در یکی از ملاقات‌ها با پزشک‌تان، ممکن است به شما بگوید که فرزندتان در حالت نشسته قرار دارد و به جای سر، پاهایش در قسمت پایینی رحم هستند، در حالی که وضعیت جنین باید سر به پایین باشد. اصطلاحا به این وضعیت جنین بریچ گفته می‌شود.

اجازه ندهید این مساله شما را نگران کند. بسیاری از نوزادان تا هفته‌ی ۳۶ همچنان به چرخیدن و پشتک زدن ادامه می‌دهند. احتمال دارد تا زمان وضع حمل فرزند شما به طور خود خواسته چرخیده و در حالت سر رو به پایین قرار بگیرد.

مایع آمنیوتیک خیلی زیاد یا کاهش مایع آمنیوتیک، پایین بودن جفت و جنین های دوقلو، سه قلو و یا چندقلو، مسبب موقعیت بریج هستند.

جنین می تواند بریچ کامل، بریچ فرانک یا بریچ ناکامل باشد. انجام شنای کرال و قورباغه، گوش کردن به موسیقی و کشش گربه، برخی از راهکارهایی هستند که می توانند به چرخش جنین کمک کنند.

تشخیص یک جنین در حالت نشسته (بریچ جنین)
اگر تا چند هفته پس از هفته بیست و نهم بارداری فرزند شما همچنان در حالت نشسته باقی مانده باشد (تشخیص معمولا به وسیله‌ی لمس جنین از روی شکم و رحم انجام می‌شود) شما یک عکسبرداری سونوگرافی برای اطمینان از حالت قرارگیری جنین انجام خواهید داد. بیشتر نوزادان جایی بین هفته‌ی 34 تا 37 می‌چرخند.

اما یک درصد کوچک و چیزی در حدود سه جنین از هر هزار مورد، هرگز به این حالت در نمی‌آیند. اگر سابقه‌ی زایمان چندقلو دارید، میزان مایع آمنیوتیک کم‌تر یا بیشتر از حد معمول است، ناهنجاری‌های رحمی مثل فیبروئید چندگانه دارید، زایمان زودرس، یا جفت سر راهی داشته باشید، احتمال آنکه فرند شما تا هنگام تولد در حالت نشسته بماند بیشتر است.

مشکلات احتمالی

زایمان برای نوزادانی که به حالت نشسته (جنین بریچ) قرار دارند، با خطر جراحت در نوزاد همراه است و این خطر به خصوص زمانی که زایمان پیش از موعد اتفاق بیافتد بیشتر می‌گردد. در بیشتر زایمان‌های طبیعی، نوزاد از سمت سر از بدن مادر خارج می‌گردد. به خاطر آنکه سر نوزاد بزرگ‌ترین قسمت بدنش است، با عبور از کانال تولد مسیر را برای خروج بقیه‌ی بدن فراهم می‌نماید. یک جنین نشسته از سمت پاها و یا باسن به دنیا می‌آید.

بدن که قسمت باریک‌تر بدنش است به راحتی از کانال تولد عبور می‌کند، به خصوص اگر زایمان زودرس بوده و بدن هنوز لایه‌های چربی را کاملا شکل نداده باشد و کانال تولد هنوز به اندازه‌ی کافی برای عبور سر کش نیامده است. به همین دلیل هنگام خارج شدن سر مشکل به وجود می‌آید.
یک مشکل محتمل دیگر، پایین افتادن بند ناف در هنگام پاره شدن کیسه‌ی آب مادر است. در این حالت بند ناف در قسمت پایینی رحم قرار گرفته و به وسیله‌ی فشار پاها و باسن جنین فشرده می‌شود. این فشار بر روی بند ناف باعث قطع شدن اکسیژن و مواد مغذی دریافتی جنین می‌گردد. بسیاری از بیمارستان‌ها، نوزادانی را که به حالت نشسته قرار دارند با استفاده از عمل سزارین خارج می‌نمایند.

بریج کامل،
بهترین کاری که اکنون می‌توانید انجام دهید این است که منتظر بمانید تا فرزندتان به خواست خودش چرخیده و در حالت مناسب قرار گیرد. اگر تا هفته‌ی 37 هنوز نچرخیده بود، در مورد گزینه‌های مناسب با پزشک‌تان مشورت نمایید. ممکن است برای قرار دادن جنین در حالت درست قبل از شروع زایمان به تمرینات خاص یا کمکی از خارج رحم نیاز باشد.

روش های چرخاندن جنین بریچ به وضعیت طبیعی
روش‌های زیادی برای چرخاندن جنین از وضعیت بریچ به وضعیت عادی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
شنا کنید: شنای کرال و قورباغه باعث افزایش تحرک جنین می‌شود و احتمال چرخش جنین را بالا می‌برد.
برای فرزندتان موسیقی پخش کنید: با قرار دادن هدفون در قسمت انتهایی شکم خود می‌توانید جنین را به چرخیدن وسوسه کنید. برای این کار به مدت 10 دقیقه روزی چندبار برای فرزندتان موسیقی پخش کنید.

راه مشابه دیگری همانند پخش موسیقی وجود دارد و آن استفاده از نور چراغ قوه است. با انداختن نور بر روی قسمت پایین شکم‌تان خواهید توانست جنین بریچ خود را به چرخیدن تشویق نمائید.
استفاده از گیره بند لباس: انگشت کوچک هر دو پای خود را داخل یک گیره بند لباس بگذارید به طوری که ناخن و گوشت زیر آن روزانه به مدت ۳۰ دقیقه تحریک گردد. این روش فشار درمانی نام دارد که باعث حرکت جنین به سمت پایین می‌گردد.
کشش گربه: روی چهار دست و پای خود قرار بگیرید؛ به گونه‌ای که باسن به سمت بالا بوده و سر و سینه‌تان بر روی زمین قرار گرفته باشد؛ در این وضعیت سعی کنید به کمر خود انحنا دهید. بعد از این کار دوباره به حالت چهار دست و پای معمولی برگردید. این کار به چرخش جنین بریچ شما کمک می‌کند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
بیشتر جنین ها چند هفته پیش از زایمان، به موقعیت زایمان حرکت می کنند؛ در این حالت سر آن ها نزدیک به کانال تولد می باشد.
هنگامی که جنین نمی تواند به موقعیت تولد منتقل شود، باسن یا پای جنین اول از بدن مادر خارج می شود. به این حالت وضعیت بریچ می گویند. وضعیت بریچ جنین در یک مورد از 25 مورد زایمان دیده می شود.

انواع مختلف وضعیت بریچ جنین چیست؟
۱- بریچ کامل:
در این حالت باسن به سمت پایین است و پاها در قسمت زانو خم شده است و کف پا نزدیک باسن می باشد.
۲- بریچ فرانک:
در این حالت، باسن جنین در کانال تولد قرار دارد در حالی که پاهای او به صورت مستقیم در مقابل بدن او رو به بالا می باشد و کف پا نزدیک به سر است.
۳- بریچ فوتلینگ یا ناکامل:
در این حالت، یک یا دو پای جنین به سمت پایین است و پیش از سایر قسمت ها بدن خارج می شود.

چه چیزی باعث وضعیت بریچ جنین می شود؟
دلیل وضعیت بریچ جنین هنوز مشخص نیست. اما وضعیت بریچ در موارد زیر رایج تر است:
-در بارداری های پشت سر هم
-در بارداری های چندقلو
-هنگامی که سابقه زایمان زودرس وجود داشته باشد
-هنگامی که در رحم مایع آمنیوتیک خیلی زیاد یا خیلی کم باشد.
-هنگامی که شکل رحم غیرطبیعی است یا رشد غیرطبیعی در رحم رخ داده است مانند فیبروئیدها
-هنگامی که مادر مشکل افتادگی جفت داشته باشد.

تشخیص وضعیت بریچ جنین
چند هفته پیش از زمان زایمان، پزشک دست خود را زیر شکم مادر می گذارد تا محل سر، پشت و باسن جنین را تشخیص دهد.
اگر به نظر برسد جنین در وضعیت بریچ قرار دارد، پزشک از سونوگرافی برای تایید موقعیت استفاده می کند.
اشعه ایکس نیز برای تعیین موقعیت جنین و اندازه لگن خاصره برای تعیین احتمال زایمان واژینال وضعیت بریچ استفاده می شود.

1-روش های پزشکی برای رفع مشکل وضعیت بریچ جنین
روش های پزشکی برای رفع مشکل وضعیت بریچ جنین به این شرح‌اند:

نسخه خارجی
نسخه خارجی روشی غیرجراحی است که در آن می توان جنین را در رحم حرکت داد. در این روش، یک قرص برای شل شدن رحم داده می شود.
همچنین می توان از سونوگرافی برای تعیین موقعیت جنین، محل جفت و مقدار مایع آمنیوتیک در رحم استفاده کرد.

فشار آرام بر پایین شکم
می تواند باعث تغییر وضعیت جنین شود. از طریق این روش، ضربان قلب جنین بررسی می شود و اگر مشکلی ایجاد شود، پزشک عملیات را متوقف می کند. روش خارجی میزان موفقیت زیادی دارد. اما این روش با نزدیک شدن به زمان زایمان دشوارتر می شود.

مراقبت با ماساژ
در این روش از ماساژ برای کاهش استرس بر روی لگن خاصره مادر استفاده می شود. در این صورت رحم و رباط های اطراف آن نیز شل می شوند.
در رحم شل، تغییر وضعیت جنین به صورت طبیعی آسان تر خواهد بود. توصیه می شود این روش در ماه نهم بارداری استفاده شود.

۲-روش های طبیعی برای رفع مشکل وضعیت بریچ جنین
روش های ذکر شده در ادامه را می توان در منزل استفاده کرد:

کج کردن بلیچ
با استفاده از بالشت های سفت و بزرگ، باسن را ۳۰ سانتی متر از زمین بلند کرده و ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در این وضعیت بمانید.
این کار را سه بار در روز انجام دهید. بهتر است این کار را با معده خالی و زمانی که جنین فعال است انجام دهید. در این روش بهتر است روی جنین تمرکز کنید.

استفاده از موزیک
همان طور که میدانید جنین صداهای بیرون رحم را می شوند. بسیاری از مادرها از موزیک یا صدای ضبط شده استفاده میکنند تا جنین را به حرکت وادار کنند.
یک هدفون روی قسمت پایینی شکم قرار دهید و آهنگ یا صداهایی که باعث تشویق جنین به حرکت شود پخش کنید. در این حالت جنین حرکت کرده و از وضعیت بریچ خارج می شود.

زایمان طبیعی در مقابل سزارین برای وضعیت بریچ جنین
پزشک توصیه می کند برای وضعیت بریچ جنین از زایمان طبیعی استفاده نکنید. شرایط زیر برای تلاش برای زایمان طبیعی لازم است:
-جنین کامل باشد و وضعیت بریچ فرانک باشد.
-در هنگام بررسی ضربان قلب، جنین نشانه ای از اضطراب نشان نمی دهد.
-فرایند زایمان آرام است و دهانه رحم برای خروج جنین به اندازه کافی باز و گشاد است.
-پزشک تخمین می زند جنین خیلی بزرگ نیست یا لگن خاصره مادر خیلی تنگ نیست و جنین به راحتی می تواند از کانال تولد خارج شود.
-بیهوشی در دسترس است و زایمان سزارین در صورت نیاز در زمان کوتاهی انجام می شود.

خطرات و عوارض جانبی وضعیت بریچ جنین
- در وضعیت بریچ، سر جنین آخرین قسمتی است که از بدن خارج می شود بنابراین خروج آن از کانال تولد سخت خواهد بود.
گاهی از انبرک هایی برای کمک به خروج سر جنین و راهنمایی آن به سمت کانال تولد استفاده می شود. مشکل احتمالی دیگر سقوط بند ناف است.
- در این حالت بند ناف در هنگام خروج جنین به سمت کانال تولد فشرده می شود بنابراین تامین اکسیژن و خون برای جنین آهسته می شود.
در زایمان طبیعی بریچ، از بررسی الکترونی جنین استفاده می شود تا ضربان قلب جنین در طول زایمان بررسی شود. اگر نشانه هایی از استرس در جنین دیده شود، زایمان سزارین انجام میشود.

چه زمانی برای وضعیت بریچ جنین از زایمان سزارین استفاده می شود؟
بیشتر پزشکان برای وضعیت بریچ جنین زایمان سزارین را پیشنهاد می کنند به خصوص اگر جنین نارس است.
از آنجایی که جنین نارس کوچک و حساس است و از آنجایی که سر جنین نارس بزرگتر از قسمت های دیگر بدن است، جنین نارس مانند جنین کامل نمی تواند از دهانه رحم خارج شود.
یعنی فضای کمتری برای خروج سر او وجود خواهد داشت.

آیا وضعیت بریچ جنین خطرناک است؟
اگرچه بسیاری از جنین ها در وضعیت بریچ به صورت سالم به دنیا می آیند، اما احتمال وجود مشکل وجود دارد. نقص تولد در وضعیت بریچ بسیار رایج تر است و نقص ممکن است دلیل حرکت نامناسب جنین به سمت کانال زایمان باشد.

آیا می توان وضعیت بریچ جنین را تغییر داد؟
ترجیح داده می شود وضعیت بریچ جنین را در هفته سی و دوم بارداری تا هفته سی وهفتم بارداری تغییر داد. روش های چرخاندن و تغییر وضعیت متفاوت است و احتمال موفقیت برای هر روش نیز متفاوت است.
بهتر است در خصوص گزینه های پیش رو با پزشک خود صحبت کنید تا بهترین روش را به شما پیشنهاد دهد.