سوال مخاطب نی نی بان: در هفته ۲۰ هستم حرکات جنینم را به خوبی احساس می کنم، اما اصلا زیاد شکم ندارم، شکمم خیلی کوچیک است، ولی کلا چاق شدم. ۱۹ هفتگی سونو دادم گفت همه چیز طبیعی و‌نرمال است. ولی من هنوز نگرانم که چرا شکمم بزرگ‌ نیست؟ بارداری اولم و من ۲۱ سالمه.

پاسخ دکتر شراره صالحی، کارشناس مامایی:

بعد از هفته ۲۰ رشد رحم هر هفته تقریبا یک سانتی متر بیشتر خواهد بود و شکم مادران در بارداری از ۵ ماهگی به بعد بزرگ می‌شود. بیش از آن بزرگ شدن شکم نامنظم بود، اما اکنون نظم بیشتری به خود می‌گیرد. ممکن است درد کشش رباطی و کشاله ران را در ناحیه لگن تجربه کنید. جای هیچ نگرانی نیست.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
اندازه شکم یکی از مهمترین وقایع دوران بارداری برای مادر باردار است که دائم حواسش به آن است و رشد جنین را بزرگ شدن شکم خود می سنجد.

سخت است که در دوران بارداری سایز شکم خود را با دیگر دوستان باردارمان مقایسه نکنیم. اما اگر شکم شما چندان بزرگ نشده ناراحت نشوید؛ زیرا هیچ اندازه ی استاندارد و معینی خاصی در این مورد وجود ندارد.
پزشک شما ارتفاع فوندوس (بالای رحم) را اندازه می گیرد و از روی این ارتفاع موقعیت جنین و میزان رشد آن تا حدی قابل تشخیص است. بطور کلی، اعداد ارتفاع این فاصله با توجه به تعداد هفته های بارداری شما اضافه میشود.

اندازه شکم در ماه اول تا سوم بارداری
اگر چه مهمترین وقایع بارداری شما در سه ماهه اول بارداری رخ میدهد اما شکم شما رشدی نداشته و بزرگ نمیشود و تا سه ماهه دوم بارداری و معمولا ماه چهارم بارداری تغییری در آن دیده نمیشود. تا این زمان شما می توانید از لباسهای سابق خود استفاده کنید.

اندازه شکم در ماه چهارم تا ششم بارداری
در ماه چهارم بارداری شما از روی ظاهر بیشتر متوجه بارداری خود میشوید و در لباس های سابق دیگر احساس راحتی ندارید. در هفته شانزدهم بارداری، ارتفاع فوندس در حدود ۱۴ تا ۱۸ سانتیمتر است.
در هفته پانزدهم بارداری شما هرروز احساس می کنید که شکمتان نسبت به روز قبل بزرگتر شده است. در هفته بیستم بارداری این ارتفاع به 18 تا 22 سانتیمتر میرسد. در آخر ماه ششم بارداری ، این ارتفاع به 25 تا 27 سانتی متر می رسد.

اندازه شکم در ماه هفتم تا نهم بارداری
در طول ماه هفتم بارداری، جنین رشد ناگهانی دارد. در هفته بیست و هشتم بارداری، این ارتفاع به ۲۶ تا ۳۰ سانتیمتر رسیده است. در هفته سی و دوم بارداری این ارتفاع به ۳۰ تا ۳۴ سانتیمتر می رسد. در طول ماه نهم بارداری، شما
حساس میکنید که شکمتان افتاده شده و کودک خود را بسمت کانال زایمان می رساند. در ابتدا سر نوزاد به کانال زایمان می رسد. در هفته سی و ششم بارداری، ارتفاع فوندوس به 34 تا 38 سانتیمتر می رسد.

هر شکمی تغییرات متفاوت دارد؟
اگر دوست شما و شما در هفته های یکسان بارداری هستید اما شکم او از شما بزرگتر است نگران نباشید. اندازه و سایز شکم بستگی به چثه افراد دارد.
تون ماهیچه ای هم مهم است: اگر شما عضلات سفتی دارید، شکم شما در بارداری مانند خانمی که عضلات شل دارد و یا قبلا یک زایمان داشته است نخواهد بود. داشتم شکم بزرگتر نشاندهنده نوزاد بزرگتر نخواهد بود.
اگر اندازه این ارتفاع که توسط پزشک گرفته میشود ۲ عدد با مقداری که باید در ماه از بارداری باشد کمتر و یا بیشتر باشد پزشک سونوگرافی را تجویز می کند.

اندازه جثه جنینی که در شکم است و وزنی که جنین اضافه می کند
- مهم تر از آن جثه طبیعی مادر
- شکل و ساختار استخوانی مادر
- ساختار عضلانی بدن مادر
- وضعیت قرار گیری جنین.
یک زن با ماهیچه قوی معمولا شکم خیلی بزرگی پیدا نمی کند یا اندازه شکم یک زن با ماهیچه های ضعیف، به ویژه بستگی به این دارد که اولین بارداری اش است یا دومی. همین طور اندازه شکم به وضعیت قرار گیری جنین و وزنی که جنین اضافه می کند، نیز بستگی دارد.
البته افزایش وزن مادر حتما دلیل بر وزن گرفتن جنین نیست و تنها یک مادر چاق تر خواهید بود. تنها تخمین درست اندازه جنین توجه به توصیه پزشک و سونوگرافی است.
در طی قرن ۱۹ میلادی، زنان باردار را تشویق کردند تا وزن خود را بیشتر و بیشتر بالا ببرند اما این مسأله منجر به چاقی بیش از حد مادر و زایمان مشکل تر آنها شد. همین طور کاهش وزن مادر و محدود کردن تغذیه او سبب کاهش وزن نوزاد در هنگام تولد می شود که این مسأله نیز خطرناک است.
بنابراین آخرین مطالعات این موضوع را چنین بیان می کند که افزایش وزن مادر در طی بارداری بین 7 تا 11 کیلوگرم نرمال است. حاملگی ۴۰ هفته به طول می انجامد که به 3 دوره 3 ماهه تقسیم می شود.
در طی این سه دوره ممکن است از خود بپرسید که اندازه شکمم طبیعی است یا نه. اندازه شکم یکی از مهم ترین فاکتورها در تعیین رشد طبیعی جنین است. اگر سایز شکم بیش از حد بزرگ باشد ممکن است نشانه زیادی مقدار مایع آمنیوتیک باشد.
این نشانه بیشتر در مادرانی که دیابت دارند و یا در بارداری دوقلو ، اتفاق می افتد. اگر سایز شکم خیلی کوچک باشد ممکن است نشانه کمبود مایع آمنیوتیک باشد و یا جنین رشد طبیعی ندارد و یا مادر دچار بیماری های کلیه است.

سه ماهه اول
از ابتدای حاملگی یعنی از هفته ۱ تا ۱۴ در این دوره قرار می گیرد. اندازه شکم در طی سه ماهه اول تغییر قابل توجهی نمی کند. اندازه جنین نیز در حد چندین سانتی متر است. در هفته سوم جنین از سر یک خودکار نیز کوچک تر است.
اولین روز بارداری از اولین روز آخرین قاعدگی محاسبه می شود. پس دو هفته اول شامل روزهای قاعدگی زنان تا باردار شدن است که اسپرم، تخمک را بارور می کند. کم کم تخم بارور شده به جنین تغییر شکل می دهد. در این مرحله اولین نشانه های حاملگی مثل حالت تهوع را احساس خواهید کرد.
برخی زنان احساس افزایش بزاق دهان پیدا می کنند و برخی دیگر دچار تورم یا خون ریزی از لثه می شوند. اکثر مادران از ادرار مکرر شکایت می کنند.
در هفته پنجم، قاعدگی خانم ها عقب می افتد و معمولا با استفاده از تست هایی مثل baby check در منزل، متوجه بارداری خود می شوند. اما پزشک آزمایش خون را برای شما توصیه می کند. اعضای مهم بدن بچه در هفته پنجم شروع به رشد می کند که زمان بسیار مهمی است.
در هفته ۶ و ۷ قلب جنین برای اولین بار ضربان پیدا می کند. جنین به شکل C است و ۱.۵ تا ۳ میلی متر اندازه سر تا کفل است.
جنسیت نوزاد در طی هفته 9 تا 10 تعیین می شود و این مسأله شما را بسیار متعجب خواهد کرد که یک جنین در شکم دارید. اندازه جنین در هفته دهم 3 سانتی متر و وزن 4 گرم دارد. در طی هفته 14 تغییرات دیگری را حس خواهید کرد و آن تیره شدن اطراف نوک پستان مادر است.
در پایان سه ماهه اول اندازه جنین بین ۸ تا ۹ سانتی متر و ۴۳ گرم وزن دارد.

سه ماهه دوم
حالت تهوع که در سه ماهه اول باعث رنج و ناراحتی شما شده است بایستی در سه ماهه دوم به پایان برسد. این دوره شامل هفته ۱۵ تا ۲۶ حاملگی است. جنین به آرامی شروع به حرکت سر، لب و پاها می کند. همچنین کم کم ادرار مکرر مادر کاهش می یابد.
میلین (ماده‌ سفید چربی‌ که‌ غلاف‌ بعضی‌ اعصاب‌ را میپوشاند) اطراف رشته های عصبی جنین افزایش می یابد و واکنش او را نسبت به عوامل محیطی اش بیشتر می شود. در ورود به هفته 24 بارداری جنین می خوابد و بیدار می شود، وقتی گوشی پزشکی را روی شکم مادر قرار می دهند، ضربان قلب جنین شنیده می شود.
برخی زنان ترشحات سفید رنگ از مهبل دارند. این مورد طبیعی است. اما اگر خارش دارید و یا مهبل متورم و تغییر رنگ داده است، ممکن است دچار عفونت قارچی شده باشید، خود درمانی نکنید و با پزشک خود مشورت کنید.
در هفته 25 برخی زنان لکه سیاهی را روی استخوان زیر چشم، پیشانی و بینی خود می بینند. به یاد داشته باشید که از کرم ضد آفتاب استفاده کنید و آب و مایعات بیشتری بنوشید. این لکه ها بعد از زایمان ممکن است از بین رود.
معمولا پیشنهاد می شود که در طی بارداری بر روی طرف چپ خود بخوابند تا در هنگام شب و استراحت، جریان خون در بدن مادر و جنین بهتر به گردش در آید. در پایان سه ماهه دوم بچه شما به اندازه ۳۵ تا ۳۶ سانتی متر و به وزن ۷۶۰ گرم رسیده است.

سه ماهه سوم
سه ماهه سوم شامل هفته ۲۷ تا ۴۰ می باشد. هفته ۴۰ زمان تولد نوزاد است. حرکت جنین در این دوره افزایش می یابد و پستان مادر شروع به ساخت شیر می کند.
وعده های غذایی خود را در طی روز کوچک کنید ولی در دفعات بیشتری غذا میل کنید، احساس سوء هاضمه، نفخ و سوزش معده را خواهید داشت. دفعات حمام رفتن را زیاد کنید اما زمانی که در حمام سپری می کنید را کوتاه کنید.
هر روز پیاده روی کنید و گردش خون خود را بهبود ببخشید و استرس را از خود دور کنید.
مهم است که در این دوره به طور منظم، ویتامین های مورد نیاز بدن خورده شود. این عمل از کم خونی مادر نیز جلوگیری می کند. مغز و ریه جنین همچنان در حال رشد است و جنین 2.5 سانتی متر در هفته رشد می کند.
در این دوره قدرت بینایی، شنوایی و بویایی جنین رشد می کند. در اواخر حاملگی یعنی ۲ هفته آخر، باید نسبت به نشانه های زایمان ، بسیار هوشیار باشید. در پایان هفته ۴۰، جنین ۵۱ سانتی متر طول و حدود ۳.۵ کیلوگرم وزن دارد.
تنها 2% از زایمان دقیقا در همان روزی رخ می دهد که سونوگرافی تعیین کرده است و 98% دو هفته قبل یا حتی دو هفته بعد از هفته 40 زایمان می کنند.
در طی بارداری غذاهای سالم میل کنید و به تصورات اشتباه و خرافات گوش ندهید. برخی معتقدند هر غذایی برای شما و جنین شما خوب است، این تصور اشتباه است و باید بین غذای خوب و خوب بودن غذا تفاوت قائل شوید.
با پزشک خود مرتبا ملاقات داشته باشید خصوصا زمانی که به زایمان خود نزدیک تر می شوید.
درد زایمان شامل سه مرحله است. اگر بارداری اول شماست در مرحله اول به طور میانگین ۶ ساعت رحم به آرامی منقبض و منبسط می شود، تا دهانه رحم به طور کامل باز شود.
مرحله دوم، کودک خود را به زور به جلو می راند و ممکن است بین چند دقیقه تا چند ساعت به طول انجامد تا نوزاد به دنیا بیاید. مرحله آخر جدا کردن بند ناف و فراغت از زایمان است که بین 5 تا 30 دقیقه طول می کشد.
پس از زایمان انتظار می رود ۲ تا ۶ هفته مادر خون ریزی داشته باشد. ابتدا خون قرمز رنگ و بعد صورتی رنگ و در نهایت ترشح سفید رنگ خارج می شود تا این که به طور کامل خون ریزی قطع می شود.