نوزادان مواد غذایی و اکسیژن را در رحم مادرشان از طریق جفت دریافت می‌کنند که به دیوارۀ داخلی رحم متصل است. جفت نیز توسط بند ناف به یک شکاف در شکم نوزاد متصل است و با او ارتباط دارد. پس از به دنیا آمدن نوزاد، بند ناف طی یک عمل بدون درد از قسمت نزدیک به بدن نوزاد قطع و یک گیره به آن متصل می‌شود که باعث وصل بودن انتهای ریشهٔ بند ناف به بدن کودک است.

در صورتی که پوست اطراف ریشهٔ بند ناف قرمز یا متورم است، بوی نامطبوعی دارد، ترشح مایع ترشح شده اطراف آن زیاد است و بیشتر از ۴ هفته از تولد نوزاد گذشته اما بند ناف نیفتاده، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

زمان افتادن بند ناف نوزاد
ریشهٔ بند ناف معمولاً بعد از گذشت هفت تا ۲۱ روز پس از تولد خشک می‌شود و از بدن نوزاد جدا خواهد شد. این جدا شدن باعث ایجاد زخم کوچکی می‌شود که آن هم بعد از روز برطرف خواهد شد. هنگامی که ریشهٔ بند ناف جدا می‌شود، ممکن است مقدار کمی خون در پوشک نوزاد مشاهده کنید که امری طبیعی است. گاهی با جدا شدن ریشهٔ بند ناف مقداری مایع شفاف یا زرد رنگ از محل آن بیرون می‌آید یا مقداری گوشت مرده نیز ممکن است در محل آن باقی بماند که خوبه‌خود برطرف می‌شود. گاهی نیز ممکن است نیاز داشته باشد تا توسط پزشک نوزادتان از بین برود. به‌طورکلی این اتفاق مهمی نیست و به دلیل وجود نداشتن رگ‌های عصبی در آن، انجام هر کاری توسط پزشک در این قسمت، بدون درد است.

بند ناف نوزاد به مراقبت نیاز دارد چون ممکن است دچار عفونت شود. قرمزی اطراف ناف، ترشح داشتن از بند ناف، بوی بد گرفتن ناف، برخی از نشانه های عفونت بند ناف است که باید جدی بگیرید.

مراقبت‌های درست از بند ناف

کارها و نکاتی برای مراقبت‌ از ریشهٔ بند ناف نوزاد تا زمان افتادن آن وجود دارد. این مراقبت‌ها شامل موارد زیر است:
- ریشهٔ بند ناف را تمیز و خشک نگه دارید، اما با هیچ ماده‌ای آن را تمیز نکنید.
- پوشک را به شکلی ببندید که از این ریشه فاصله داشته باشد.
- برای خشک نگه داشتن ریشهٔ بند ناف، پوشک را زیر ناف ببندید.
- تا وقتی این ریشه نیفتاده است، نباید نوزاد را در آب غوطه‌ور کرد.
- به جای غوطه‌ور کردن نوزاد در وان آب، می‌توانید او را با یک اسفنج نرم مخصوص نوزاد تمیز کنید.
- در هوای گرم، فقط یک پوشک مناسب و یک بلوز راحت تن کودک کنید تا هوا بتواند جریان یابد و بند ناف برای افتادن خشک شود.
- قبل از افتادن بند ناف، بهتر است لباس‌هایی را که باعث زیاد گیر کردن به بند ناف می‌شود تن نوزاد نکنید.
- هرگز سعی نکنید بند ناف را از بدن نوزاد جدا کنید؛ حتی زمانی که به نظر می‌رسد فقط به یک مو بند است.
- اقدام به کندن بند ناف ممکن است باعث خونریزی شود.
- کمی ترشح از بند ناف طبیعی است. این مایع معمولاً از ریشه ترشح می‌شود و باید به سادگی پاک شود.
- برای تمیز کردن بند ناف از الکل، بتادین یا ضدعفونی‌کننده‌های دیگر استفاده نکنید تا بند ناف در زمان معمول خودش بیفتد و دیگر خطر عفونت نیز وجود نداشته باشد.

بر اساس بسیاری از تحقیقات، بند ناف‌ نوزادان، بدون تمیز کردن توسط هر مادۀ دیگری، سریع‌تر از یک بند ناف‌های‌ تمیزشده با الکل می‌افتد، زیرا مواد ضدعفونی‌کننده باعث می‌شود باکتری‌های مفید پوست نوزاد که به افتادن بند ناف کمک می‌کند، کشته شوند و افتادن بندناف به تأخیر بیفتد.

موارد نیازمند مراجعه به پزشک
در صورت وجود و مشاهدۀ هر کدام از موارد زیر لازم است با پزشک تماس بگیرید:
- اگر پس از گذشت چهار هفته از تولد نوزاد، ریشهٔ بند ناف نیفتاد.
- پوست اطراف ریشهٔ بند ناف قرمز یا متورم باشد.
- بند ناف بوی نامطبوع و بد یا ترشحات زرد رنگ زیاد داشته باشد.
- وقتی پوست کنار ریشه را لمس می‌کنید و کودکتان گریه ‌می‌کند.
- اگر بین دو بار زمان تمیز کردن بند ناف، میزان ترشح جمع‌شده زیاد بود.
- قبل یا بعد از افتادن ریشه، خونریزی زیاد وجود داشته باشد.

زمانی که بندناف می‌افتد ممکن است خونریزی خفیفی از ناحیۀ ناف ایجاد شود که جای نگرانی نیست و خودبه‌خود قطع می‌شود، اما درصورتی‌که قبل یا بعد از افتادن ریشهٔ بند ناف ، هر وقت شما یک قطره خون را پاک کرید و باز قطرۀ دیگری ظاهر شد، باید سریعاً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید، زیرا این اتفاق ممکن است نشانۀ خونریزی باشد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
مراقبت از نوزادانی که به تازگی متولد شده اند کاری حساس و دشوار است. ناف نوزاد از بخش های حساس بدن اوست و نیاز به مراقبت خاصی دارد. در صورت عدم رعایت بهداشت و مراقبت صحیح ، بند ناف می تواند دچار عفونت شود.
نوزادان ممکن است دچار یکی از مسائل مربوط به بند ناف شوند:
عفونت بند ناف نوزاد
دیر جدا شدن بند ناف نوزاد

بند ناف نوزاد
وقتی که جنین در رحم مادر است از طریق جفت مواد غذایی و اکسیژن لازم را دریافت می کند. بند ناف جفت را به شکم جنین وصل می کند. ساختار جفت یک سیاهرگ و دو سرخرگ نافی می باشد که مجاری ارتباطی بین مثانه و دستگاه گوارش در آن وجود دارد. بعد از متولد شدن نوزاد بند ناف را از نزدیک بدن قطع می کنند و با گیره به انتهای آن وصل می کنند. اگر بند ناف به خوبی بسته نشود ممکن است دچار خونریزی ناف شود.
بند ناف در ابتدا زرد رنگ است که به تدریج قهوه ای و سیاه می شود. زمان افتادن بند ناف در نوزادان ۷ تا ۹ روز است و گاهاً تا یکماه به طول می انجامد. چنانچه بند ناف تا یک ماه بعد از تولد نیفتاد ممکن است نوزاد دچار بیماریهای نقص ایمنی باشد.
یکی از بیماری هایی که ممکن است نوزاد را در این دوران تهدید کند عفونت ناف است. این عفونت به دلیل عدم رعایت بهداشت و مراقبت صحیح اتفاق می افتد.
بند ناف کوتاه شده خود به خود از خون خالی می شود. و رفته رفته طی سخت، خشک و سیاه می شود. بند ناف در این حالت محیط مناسبی برای رشد باکتری ها است. باکتری های موجود در بند ناف منجر به عفونت ناف می شود که در ۲ تا ۳ روزگی نوزاد اتفاق می افتد.
عفونت بند ناف نوزاد یکی از بیماری های بند ناف در دوران نوزادی است. اگر زود متوجه عفونت نشوید و به موقع درمان نشود عفونت وارد خون نوزاد میشود. عفونت ناف در برخی موارد سبب بستری شدن نوزاد در بیمارستان میشود.
در صورت به وجود آمدن علائم زیر مخصوصا اگر همراه با بی‌حالی و تب باشد، احتمال عفونت شدید بند ناف وجود دارد.

نشانه های عفونت ناف نوزاد به شرح زیر است
تورم و سفت شدن دور ناف نوزاد
قرمزی اطراف ناف
ترشح داشتن از بند ناف
بوی بد گرفتن ناف
دیر افتادن بند ناف (یعنی اگر بند ناف تا روز ۱۵ ام نیافتاده باشد)

علل عفونت بند ناف نوزاد
خانواده‌ها باید مسائل بهداشتی را در مراقبت از ناف نوزاد رعایت کنند. ناف را دستکاری نکنند و پس از استحمام نوزاد، ناف او را خشک و تمیز کنند. همچنین باورهای غلطی در برخی خانواده‌ها مبنی بر خمیر گرفتن بندناف و مالیدن بندناف با بعضی از روغن‌ها وجود دارد که موجب عفونت در بندناف نوزاد می‌شود.
برخی باورهای نادرست موجب شده که خانواده‌ها بر روی ناف نوزادان خمیر، الکل یا روغن قرار دهند که این روشها برای سلامت نوزاد خطرناک است و نه تنها تاثیری در بهبود و زودتر افتادن بند ناف ندارد، بلکه در مواردی نوزاد را با مشکل مواجه می‌کند.
در صورت بریدن بند ناف به طور غیر بهداشتی یا با آلودگی، باعث عفونت ناف در نوزادان می شود. بازی با بند ناف مهم‌ترین عامل بروز عفونت ناف نوزاد است. شایع ترین علت عفونت ناف نوزاد، دست های آلوده مراقبین است.

چه نوزادانی بیشتر در معرض عفونت ناف هستند؟
نوزادی در شرایط غیر بهداشتی متولد شده باشد.
نوزادانی که کمتر از ۲٫۵ کیلوگرم وزن دارند
نوزادانی که لوله نافی دارند
در صورتی که عفونت ناف به موقع درمان نشود عفونت به خون کودک راه پیدا می کند. نشانه های عفونت خون کودک نیز بیقراری و عدم شیر خوردن و بی حالی، نفخ شدید شکم است. در موارد شدیدتر عفونت از خون به استخوان، مفاصل و پرده های اطراف مغز و نخاع می رود.
در این شرایط نوزاد دچار عفونت در سایر دستگاههای بدن می شود. تشخیص به موقع اهمیت زیادی دارد. زمانی که تورم و قرمزی در بندناف نوزاد مشاهده کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
برای درمان موضعی و ضدعفونی، نوزاد باید بستری و تزریق آنتی‌بیوتیک صورت بگیرد تا نشانه های عفونت بهتر شود. تجویز روتین داروی آنتی سپتیک مانند الکل نه تنها نقشی در پیشگیری از عفونت ندارد، بلکه افتادن بند ناف را ممکن است به تأخیر اندازد.
استفاده روتین و مکرر از بتادین بر روی پوست نوزاد، به دلیل توانایی بالای جذب پوست نوزاد و وجود ید در بتادین، خطر ابتلا به کم کاری گذرای تیروئید را ایجاد می کند.

درمان خانگی عفونت ناف نوزاد بعد از افتادن بند
استفاده از آب نمک گرم می تواند عفونت باکتری شکمی را درمان کند. گرمای آب جریان خون به ناحیه آلوده را افزایش می دهد. نمک باعث جذب رطوبت درون ناحیه شکم شده و به بهبودی آن کمک می کند. این ماده یک ضد عفونی کننده موثر است.

طریقه مصرف آب نمک گرم برای درمان عفونت ناف نوزاد
یک قاشق چایخوری نمک به یک فنجان آب گرم اضافه کنید و آن را حل کنید.
با استفاده از تکه ای پنبه آغشته به این محلول منطقه آلوده را بشویید و سپس خشک نمایید.
پس از خشک کردن ناحیه می توانید از کرم ضد باکتری استفاده کنید.
این روش را یک یا دو بار در روز تا بهبودی عفونت ناف تکرار کنید.

روش های پیشگیری از عفونت بند ناف
مهمترین روش پیشگیری از عفونت ناف رعایت بهداشت است. بند ناف باز است و در صورت تماس با مواد خارجی عفونت به وجود می آید. پرستار کودک و مادر هنگام تعویض پوشک نوزاد دقت داشته باشند تا قسمت بند ناف از پوشک بیرون باشد.
فشار به بند ناف و آزاد نبودن آن باعث تجمع میکروب و ایجاد عفونت می شود.
از مهمترین روش های پیشگیری از عفونت ناف موارد زیر است
نوزاد لباس آزاد بپوشد تا بند ناف به شکم نچسبد.
مادر برای تعویض پوشک نوزاد دستهایش را بشوید.
طبق باور های قدیم بند ناف را خمیر نگیرید.
به بند ناف روغن نمالید. (رطوبت محیط مناسبی برای رشد میکروب است)
برای زودتر افتادن بند ناف نوزاد به آن الکل، پماد یا بتادین نزنید.
زمانیکه به موقع متوجه عفونت ناف نوزاد نشوید و درمان صورت نگیرد، عفونت وارد خون نوزاد می‌شود که عفونت استخوان و مفاصل را نیز به دنبال خواهد داشت.