با پذیرش سیر صعودی و رو به پیشرفت جریان‌های اجتماعی درگذر زمان، تغییر و تحول در فرهنگ امری قابل قبول می‌شود.
آئین‌ها و آداب و رسوم هر ملت، سازنده عناصر فرهنگی جامعه محسوب می‌شوند. یکی از مشکلات ملت‌ها در عصر حاضر، عدم شناخت کافی و درست از فرهنگ و هویت دیگر کشورها به منظور درک جایگاه کنونی آنها در میان فرهنگ‌ها و تمدن‌های ملل مختلف است. آشنایی با آداب و رسوم کشورها می‌تواند به شناخت بیشتر مردم آن کشورها کمک بسزایی کند. همچنین، بدین وسیله می‌توان پی برد که در روزگار بحران هویت به چه میزان این آئین‌ها و آداب و رسوم دستخوش تغییر و تحول شده است.
ایتالیا نیز از این قاعده مستثنی نیست. سنت فرهنگی ایتالیا از غنی‌ترین‌ها در میان دیگر فرهنگ‌ها در سطح جهان است. مردم ایتالیا نسبت به گذشته، هویت و خانواده خود بسیار مفتخر و علاقه‌مند هستند. ایتالیا مهد جشنواره‌های گوناگون است که هر یک از آن جشنواره‌ها، بیانگری بخشی از فرهنگ و سنت آن کشور را بر عهده دارند. هر یک از آداب و سنت‌ها در ایتالیا همانند سایر کشورها، ریشه در رویدادی تاریخی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در گذشته دارد و از محبوبیت خاصی برخوردار است. بسیاری از جشن‌ها و آئین‌ها، بزرگداشت سنت‌های محلی هستند. برخی از آنها سابقه قرون وسطایی و پیش از آن دوران دارند و برخی دیگر به دوران رنسانس بازمی‌گردند.
برخی از این آئین‌ها و آداب و رسوم طی یک دهه اخیر به علت بحران‌های اقتصادی جاری؛ معضل بیکاری و… در ایتالیا، دستخوش تغییر و برخی دیگر به دلیل استحکام نهاد خانواده حفظ شده‌اند. نویسنده در این نوشتار درصدد است با توجه به حضور میدانی خود به برخی از این آئین‌ها و آداب و رسوم بپردازد:
عید کریسمس «تولد حضرت عیسی (ع)»
همان گونه که پیشتر اشاره شد؛ شباهت‌ها و دیدگاه‌های فرهنگی مشترک ایتالیا همانند کشورمان ایران، ریشه در تاریخ کهن این کشور دارد. میهمان نوازی، گشاده رویی، مهربانی، میل به گفت‌وگو و توجه به ارتباط شفاهی و ارزش دادن به نهاد خانواده از جمله برخی مشترکات فرهنگی هستند. ایتالیایی‌ها از خانواده حمایت می‌کنند و بسیار خانواده دوست هستند. پدربزرگ و مادربزرگ‌ها در طول زندگی بویژه زمانی که بازنشسته می‌شوند توجه زیادی به نوه‌ها می‌کنند. در این ایام، هنگامی که فرزندان به سر کار می‌روند، مادربزرگ‌ها به خانه آنها می‌روند و در تمیز کردن منزل و مراقبت از نوه‌ها به فرزندان خود کمک می‌کنند.
از سنت‌های زیبا و درخور توجه ایتالیایی‌ها که نزدیک به فرهنگ ما ایرانی‌هاست حضور کوچک‌ترها در خانه بزرگ خانواده است؛ به این صورت که فرزندان خانواده در ایام تعطیل و آخر هفته و یا به مناسبت‌های مختلف به نزد پدر و مادر می‌روند و اوقات خود را با بزرگ‌تر خانواده تقسیم می‌کنند.
عید کریسمس یا «ناتال»، یکی از این مناسبت‌هاست. کریسمس، جشن بزرگی است که همزمان با سالروز تولد عیسی مسیح (ع) هر سال در ۲۵ دسامبر در ایتالیا و بسیاری از کشورهای دنیا برگزار می‌شود. در این روز چراغ‌های رنگی و زیبا، شهرهای ایتالیا را نورباران می‌کند و صدها درخت کریسمس در خانه‌ها تزئین می‌شود؛ روزی که بچه‌ها بی‌صبرانه انتظار هدیه‌هایی را می‌کشند که قرار است برایشان آورده شود و مثل همه عیدهای دیگر، حال مردم خوب است و همگی مشغول شادی و جشن هستند.
اساس روز کریسمس در ایتالیا، خانواده، عشق و غذا است. در این شب، همه اعضای خانواده در منزل پدربزرگ و مادربزرگ جمع می‌شوند و شام می‌خورند.
در این شام که از آن به عنوان «شام بزرگ» نام برده می‌شود فقط از غذاهای دریایی نظیر صدف، خرچنگ، میگو و انواع ماهی‌ها استفاده می‌شود. ایتالیایی‌ها در شب کریسمس، به هیچ وجه گوشت قرمز پخت نمی‌کنند. هدایایی که از قبل تهیه شده را زیر درخت کاجی می‌گذارند که با چراغ و لوازم دیگر تزئین شده است. این هدایا به شکلی در زیر درخت کاج، گذاشته می‌شود تا کسی آنها را نبیند و بزرگ‌ترها بگویند هدایا توسط «بِفانا» ی جادوگر آورده شده است. علی رغم کشورهای دیگر در ایتالیا به جای بابانوئل، جادوگر مهربانی به نام بِفانا برای بچه‌ها هدیه می‌آورد.
ساعت ۱۲ شب به کوچک‌ترها اجازه داده می‌شود تا هدایای خود را باز کنند و ببینند بِفانای جادوگر برای آنها چه آورده است. والدین از فرزندان خود - سنین ۱۵ سالگی و پیش از آن- می‌خواهند که برای بِفانا نامه‌ای نوشته و بگویند چه می‌خواهند. در حقیقت، این ترفندی است تا والدین بفهمند که فرزندان آنها به چه چیزی نیاز دارند تا تهیه کنند.
از ویژگی‌های شب کریسمس در ایتالیا این است که خانواده‌های ایتالیایی، این شب را در منزل می‌گذرانند و کسی به رستوران و… نمی‌رود و از ساعت ۶ غروب، شهر تعطیل می‌شود.
جشنواره «بِفانا»
امروزه یکی از مهمترین جشنواره‌های ایتالیا که یک جشن ملی با قدمت بیش از دو هزار سال است، افسانه بِفانا است. بر اساس سنت‌های مسیحیت این جشنواره در روز ششم ژانویه یعنی روز ظهور حضرت عیسی (ع) برگزار می‌شود، وقتی که بچه‌ها آمدن بِفانا یا جادوگر مقدس را جشن می‌گیرند.
در شهر رم و کشور واتیکان در مرکز رم، این جشن، حال و هوای دیگری دارد. هزاران نفر با لباس‌های قرون وسطایی در خیابان‌ها حاضر شده و به سمت واتیکان حرکت می‌کنند.
افسانه بِفانا از آن جا آغاز می‌شود که سه «مُغ» یا روحانی زرتشتی، ایران را ترک می‌کنند و حامل هدایایی از طلا برای عیسی مسیح (ع) هستند که تازه متولد شده است. ستاره‌ای آنها را از بین چند کشور عبور داده و به سوی هدف شأن در این مسیر، راهنمایی می‌کند. در این راه، پیرزنی قرار بود با مغ‌ها همراه شود اما ادعا می‌کند که سرش بسیار شلوغ است و نمی‌تواند آنها را همراهی کند و قول می‌دهد، در مسیر به آنها بپیوندد. روز بعد پیرزن به اشتباهش پی می‌برد و سراسیمه، سوار بر جاروی خود با هدایایی برای نوزاد، به دنبال مغ‌ها می‌رود اما خیلی دیر شده و مدت‌ها از رفتن آنها گذشته است.
از آن به بعد، پیرزن به عنوان بِفانا شناخته می‌شود. او در روز ششم ژانویه بر روی جاروی قدیمی‌اش، خانه به خانه پرواز می‌کند و هدایایی را که به نوزاد مقدس نداده به دختر و پسرهای خوب می‌دهد.
در واقع، نام بِفانا از کلمه یونانی «اِپیفانیا» یا «اِپیفانی» گرفته شده است زیرا جشن مذهبی اِپیفانی در تاریخ ۶ ژانویه برگزار می‌شود. این جشن مسیحی به منظور یادآوری دیدار مغ‌ها با حضرت عیسی (ع) گرفته می‌شود و با نیایش و مراسم غسل، همراه است.
نقل شده است؛ در جشن اِپیفانی، آبی که تهیه می‌شود دارای خواص مقدس است که می‌تواند ارواح خبیث را دور کند و در لحظاتِ بحرانیِ زندگیِ خانواده‌ها، استفاده شود.
امروز، بچه‌ها می‌دانند بِفانا، پیرزنی با یک شال سیاه و لباسی کثیف آغشته به دوده است که با جارو پرواز می‌کند و از دودکش شومینه‌ها پایین می‌آید و هدایای بچه‌ها را می‌دهد. او برای بچه‌های خوب شیرینی، اسباب بازی و کتاب و همانند گذشته، پیاز، سیر و ذغال برای کودکان بد می‌آورد. در ایتالیای مدرن با کمی تغییر، برخی از مغازه‌ها شکلات‌های سنگی به رنگ سیاه می‌فروشند که شبیه تکه‌ای ذغال است و آن به جای ذغال، به بچه‌های بد داده می‌شود.
اول ژانویه و آغاز سال نو
یکی دیگر از مناسبت‌ها، اول «ژانویه» است. در شب ژانویه نیز که مقارن با تحویل «سال نو میلادی» است کوچک‌ترها در منزل بزرگ خانواده جمع می‌شوند. در این شب معمولاً، غذاهای گوشتی دیگری برای شام طبخ می‌شود. سپس با تحویل سال نو، اعضای خانواده به یکدیگر نوشیدنی و شیرینی و شکلات تعارف می‌کنند. خوردن عدس از رسومی است که هر خانواده ایتالیایی به طور حتم در این شب، پس از تحویل سال، آن را انجام می‌دهد چرا که هدف از این کار را افزایش روزی در سال جدید می‌دانند.
با توجه به مشکلات اقتصادی که طی چند سال اخیر متوجه ایتالیا و بالطبع اکثر مردم این کشور، شده و از آنجا که خانواده‌های ایتالیایی، هزینه‌های زیادی را صرف این گونه شام‌ها می‌کنند برای این که بزرگ خانواده متحمل فشاری نشود هر یک از اعضای خانواده، بخشی از هزینه‌ها را تقبل می‌کنند.
دیگر اعضای خانواده معمولاً تا پاسی از شب در خانه بزرگ خانواده مانده و جشن می‌گیرند. در صورتی که امکان اقامت وجود داشته باشد، شب را در همان جا به صبح می‌رسانند در غیر این صورت به منزل خود باز می‌گردند.
عید پاک یا «پاسکوا»
یکی از جالب‌ترین مراسم مذهبی در کشور ایتالیا عید پاک یا «پاسکوا» است که یک هفته ادامه دارد. هفته پاسکوا در ایتالیا، روحیه پویای مردم این کشور را در زمینه ارائه هر گونه موضوعی به شکل نمایش و تأتر نشان می‌دهد که در این مورد می‌توان تعزیه و یا مراسم مذهبی بویژه ایام محرم در کشورمان را به نوعی با پاسکوا مقایسه کرد. مردم برخی از مناطق جنوب ایتالیا، سال‌های متمادی از پیش از دوره رنسانس تا به امروز هر ساله این مراسم را اجرا می‌کنند.
عید پاک یا «پاسکوا» یعنی روز دوباره زنده شدن حضرت عیسی (ع) یکی دیگر از مناسبت‌هایی است که مردم آخرین روز پاسکوا را که روز یکشنبه است، جشن می‌گیرند. این عید سنتی، یادآور هفته آخر حیات حضرت عیسی (ع) است؛ قبل از این که دشمنان، او را دستگیر کنند و پس از شکنجه به قتل برسانند. این مراسم از زمان «شام آخر» مسیح (ع) با یارانش و خیانت «یهودا» بازسازی می‌شود. جذابیت هفته پاسکوا در این است که علاوه بر عزاداری، با نوعی جشن نیز همراه است. زیرا که به اعتقاد کاتولیک‌ها، عیسی مسیح (ع) پس از مرگ خود، به اراده خداوند دوباره زنده شد و به معراج رفت. قرار گرفتن این ایام در فصل بهار نیز موجب شده که آنها پاسکوا را به نوعی دوباره زنده شدن طبیعت بدانند.
این عید سنتی به طور مشخص بعد از مرگ مسیح (ع) به شکل امروزی به وجود آمده است و هر ساله برگزار می‌شود. در این روز، همانند حواریون مسیح، تمامی اعضای خانواده گرد هم جمع شده و با هم ناهار می‌خورند. در این میان نان و نوشیدنی حتماً بر سر میز آنها وجود دارد.
تخم مرغ در تمام فرهنگ‌ها بویژه فرهنگ ایتالیایی، نماد زندگی نو و یادآور جشن‌های باروری بشر است. رنگ کردن تخم مرغ در پاسکوا از سنت‌های دیرینه ایتالیایی‌هاست. در بیان علت باید گفت که عید پاک در فصل بهار برگزار می‌شود و از آنجا که در اروپای کهن، شروع فصل بهار بسیار با ارزش و با جشن‌های بهاری همراه بوده است که بعدها به علت تقارن عید پاک با فصل بهار، این آداب و رسوم با هم یکی شدند. از طرفی، عیدهای بهاری همه با رنگ‌های متنوع و شاد همراه است که در واقع رنگی شدن طبیعت را نشان می‌دهند لذا رنگ کردن تخم مرغ نیز به همین منظور انجام می‌شود.
در پاسکوا، ایتالیایی‌ها تخم مرغ‌های شکلاتی نیز درست می‌کنند و داخلش هدایایی نظیر دستبند، گردنبند، ساعت و… می‌گذارند. همچنین کیک‌هایی به شکل کبوتر که آن را نماد صلح می‌دانند، آماده می‌کنند.
ازدواج و طلاق
ازدواج در بین ایتالیایی‌ها به دو شکل، انجام می‌شود:
۱- ازدواج مذهبی که در کلیسا صورت می‌گیرد؛
۲- ازدواج مدنی (قانونی) که در شهرداری‌ها انجام می‌شود.
در حال حاضر، ازدواج مدنی در محبوب‌ترین انتخاب میان زوج‌های متأهل ایتالیایی است. ازدواج مدنی تنها به مقررات قانون مدنی و قوانین خاص مربوط می‌شود که شامل امضای یک قرارداد واقعی است و همان طور که در ماده ۱۰۶ قانون مدنی آمده است؛ مراسم باید در شهرداری برگزار و ثبت شود.
در ازدواج مدنی، ابتدا از شهرداری وقت گرفته می‌شود. سپس طرفین برای ازدواج در شهرداری حاضر شده و توسط نماینده شهردار مستقر در شهرداری به عقد هم در می‌آیند. این نوع ازدواج، قانونی است و ثبت می‌شود. برای ازدواج تنها به دو شاهد نیاز است.
برخی ایتالیایی‌ها نیز پس از ازدواج قانونی، دوباره در کلیسا ازدواج می‌کنند یعنی خطبه عقد خوانده می‌شود تا به ازدواج آنها جنبه مذهبی هم داده شود.
در مراسم ازدواج، تنها حلقه توسط طرفین به یکدیگر داده می‌شود. حلقه‌ها به طور معمول از طرف خانواده نزدیک دختر و پسر به عروس و داماد اهدا می‌شود. براساس رسم معمول، حلقه را به دست چپ می‌کنند. همچنین به هنگام ازدواج، از سوی طرفین هیچ شرط و شروطی- مثل مهریه و دیگر مواردی که در ازدواج مردم برخی کشورها رواج دارد- تعیین نمی‌شود.
گفتنی است؛ طی سال‌های گذشته به علت افزایش قابل توجه طلاق، زن و مرد ترجیح می‌دهند به طور مجزا، اموال و دارایی‌های خود را حفظ کنند.
پس از انجام مراسم عقد از دوستان و فامیل برای صرف نهار در رستوران دعوت می‌شود که قاعدتاً در روزهای یکشنبه است. در سال‌های اخیر، تغییراتی در مراسم پس از عقد از سوی جوانان ایجاد شده به گونه‌ای که جشن عروسی را در شب برگزار می‌کنند.
ایتالیایی‌ها عقیده دارند پوشیدن لباس سبز توسط عروس، شب قبل از عروسی، برای زوجین شگون دارد و به زندگی آنها برکت می‌دهد.
در صورت تصمیم به ازدواج در کلیسا، هزینه‌های برگزاری ازدواج در کلیسا؛ مطابق سنن فرهنگی این کشور بسیار بالاست؛ به نحوی که، در روندی رو به افزایش، ۸۸ هزار نفر (۴۵.۳%) از جمعیت ۱۹۴۳۷۷ نفری مزدوجین ایتالیایی در سال ۲۰۱۷ م. بدون برگزاری مراسم سنتی، ازدواج خود را تنها در دفاتر شهرداری به ثبت رسانیده‌اند.
به غیر از تهیه مدارک متعدد و مقدمات عروسی در کلیسا که حداقل دو ماه به طول می‌انجامد، سه نکته در عروسی در کلیسا باید مورد توجه زوجین قرار گیرد:
۱- کمک مالی به کلیسا، ضروری است؛
۲- لباس عروس باید کاملاً پوشیده باشد؛
۳- در کلیسا تنها پخش یا نواختن موسیقی مقدس مجاز است.
در ایتالیا مشاوره پیش از ازدواج اجباری نیست، ولی برای زوج‌هایی که قصد ثبت ازدواج خود در کلیسا را دارند و می‌خواهند ازدواج آنها از طریق مذهبی هم به رسمیت شناخته شود، شرکت در آموزش‌های دینی اجباری است که از سوی کلیسا در نظر گرفته می‌شود. به عبارت دیگر؛ بدون شرکت در این کلاس‌ها، کلیسا نسبت به ثبت ازدواج زوج اقدام نمی‌کند. این جلسات معمولاً بین ۶ تا ۱۰ جلسه به طول می‌انجامد. از آنجا که شرکت در مشاوره ازدواج، امری الزامی نیست، منابع مالی در خصوص شرکت در دوره‌های آموزشی که خصوصی نیز هستند بایستی از طریق زوجین تأمین شود. سن قانونی ازدواج بین ۱۶ الی ۱۸ سال است، البته در صورتی افراد با سن ۱۶ سال می‌توانند، ازدواج کنند که اجازه دادگاه را داشته باشند.
پیشتر ذکر شد که در ایتالیا مشاوره ازدواج الزامی نیست ولی در صورتی که مراجعین بخواهند به مشاوران خصوصی مراجعه کنند باید بابت هزینه‌های مشاوره پزشکی مبلغی بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ یورو پرداخت کنند.
در ایتالیا زوجین می‌توانند نسبت به ثبت ازدواج در شهرداری و بعد از آن نسبت به ثبت ازدواج در کلیسا اقدام کنند. لذا هزینه ثبت ازدواج در شهرداری در صورتی که محدود به هزینه‌های الصاق تمبر و مالیات شود از میزان ۱۰۰ یورو و در صورت اجاره سالن شهرداری از ۶۰۰ یورو تجاوز نمی‌کند ولی چنانچه متقاضی مایل به ثبت ازدواج در کلیسا باشد باید هزینه‌ای را به صورت داوطلبانه که بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ یورو است به کلیسا پرداخت کنند.
برای ازدواج، انجام آزمایش‌های خون و ژنتیکی اختیاری اس تو دولت برای این کار اجباری قائل نشده است، ولی غالباً خانواده‌ها رعایت می‌کنند. مشاوره پیش از ازدواج که عموماً جنبه پزشکی دارد مانند دیگر خدمات درمانی می‌تواند از تسهیلات معافیت مالیاتی برخوردار شود و هیچ تسهیلات دیگری برای متقاضیان در بر ندارد و کاملاً اختیاری است. همچنین؛ هیچ گونه ضمانت اجرایی مدنی و کیفری ندارد، بدین گونه که متقاضیان می‌توانند همچنان علی رغم توصیه مشاور، ازدواج کرده و آن را ثبت کنند. به عبارت دیگر، حتی اگر مشاوره پزشکی نسبت به ازدواج یک زوج به دلیل خطر تولد فرزندان معلول، نظر منفی دهد زوجین می‌توانند نسبت به ازدواج اقدام کنند و هیچ نهادی این حق را از آنان سلب نمی‌کند.
روند ثبت ازدواج در ایتالیا حدود یک ماه به طول می‌انجامد. در این مدت، اعلامیه ازدواج متقاضیان ازدواج در تابلوی اعلانات شهرداری نصب می‌شود تا اگر کسی اعتراضی داشت آن را به شهرداری اعلام کند.
تا چند سال پیش، زوجینی که در کلیسا ازدواج می‌کردند باید برای ثبت ازدواج خویش از نظر قانون مدنی به شهرداری مراجعه می‌کردند ولی در حال حاضر، کلیساها موظف هستند هر ازدواج ثبت شده را به شهرداری محل گزارش دهند به عبارتی، یک زوج می‌توانند ازدواج خود را فقط در شهرداری ثبت کنند، ولی هر ازدواج ثبت شده در کلیسا الزاماً به شهرداری جهت ثبت قانونی گزارش می‌شود و از نظر قانون، ازدواج ثبت شده در کلیسا نه تنها جنبه مذهبی دارد که از جنبه مدنی و حقوقی نیز برخوردار است.
همچنین متوسط سن ازدواج نیز در این کشور افزایش یافته است؛ بر اساس گزارش ۲۰۱۸ ایستات (مؤسسه ملی آمار ایتالیا) متوسط سن ازدواج ایتالیایی‌ها که در سال ۱۹۹۱، کمتر از ۴۰ سال بوده به ۴۵.۲ سال افزایش پیدا کرده است.
براساس قانون ایتالیا، در صورت بروز اختلاف بین زن و شوهر و متارکه آنها، حضانت فرزند یا فرزندان تا ۱۸ سالگی به عهده زن است و مرد نیز باید هزینه زندگی زن و فرزند را با توجه به درآمد خود به خانواده پرداخت کند. در صورتی که زن، شغلی داشته باشد باید به همان نسبت در اداره خانه مشارکت کرده و مرد هزینه کمتری را پرداخت می‌کند.
گرفتن طلاق حداقل ۳ الی ۵ سال طول می‌کشد. حتی در صورت توافق طرفین، طلاق ۳ سال زمان می‌برد. میان جدایی و طلاق تفاوت وجود دارد. زن و شوهر ایتالیایی پس از سه سال زندگی جدا از هم در دو خانه، می‌توانند از یکدیگر طلاق بگیرند.
افرادی که در کلیسا ازدواج کرده سپس طلاق بگیرند اگر بخواهند دوباره ازدواج کنند دیگر کلیسای کاتولیک ایتالیا اجازه مجدد نخواهد داد که در یک کلیسا ازدواج کنند، مگر اینکه «رُتا» تنها مؤسسه قانونی که بتواند ازدواج رسمی را لغو کند، قبلاً عروسی آنها را لغو کرده باشد.
به هر حال، دشواری‌های قانونی و طولانی بودن فرایند طلاق در کشور ایتالیا؛ به همراه قوانین حقوقی – مالی‌ای که بر مبنای آن دارایی‌های هر یک از زوجین که پس از یک سال از پیوند زناشویی آنها کسب شده باشد، برای هر یک از طرفین دارایی مشترک محسوب می‌شود؛ یا دشواری‌ها و حفره‌های قانونی مسأله حضانت و کفالت مالی فرزندان در صورت جدایی والدین آنها نیز باعث شده که بسیاری از ایتالیایی‌ها برای پرهیز از ورود در این هزارتوی حقوقی، به سختی تن به ازدواج و زندگی مشترک دهند.
تولد فرزند
آداب و رسوم هر کشور و منطقه‌ای در خصوص تولد فرزند با یکدیگر متفاوت است. در ایتالیا نیز، به هنگام تولد فرزند، شوهر برای همسر خود که در بیمارستان بستری است، گل می‌برد. همچنین؛ براساس رسم ایتالیایی‌ها، به دَرِ منزل اگر فرزند متولد شده پسر باشد حلقه گل به رنگ آبی و اگر دختر باشد حلقه گل رز می‌زنند.
بستگان نزدیک هریک هدیه‌ای نظیر کالسکه، گهواره، لباس و… می‌دهند. در بین ایتالیایی‌ها مرسوم نیست که پول و یا طلا به عنوان هدیه بدهند.
پس از سه روز که اجازه ترخیص نوزاد از بیمارستان داده می‌شود، پدر با در دست داشتن مدارک بیمارستانی مبنی بر تولد بچه به شهرداری برای صدور کارت هویت، مراجعه می‌کند که اعتبار آن ۱۰ سال است. سپس برای نوزاد تازه متولد شده درخواست «کُد اقتصادی» می‌شود. گفتنی است؛ بر اساس قوانین ایتالیا، هر فردی – ایتالیایی و غیرایتالیایی- که در این کشور زندگی می‌کند باید کُد اقتصادی دریافت کند و همه فعالیت‌های او با این کُد صورت گرفته و در عین حال رصد می‌شود.
حدود ۸۸ درصد ایتالیایی‌ها پیرو مذهب کاتولیک مسیحی هستند که بر اساس احکام این مذهب، مراسم غسل تعمید پس از گذشت ۶ ماه تا یک سال از تولد نوزاد انجام می‌شود. خانواده نوزاد و اعضای نزدیک آنها پس از مراسم غسل تعمید در رستوران جشن می‌گیرند و هدایایی برای بچه می‌آورند. سپس دوستان و آشنایان در خانه‌ای جشن می‌گیرند و نوزاد را به همراه خانواده به جشن دعوت کرده و هدایایی به بچه می‌دهند. حضانت یا حق نگهداری بچه تا سن ۱۸ سالگی به عهده مادر است و پدر حق گرفتن فرزند در صورت جدایی و طلاق تا سن ۱۸ را سالگی ندارد.
مرگ و مراسم تدفین
در این کشور، وقتی کسی فوت می‌کند ابتدا به مدت ۴۸ ساعت در سردخانه نگهداری می‌شود سپس او را شستشو (غسل) می‌دهند و بهترین لباس را به تن او می‌کنند. گفتنی است؛ همه این اقدامات - شستشو و پوشاندن لباس- در بیمارستان صورت می‌گیرد. گذاشتن حلقه، ساعت و دیگر زیورآلات به تصمیم خانواده‌ها بستگی دارد. پس از انجام موارد یادشده، دست‌های فرد فوت شده را روی سینه می‌گذارند و او را درون تابوت قرار می‌دهند. دَرِ تابوت باز است و اعضای خانواده و دوستان و آشنایان برای دیدن او و آخرین وداع می‌آیند. دست زدن به جنازه و بوسیدن او آزاد است. سپس دَرِ تابوت را بسته و آن را به کلیسا حمل می‌کنند و در آن جا، مراسم مذهبی برگزار می‌شود. مراسم مذهبی به طور معمول از صبح تا ساعت ۳۰/۱۳ بعداظهر انجام می‌شود. در کلیسا، دفتر یادبودی گذاشته می‌شود و حاضران در مراسم، نام خود را نوشته و دفتر را امضا می‌کنند.
پس از برگزاری مراسم مذهبی، تابوت را به گورستان برده و دفن می‌کنند. نوع قبر و دفن فرد فوت شده بستگی به شرایط اقتصادی وی دارد. افرادی که از شرایط اقتصادی بهتری برخوردار هستند جنازه را در مقبره خانوادگی دفن می‌کنند.
وقتی مراسم در کلیسا پایان یافت هر کسی که تمایل دارد در مراسم تدفین در قبرستان شرکت می‌کند. همچنین با پایان یافتن مراسم تدفین، هیچ برنامه دیگری برگزار نمی‌شود.
لازم به ذکر است؛ سنگ قبر در گورستان‌های ایتالیا به شکل مجسمه‌های مختلف است که هزینه‌های بسیاری را به صاحبان عزا تحمیل می‌کند که طی سالیان گذشته، این رسم دستخوش تغییر در برخی خانواده‌های ایتالیایی شده است. همچنین برای کاهش هزینه‌ها برخی نیز جنازه خود را در قبرهای دیواری و چند طبقه‌ای دفن می‌کنند که اخیراً در گورستان‌ها ایجاد شده است.
از دیگر سنت‌های مردم ایتالیا که به آن پایبند هستند، این است که گُل زیادی برای متوفی، برده و بر مزار او می‌گذارند. ایتالیایی‌ها فقط از گل داوودی برای سوگواری و ابراز همدردی در مراسم تدفین استفاده می‌کنند.
یکی دیگر از روش‌هایی که طی سالیان گذشته تا به امروز به خاطر افزایش بسیار زیاد هزینه‌های تدفین و تغییر اندیشه‌های برخی از ایتالیایی‌ها مرسوم شده است سوزاندن مرده و تبدیل جنازه به خاکستر است. البته کاتولیک‌های متعصب از این کار خودداری می‌کنند. خاکستر یادشده بر اساس انتخاب فرد فوت شده و یا خانواده او به رودخانه، دریا، کوه و… ریخته می‌شود. برخی نیز ممکن است بخواهند خاکستر را در خانه نگهداری کنند. در واقع؛ همه مراسم مربوط به روش اول تدفین برگزار شده ولی جنازه متوفی به جای تدفین در قبرستان، سوزانده می‌شود.
اول ماه نوامبر، ماه مقدس و قابل احترام برای درگذشتگان است و بازماندگان به سر مزار می‌روند و گل می‌برند و با علامت صلیب بر بدن خود، ادای احترام می‌کنند. در طول ایام هفته نیز، روزهای یکشنبه مورد توجه ایتالیایی‌هاست و اگر کسی بخواهد بر مزار درگذشته خود حاضر شود، این روز را انتخاب می‌کند.
نتیجه گیری
درجهان امروز همه چیز با شتاب درحال دگرگونی است و همه ملت‌ها در تکاپوی نوسازی و بهبود جوامع خود هستند. جامعه نیز به مثابه تاریخ دائماً در حال حرکت است، خود را دگرگون می‌کند و پیوسته در حال دگرگون ساختن محیط و سایر جوامعی است که با آنها در ارتباط است. جامعه در این تکاپوی دائم معمولاً نیروهای بیرونی یا درونی ایجاد می‌کند که ماهیت، جهت و سرنوشت آن را تغییر می‌دهد. تمام جوامع چه به صورت ناگهانی و چه به گونه‌ای آرام و نامحسوس، هر روز تغییراتی را پشت سر می‌گذارند که کمابیش با گذشته ارتباط داشته است. درحقیقت، دگرگونی و تحول، جزء ذاتی جوامع به شمار می‌رود، همان طوری که مطالعه تاریخ جوامع نشان داده هیچ جامعه‌ای از جمله ایتالیا، ایستا و بدون تغییر نبوده است و در چند دهه اخیر، دچار تغییر و دگرگونی‌های فرهنگی شده است. در این تحولات، سنت‌ها و آداب و رسوم رو به سستی نهاده بدون آن که جامعه بتواند فرهنگ سنتی گذشته را تثبیت یا فرهنگ نوین صنعتی را کاملاً جذب کند. به دیگر سخن، آداب و رسوم اجتماعی ناشی از سنّت‌ها و دارای ریشه‌های تاریخی‌اند که با تغییر و تحوّلات روزگار، دگرگون می‌شوند. یعنی با تغییر نسل‌ها، اعتقادات و بسیاری از آداب و رسوم نیز تغییر می‌کنند. البته نباید این مهم را از نظر دور داشت که عوامل اجتماعی و محیطی به طور مستقیم و یا غیرمستقیم بر ساختار شخصیتی افراد و بالتبع بر آداب و رسوم حاکم بر جامعه تأثیر می‌گذارند.
تغییر و تحولات در آداب و رسوم اجتماعی، دو جنبه مثبت و منفی دارند: جنبه مثبت آداب و رسوم، می‌توانند سبب رشد و شکوفایی معنوی، اخلاقی و اجتماعی افراد شده و جنبه منفی آنها باعث تنزّل و سیر قهقرایی انسان شود. آداب و رسوم اجتماعی، گاهی با پیشرفت علم و صنعت هماهنگ‌اند و گاهی پیشرفت علم و صنعت، باعث تنزّل و انحطاط افراد جامعه و رسوم اجتماعی آن می‌شود.
بی‌شک افرادی که زندگی در دهه‌های گذشته را تجربه کرده‌اند به خوبی می‌دانند که در دنیای امروز، از صمیمیت‌ها و دوستی‌هایی که در گذشته بین اقوام و آشنایان وجود داشت، چندان خبری نیست و امروزه سرگرمی‌های دیگری جایگزین برخی از سنت‌های دیرینه شده است؛ تازه اگر ردپایی از این سنت‌ها نظیر بازدید از اقوام و خویشاوندان، پای بندی به اصالت سنت‌ها و برپایی میهمانی‌های خانوادگی وجود داشته باشد، اغلب بزرگ‌ترهای خانواده میزبان هستند که همچنان به سنت‌های قدیمی و کهن پایبند هستند. البته در همین جا لازم است به نقش برجسته وسایل ارتباط جمعی و الکترونیکی نیز اشاره شود که مطبوعات، رادیو، تلویزیون، سینما، ویدئو، ماهواره و شبکه‌های بین المللی اطلاع رسانی را شامل می‌شوند.
ایتالیا به عنوان کشوری که زمانی با برخورداری از نهاد خانوادگی قوی و غنی، شناخته می‌شد از این قاعده مستثنی نیست. پرواضح است که ایتالیا یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های بشری را داراست و همواره به‌عنوان مهد فرهنگ و تمدن در منطقه مدیترانه، سهم بسزایی در ارتقای سطح فرهنگی جوامع پیرامونی خود داشته است، اما واقعیت‌هایی در این کشور نظیر بحران اقتصادی جاری؛ معضل بیکاری، تغییر ساختار خانواده، و… و مشکلات فرهنگی فردی نظیر فردگرایی؛ رفتارهای خشونت آمیز همراه با تبعیض؛ عدم تعهد و وفاداری و… و نیز مشکلات فرهنگی عمومی نظیر مردسالاری حاکم بر فرهنگ عمومی و دولتی و بهره‌وری پایین ساختارهای دیوان سالارانه قضایی از یک سو و قدرت نرم برخی کشورها و جهانی شدن از سوی دیگر بخشی از عواملی بوده‌اند که بر برخی آداب و رسوم و سنت‌های دیرینه اجتماعی این کشور تأثیرگذاشته و آنها را نسبت به گذشته دستخوش تغییراتی قابل توجه کرده‌اند.
تأثیر بر سنت‌های اجتماعی جامعه ایتالیا سبب شده است برخی از این سنت‌ها نظیر: تضعیف روابط خانوادگی، کمرنگ شدن حضور جوانان در بین خانواده‌ها در مناسبت‌های مختلف، افزایش میزان طلاق، تغییر در نحوه تدفین درگذشتگان و…، خانواده‌های ایتالیایی را با چالش‌هایی روبه‌رو کند که با آنها مواجه نبوده‌اند. برخی از این سنت‌ها که در این جستار به آنها اشاره شد، از همین دست هستند که طی مرور زمان و بر اساس موارد یادشده موجبات تغییر فرهنگی در کشور چکمه را فراهم آورده‌اند.
مسلم است که جوامع با پایبندی به آداب و رسوم خود زنده هستند و هر ملتی به تاریخش زنده است و سنت‌ها و آداب و رسوم قدیمی، بخش ماندگاری را در این تاریخ از آن خود دارند و این مهم، محقق نمی‌شود مگر این که جوامع به این حقیقت دست یابند هر ملتی که به آیین‌ها و آداب و رسوم سنتی و فولکلوریک خود بیشتر پایبند باشد در حفظ هویت فرهنگی خود موفق‌تر خواهد بود.
(تصاویر) مخوف‌ترین مرکز بازداشت و شکنجه در دمشق 
قتل خونین همسر با دستور زن خیانتکار+گفتگو با متهم 
روزنمایی از سریال جدید نرگس آبیار؛ «بامداد خمار» با یک فوج بازیگر می‌آید 
جملات تولدت مبارک پسرم (جملات زیبای تبریک تولد مادر به پسر) 
زیباترین و شادترین عکس نوشته های شب یلدا 
کپشن در مورد چتر ؛ جملات کوتاه عاشقانه و غمگین برای چتر 
آداب و رسوم شب یلدا در استان مازندران 
دانلود آهنگ علی زند وکیلی غمگین ترین آهنگ 
متن زیبا برای شب یلدا با جملات بسیار زیبا و دلنشین 
شعر غمگین شب یلدا + مجموعه اشعار زیبای غم و ناراحتی شب یلدا 
کپشن غمگین | 100 کپشن غمگین خاص کوتاه و بلند برای استوری و پست 
زیباترین سفره های شب یلدا را ببینید + عکس 
بهترین فیلم‌ها و سریال‌های سال 2024 به انتخاب مجله تایم 
سفره شب یلدا سنتی با تزیینات بسیار شیک 
دیدن پورن توسط بچه ها، چگونه برخورد کنیم؟ 
مرد جوان پسر مورد علاقه مادرزنش را به قتل رساند! 