سوال مخاطب نی‌نی‌بان: با سلام و خسته نباشید، من سه ماه پیش زایمان کردم و تا کنون پریود نشدم ۵ روز پیش دستگاه ای یو دی توسط یک متخصص زنان گذاشتم، دیروز سونو انجام دادم دستگاه در جای مناسب خودش بود، می خواستم بدونم من سه روز اول پس از گذاشتن ای یو دی لکه بینی داشتم، ترشح بی رنگ و بی بو هم داشتم، هنوزم گاهی اوقات ترشح دارم آیا طبیعی است؟ الان زیر دلم درد دارم زانو دردم دارم آیا مشکلی هست؟ ممکن است ای یو دی روی روند طبیعی پریود تأثیر بگذارد یا ربطی ندارد من الان به بچه ام شیر خودم را می دهم، اگر ای یو دی از جایش تکان بخورد چطوری باید متوجه بشوم؟ ممنون.

پاسخ دکتر کتایون برجیس، متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی:
دوست عزیز معمولا آی یو دی معمولی برای خانم هایی که خونریزی زیاد و درد قاعدگی دارند توصیه نمی شود پس حتما شما این علایم را نداشتید که برای تان آی یو دی گذاشته اند و قطعا در حال حاضر آنتی بیوتیک هم مصرف می کنید. این ماه که جای آی یو دی را با سونو برای شما چک کرده اند ولی ماه بعد هم مجددا باید بروید و محل آی یو دی تان را چک کنید چون بیشترین زمانی که احتمال خروج آی یو دی هست زمان پریود است که شما با توجه به شیر دادن به نوزادتان پریود نمی شوید بنابراین باید مراجعه کنید که محل آی یو دی با سونو یا معاینه چک شود.

مهمترین مطالب در این‌باره:

IUD ،یکی از روش های مؤثر و قابل برگشت پیشگیری از بارداری است که برخی خانم ها از آن استفاده می کنند.

آی یو دی ها به دو گروه مسی و هورمونی تقسیم می شوند. پاراگارد، میرنا، کایلینا، لیلتا و اسکایلا هم از انواع آی یو دی هستند.

یکی از مهم ترین عوارض این روش که منجر به عدم تداوم استفاده و خارج کردن آن می شود، لکه بینی است.
نخ IUD در فاصله ۲.۵ سانتی‌متری از دهانه‌ی رحم (سرویکس) بریده می‌شود. اگر نخ IUD دیده نشود، باید برای بررسی بیشتر از جهات حاملگی، پاره شدن نخ، سوراخ شدن رحم، ورود IUD به حفره‌ی شکمی و خروج IUD، سونوگرافی درخواست شده و در صورت نیاز به بیمارستان ارجاع داده شود.

از کجا متوجه شوم که آی یو دی همچنان سر جایش قرار دارد؟
همانطور که می دانید یک یا دو رشته نخ از آی یو دی آویزان است که تا واژن ادامه دارد. پزشک به شما آموزش می دهد که چگونه می توانید متوجه شوید که دستگاه سرجایش قرار دارد.
چک کردن آی یو دی در ماه اول باید چند بار انجام شود، سپس بعد از هر دوره قاعدگی و در فواصل منظم باید چک شود.
بسیار کم پیش می آید که آی یو دی از محل اصلی خود حرکت کند اما اگر این اتفاق بیفتد، دستگاه دیگر از شما در برابر بارداری محافظت نمی کند.
خانمها حتمأ باید هر ۶ ماه به منظور رویت نخ آی یو دی به پزشک نیز مراجعه نمایند تا در صورت دیده نشدن نخ، آن را خارج کنند.
در صورت عدم مشاهده نخ آی یو دی احتمال بروز حاملگی بالا می رود، آن هم از نوع خارج رحمی که می تواند برای بیمار کشنده باشد.
آیودی، در صورتی که درست کار گذاشته شده و به شرط چک و کنترل منظم هر ۶ ماه یکبار پس از گذاشته شدن در حفره رحم ،حدود ۹۹.۸ درصد. در پیشگیری از بارداری موفق است .
میزان خروج خودبخود ای یو دی در ماههای اول پس از کار گذاشته شدن به ویژه در 1 ماه اول تا 3 درصد، اعلام شده است. در صورتی که احساس می کنید نخ ای یودی در هنگام شستشوی خودتان ، لمس می شود و یا درد و وسوزش در ناحیه دهانه رحم به پزشک و مامای خودتان مراجعه کنید.

پیگیری بعد از گذاشتن آی یو دی
مراجعه‌های پیگیری IUD در مراکز ارائه‌ی خدمت (مراکز بهداشتی، مطب پزشک و غیره) دو دسته هستند و به شرح زیر انجام می‌شوند:مراجعه‌هایی که به منظور کنترل انجام می‌شوند: یک ماه پس از کارگذاری IUD (پس از پایان خونریزی قاعدگی) و بعد از آن هر ۶ ماه یک بار در دوره‌ی پاکی باید برای بررسی نخ IUD مراجعه کنید.

اما در این پیگیری‌ها معاینه‌ی لگن ضرورتی نداشته و فقط در موارد وجود بیماری‌های منتقله از راه تماس جنسی(STI) و بیماری‌های التهابی لگن(PID) و خروج نسبی یا کامل IUD معاینه‌ی لگن توصیه می‌شود. کم‌خونیِ فقر آهن در استفاده‌کنندگان از IUD که خونریزی‌های شدید دارند نباید مورد غفلت قرار گیرد. اندازه‌گیری هموگلوبین سری اول، یک ماه پس از گذاشتن IUD و سری بعد، سه ماه پس از گذاشتن IUD انجام خواهد شد.
آی یو دی وسیله متحرکی نیست که بتواند حرکت کند و معمولا در جای خود باقی میماند. تنها امکان جابجایی آی یو دی به طرف پایین و داخل واژن است که خطری برای سلامت فرد ندارد.
رحم در داخل حفره لگن قرار دارد و توسط استخوانهای لگنی محافظت میشود. بنابراین رحم در شرایط فیزیکی مختلف ثابت میباشد. زمانی که آی یو دی در داخل رحم کارگذاشته میشود، در واقع در حفره رحمی ثابت شده و توسط رحم و استخوان لگن محافظت میشود.
بنابراین با انجام کارهای سنگین مانند کشاورزی و یا پیاده روی و دویدن جابجا و کج نمیشود. همچنین خروج آی یو دی با کار سنگین به همین دلیل اتفاق نمیافتد.
وضعیت قرارگیری آی‌یو‌دی در داخل رحم به نحوی است که در حالت‌های مختلف بدن (نشستن، ایستادن، خم شدن) هیچ ‌گونه مشکلی به وجود نمی‌آورد. همه خانم‌های شاغل، چه قالیباف و کشاورز و چه کارمند باید بدانند که انجام این کارها بدون رعایت وضعیت صحیح قرارگیری بدن، می‌تواند مشکلاتی را برای کمر، گردن و ستون فقرات ایجاد کند، اما این مساله هیچ ارتباطی به استفاده کردن یا نکردن از آی‌یو‌دی ندارد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
آی یو دی وسیله ای است که در رحم قرار می‌گیرد و یک روش بسیار موثر در جلوگیری از بارداری محسوب می شود. آی یو دی وسیله T شکل کوچکی است که در رحم شما قرار می گیرد.
این وسیله باید توسط پزشک تجویز و طی یک عمل سرپایی در رحم قرار گیرد.

آی یو دی (IUD) چیست؟
در حقیقت آی یو دی دستگاه کوچکی است که برای جلوگیری از بارداری (خصوصا برای بانوانی که حداقل یک فرزند دارند) درون رحم قرار می گیرد و یکی از بهترین روش ها برای جلوگیری از بارداری های ناخواسته و باردار شدن های متوالی (اصطلاحا شیر به شیر) محسوب می شود.
یکی از بزرگترین مزیت های این دستگاه آن است که آی یو دی یک روش طولانی مدت برای جلوگیری از بارداری، در عین حال برگشت پذیر و یکی از موثرترین روش های جلوگیری از بارداری است؛ به علت تمام این دلایل بسیاری از بانوان آن را به عنوان بهترین گزینه برای جلوگیری از بارداری می دانند.
میرنا، اسکایلا، لیلتا و کایلینا که برای جلوگیری از بارداری هورمون آزاد می کنند و پاراگارد که حاوی مس بوده و هورمونی نیست، ۵ نوع آی یو دی تایید شده توسط سازمان دارو و غذای آمریکا FDA هستند و در بازار وجود دارند.
آی یو دی مخفف دستگاهی است که درون رحم قرار می گیرد. این میله کوچک پلاستیکی و انعطاف پذیر که به شکل حرف T است. گاهی اوقات به آن آی یو سی به معنای پیشگیری از بارداری داخل رحمی نیز می گویند.
اگر بخواهیم این روش را با سایر روش های جلوگیری از بارداری نظیر قرص های ضد بارداری، استفاده از آمپول های یک ماهه و سه ماهه، استفاده از کاندوم ، جلوگیری طبیعی (که دارای بالاترین احتمال خطا در بین تمامی روش ها است) و حتی قطع لوله های رحمی مقایسه کنیم، شاید بتوان اینگونه نتیجه گرفت که آی یو دی از جمله روش های بسیار مناسب برای جلوگیری از بارداری است.
لازم به ذکر است که در نظر گرفتن تفاوت های شخصی بین افراد، در انتخاب بهترین روش برای جلوگیری از بارداری اهمیت فراوانی دارد.

انواع گوناگون آی یو دی (IUD)
پاراگارد، میرنا، کایلینا، لیلتا و اسکایلا پنج نوع مختلف آی یو دی هستند که مورد تایید FDA آمریکا هستند.
انواع آی یو دی به دو گروه مسی (پاراگارد) و هورمونی (میرنا، کایلینا، لیلتا اسکایلا) تقسیم می شود.
پاراگارد هورمونی نیست. این نوع آی یو دی با لایه بسیار نازک مس پوشیده شده است و از باردار شدن شما بیش از دوازده سال جلوگیری می کند.
از هورمون پروژستین جهت جلوگیری از بارداری در انواع میرنا، کایلینا، لیلتا و اسکایلا استفاده می شود.
پروژستین هورمونی است شبیه هورمون پروژسترون که بدن ما به طور طبیعی آن را تولید می کند. میرنا به مدت ۷ سال، کایلینا به مدت ۵ سال، لیلتا به مدت ۷ سال و اسکایلا برای مدت ۳ سال از بارداری جلوگیری می کنند.
استفاده از آی یو دی روش بلند مدت جلوگیری از بارداری است. می توان برای جلوگیری از بارداری انواع آی یو دی را به مدت چند سال درون رحم گذاشت. در صورتی که قصد بارداری داشته باشید پزشک می تواند به آسانی آن را خارج کند.
آی یو دی ها از پلاستیکی به نام پلی اتیلن ساخته شده اند. شکل آنها شبیه T است و به انتهای آن نخی متصل شده است وجود این نخ به پزشک کمک می کند آی یو دی را به آسانی از رحم خارج کند.
همچنین هر ماه می توانید توسط این نخ از وجود آی یو دی مطمئن شوید.

نحوه عملکرد آی یو دی های هورمونی (میرنا و اسکایلا)
میرنا و اسکایلا هر روز به آرامی هورمون هایی را در بدن شما آزاد می کنند. این هورمون ها با سه روش متفاوت از بارداری جلوگیری می کند.
دفعات تخمک گذاری را کمتر می کنند.
غشاء دهانه رحم را ضخیم تر می کنند که در این صورت رسیدن اسپرم به رحم مشکل می شود.
از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری می کنند و درصورت لقلح، مانع چسبیدن سلول تخم به دیواره رحم می شوند.
اسکایلا حاوی ۱۳.۵ میلی گرم هورمون لوونرژسترل پروژستین می باشد. که در ۲۵ روز اول روزانه حدود ۱۴ میلی گرم هورمون آزاد می کند. پس از آن آی یو دی روزانه ۵ میکروگرم از این هورمون به مدت ۳ سال آزاد می‌کند.
میرنا حاوی 52 میلی گرم هورمون لوونرژسترل می باشد. زمانی که برای اولین بار آی یو دی در رحم قرار می گیرد حدود 20 میکروگرم از این هورمون هر روز در بدن آزاد می شود.
میزان آن به ۱۰ میکروگرم در روز تا رسیدن به تاریخ انقضا آی یو دی کاهش می یابد.
لیلتا و کایلینا دو نوع دیگر آی یو دی هستند که به آرامی مقدار کمی هورمون در بدن آزاد می کنند. لیلتا حاوی 52 میلی گرم هورمون لوونرژسترل و کایلینا حاوی 19.5 میلی گرم هورمون لوونورژسترل است.
این دو نوع جدیدترین آی یو دی هایی هستند که در بازار وجود دارند. بنابراین حاصل جدید ترین و بیشترین مطالعاتی است که در مورد آی یو دی ها صورت گرفته است. لیلتا تایید شده توسط FDA در فوریه ۲۰۱۵ و کایلینا در سپتامبر سال بعد توسط این سازمان مورد تایید قرار گرفت.

نحوه عملکرد آی یو دی غیر هورمونی (پاراگارد)
پاراگارد عاری از هر گونه هورمون است. پاراگارد حاوی ۱۷۶ میلی گرم مس، در مس سیم پیچی شده در قسمت عمودی آی یو دی است. همچنین حاوی ۶۸.۷ میلی گرم سیم مسی پیچیده شده اطراف دو بازوی افقی آی یو دی است.
آی یو دی مسی باعث واکنش التهابی استریل (التهابی که هیچ گونه ارتباطی با عفونت و بیماری ها ندارد) در رحم می شود که فضا را برای اسپرم نامناسب کرده و درصورت رخ دادن لقاح از لانه گزینی سلول تخم جلوگیری می کند.

آی یو دی چگونه عمل می کند؟
هر دو نوع مسی و هورمونی آی یو دی ها با تغییر مسیر حرکت سلولهای اسپرم و نیز جلوگیری از لانه گزینی سلول تخم از بارداری جلوگیری می کنند.
بنابراین اسپرم ها نمی‌توانند به تخمک برسند و اگر اسپرم به تخمک نرسد بارداری رخ نمی‌دهد درصورت رخ دادن لقاح نیز، لانه گزینی انجام نخواهد شد.
آی یو دی پاراگارد از مس ساخته شده و از بارداری جلوگیری می کند. زیرا مس محیط رحم را برای اسپرم ها نامساعد و خطرناک می کند، بنابراین با استفاده از آی یو دی مسی رسیدن اسپرم ها به تخمک بسیار دشوار می شود.
انواع هورمونی آی یو دی ها مانند میرنا ، کایلینا، لیلتا و اسکایلا به دو روش از بارداری جلوگیری می ‌کنند. روش اول، با ضخیم کردن غشاء دهانه رحم مانع عبور اسپرم ها می شوند و مسیر اسپرم ها بسته می شود.
روش دوم، هورمون ها مانع تخمک گذاری تخمدان ها می شوند، به این معنا که تخمکی برای باروری توسط اسپرم وجود ندارد به عبارت دیگر عدم وجود تخمک به معنای عدم بارداری است.
یکی از نکات جالب در مورد انواع آی یو دی استفاده طولانی مدت از آنها است و می توان از آنها برای چند سال استفاده کرد و در عین حال از روش دائمی جلوگیری از بارداری نیست.
در صورت تمایل به بارداری یا عدم تمایل به استفاده از آی یو دی پزشک به راحتی و به سرعت می تواند آن را خارج کند. شما بلافاصله پس از برداشتن آی یو دی و یا مدتی پس از آن می توانید دوباره باردار شوید.

مزایای استفاده از آی‌ یو دی
اثربخشی بالا در جلوگیری از بارداری ؛
بازگشت قدرت و توانایی باروری بلافاصله پس از خروج آی‌یودی ؛
توانایی پیشگیری از بارداری تا ۱۰ سال ؛
عدم نیاز به یادآوری روزانه ؛
قابل استفاده در دوران شیردهی ؛
نداشتن آثار و عوارض هورمونی بر بدن فرد ؛
مشکل ایجاد نکردن برای برقراری رابطه‌ی جنسی ؛
تداخل نداشتن با مصرف داروها ؛
قابل استفاده تا دوران یائسگی (منوپوز) (اگر فرد قبل از ۵۰ سالگی یائسه شود، آی‌یودی دو سال بعد از یائسگی و در سنین بالای ۵۰ سال، آی‌یودی یک سال بعد از یائسگی باید خارج شود).

معایب استفاده از آی‌ یو دی
احتمال خارج شدن خودبه‌خودی ؛
پیشگیری نکردن از بیماری‌های منتقل‌شونده از راه تماس جنسی (STIs) ؛
نیاز داشتن به معاینه‌ی دوره‌ای.