گردن گرفتن نوزاد، اولین نقطه عطف رشد حرکتی اوست. گردن گرفتن نوزاد، یک مکانیسم طبیعی در رشد و تکامل نوزاد است که معمولاً این توانایی در سه ماهگی تا شش ماهگی دیده می‌شود. هر نوزادی با سرعت منحصر به فردی رشد می‌کند و نمی‌توان توانایی‌های نوزادی را با نوزاد دیگر مقایسه کرد. در این مقاله نکاتی درباره توانایی‌ گردن گرفتن نوزادان، روش‌های بهبود قدرت عضلات گردن نوزاد و نکاتی که باید در زمان در آغوش گرفتن نوزاد بدانید، بیان شده است.
هنگامی که یک نوزاد تازه متولد می‌شود، کنترل گردن و سر برای او غیر ممکن است و نمی‌تواند سر و گردن خود را نگه دارد؛ بنابراین باید در هنگام نگه داشتن او بسیار مراقب بود. گاهی برخی از نوزادان کنجکاو می‌شوند و می‌خواهند هر چیزی در اطرافشان را ببینند که باید به دقت مراقب این نوزادان باشید، ولی برخی دیگر آرام هستند و گردن خود را به هر طرف نمی‌چرخانند.
قبل از هر پیشرفت و بهبودی در حرکات نوزاد، کودک باید گردن بگیرد. این یک مرحله بسیار مهم و آغاز مراحل رشد نوزاد و مراحل تکاملی دیگر مانند نشستن، چهار دست و پا رفتن و راه رفتن است.

چگونه گردن و سر نوزاد را در زمان در آغوش گرفتن، نگه داریم؟

گردن گرفتن نوزاد یک گام کلیدی در رشد و توسعه مهارت های حرکتی اوست که نوزاد را برای کارهایی مانند نشستن، راه رفتن و ایستادن آماده می‌کند. قبل از اینکه توانایی گردن گرفتن نوزاد بهبود یابد و کودک بتواند خودش گردنش را بگیرد، باید به درستی کودک را در آغوش گرفت و سر او را نگه داشت. بهترین راه برای اینکه سر نوزاد را حمایت کنید تا گردن نوزاد نیفتد این است که با دست سر نوزاد را نگه داشته و یا مطمئن باشید که خود کودک سرش را می‌گیرد. هنگام بلند کردن کودک اطمینان حاصل کنید که یکی از دست‌های خود را پشت سر نوزاد قرار داده‌اید و سپس کودک را بلند کنید.
در زمان بلند کردن نوزاد، از نحوه نگهداری او و در آغوش گرفتن کودک اطمینان حاصل کنید زیرا آسیب در مراحل اولیه رشد کودک منجر به آسیب مغزی، خفگی و یا آسیب شدید گردن و یا ستون فقرات می‌شود.

چه زمانی نوزاد برای گردن گرفتن توانایی پیدا می‌کند؟
گردن گرفتن نوزاد یکی از مهم‌ترین گام‌های تکاملی و رشدی نوزاد است که معمولاً به طور سریع اتفاق می‌افتد. در حدود ۳ ماهگی عضلات گردن نوزادان قوی‌تر می‌شود و می‌توانند گردن خود را به اطراف بچرخانند و محیط اطراف را ببینند و یا مادر را دنبال کنند. گردن گرفتن نوزاد و قوی شدن عضلات گردن تا ۶ ماهگی طول می‌کشد. تا ۶ ماهگی عضلات گردن به طور کامل رشد و توسعه یافته و کودک به راحتی می‌تواند گردن گرفته و سر خود را کنترل کند.
البته این در تمامی کودکان یکسان نیست و ممکن است در برخی کودکان زودتر و یا دیرتر اتفاق بیفتد که در هر صورت اجازه دهید مراحل رشدی نوزاد تمام شود و نگران نباشید.

مراحل گردن گرفتن نوزاد و کنترل سر کودک
نشانه‌های مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهد کودک گردن می‌گیرد و می‌تواند سر خود را کنترل کند:
نوزادان تازه متولد شده ۰ تا ۱ ماهه: در نوزادان تازه متولد شده، عضلات گردن بسیار ضعیف است و نوزاد قادر نیست سر خود را نگه دارد و باید در زمان بلند کردن کودک و یا در آغوش گرفتن او، مراقب گردن و سر او باشید.
نوزادان ۱ تا ۲ ماهه: پس از حدود یک ماه متوجه می‌شوید که عضلات گردن نوزاد شما شروع به تقویت و رشد کرده و کودک به شما و محیط اطراف نگاه می‌کند و هنگامی که صدای شما را می‌شنود حتی زمانی که به روی شکم خوابیده باشد، سرش را برمی‌گرداند و صدا را دنبال می‌کند. در دو ماهگی عضلات گردن کودک به اندازه کافی قوی شد‌ اند که زمانی که خوابیده است، سرش را به اطراف بچرخاند. در دو ماهگی کودک سعی می‌کند سرش را بچرخاند و اطراف را ببیند.
نوزادان ۳ تا ۴ ماهه: در این سن یک جهش بزرگ در توانایی گردن گرفتن نوزاد و کنترل سر او می‌بینید. در این سن می‌بینید که کودک گردن خود را می‌گیرد و زمانی که بر روی شکم خوابیده است می‌تواند سر خود را برای مدتی بالا بگیرد.
نوزادان ۵ تا ۶ ماهه: در شش ماهگی توانایی گردن گرفتن نوزاد به خوبی کامل شده است و کودک به راحتی گردن می‌گیرد و سر خود را کنترل می‌کند و به اطراف می‌چرخاند. در این سن شما متوجه می‌شوید که کودک براحتی سرش را به اطراف می‌چرخاند و بر روی گردن و سرش کنترل دارد.

چگونه می‌توانم به کودکم کمک کنم که سریعتر گردن بگیرد؟
نوزادان به طور طبیعی کنجکاو هستند و نیازی نیست که شما بیش از حد او را تشویق کنید که اطراف را نگاه کند و یا گردن و سرش را کنترل کند. همانطور که قبلاً گفته شد مهم است اجازه دهید که کودک شما به طور طبیعی رشد کند و او را با بقیه نوزادان مقایسه نکنید. چندین مورد وجود دارد که می‌توانید برای کمک به رشد و بهبود کنترل کودک بر گردن و سر نوزاد، انجام دهید:
کودک را مدتی به روی شکم بخوابانید.
کودک را برای مدتی با مراقبت کافی از او به روی شکم بخوابانید که این می‌تواند برای بهبود عضلات کودک مفید باشد. با این روش بسیاری از عضلات مانند عضلات پا، گردن، بازو‌ها و پشت کودک تقویت می‌شود. به این نکته توجه داشته باشید زمانی که کودک را به روی شکم می‌خوابانید، مطمئن باشید که مکان کودک امن و راحت است. اسباب بازی‌هایی را برای نگاه کردن در نزدیک او بگذارید و خودتان مراقب او باشید.
با کودک بازی کنید.
زمانی که کودک ۴ تا ۵ ماهه است، کودک را به پشت بخوابانید و به آرامی دست‌هایش را کشیده و با او بازی کنید و یا او را به پایین و بالا بکشید، ولی این کار‌ها را به آرامی انجام دهید. در این سن کودک باید بتواند زمانی که بدنش را پایین و بالا می‌کشید، سر خود را نگه دارد.
کودک را تشویق و حمایت کنید.

کودک را حمایت کنید به این معنی که پشت و گردن او را نگه دارید. این کمک‌ها و مراقبت‌ها به بهبود رشد و گردن گرفتن او بیشتر کمک می‌کند.

اگر کودکم گردن نگرفت، چه کنم؟

همه نوزادان با یکدیگر متفاوت هستند، شما اطمینان حاصل کنید که کودک شما هوشیار و کنجکاو است و برای حرکت کردن تلاش می‌کند.
در زمان بهبود و رشد و گردن گرفتن نوزاد، همه نوزادان تمایل دارند که به تمامی عکس العمل‌های محیطی پاسخ دهند. دیده می‌شود نوزادانی که خواهر یا برادر بزرگ‌تر دارند، سریع‌تر گردن می‌گیرند، زیرا بیشتر توسط خواهر و یا برادر بزرگ‌تر نگه داشته می‌شوند و محیط آن‌ها شلوغ‌تر است.
نوزادانی که زودتر متولد می‌شوند، مدت زمان گردن گرفتن آن‌ها، بیشتر است که این کاملآً طبیعی است. اگر تا سه ماهگی نوزاد نمی‌توانست گردن و سرش را کنترل کند، باید به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید تا در صورت لزوم آزمایش‌های لازم از نوزاد صورت بگیرد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
گردن گرفتن نوزاد یک گام کلیدی در رشد و توسعه مهارت های حرکتی اوست.
- این مهارت او را برای سایر نقاط عطف رشدی مانند نشستن، ایستادن و حتی راه رفتن آماده می‌کند.
- دستیابی نوزاد به کنترل سر، نشانه‌ این است که او در مسیر رشدی خود قرار دارد.
- توانایی نگه داشتن سر موجب بهبود میدان دید نوزادان می‌شود.

تمرین برای گردن گرفتن نوزاد
هر نوزادی با سرعت منحصر به فردی رشد می‌کند و نمی‌توان توانایی‌های نوزادی را با نوزاد دیگر مقایسه کرد. در نتیجه آنچه در ادامه می‌آید تنها یک راهنماست!
اگر می‌خواهید بدانید که نوزادان چگونه توانایی کنترل سرشان را پیدا می‌کنند، با ما همراه شوید.

۱) بدو تولد تا یک ماهگی
در ماه اول زندگی، نوزادان نمی‌توانند سر خود را نگه دارند. در نتیجه بایستی در هنگام شیردهی، بغل کردن و آروغ گرفتن از سر و گردن آن‌ها حمایت کنید. همچنین توصیه می‌شود که از ۲ هفتگی نوزاد، او را برای مدت کوتاهی روی شکم قرار دهید (تامی تایم tummy time). انجمن پزشکان امریکا (AAP) می‌گوید: "انجام این کار به طور مرتب کمک می‌کند تا عضلات گردن نوزاد تقویت شود."
البته در این سن توصیه می‌شود که به جای قرار دادن نوزاد روی زمین، او را روی شکم یا قفسه سینه خود قرار دهید. انجام این حرکت موجب تقویت پیوند عاطفی شما با نوزاد و همچنین تقویت عضلات گردن او می‌شود!
نکته مهم: هنگامی که نوزاد را روی شکم قرار می دهید، هرگز او را تنها نگذارید و هر زمان احساس ناراحتی کرد، او را در آغوش بگیرید .

۲) یک تا دو ماهگی
پس از گذشت ماه اول، عضلات شروع به رشد می‌کنند. اکنون نوزاد می‌تواند هنگامی که روی شکم قرار دارد، سرش را ۴۵ درجه بچرخاند. اگر تاکنون نوزاد را روی شکم نگذاشته اید، زمان را از دست ندهید و از همین امروز شروع کنید.
در این سن نوزادان می‌توانند شکل‌های با رنگ شاد (یا طرح‌های سیاه و سفید) را تشخیص دهند. کتاب‌ها و اسباب بازی‌هایی با این رنگ‌بندی برای نوزاد تهیه کنید تا توجه او را جلب کند.
در ادامه تمرین‌هایی برای گردن گرفتن نوزاد به شما معرفی می‌کنیم.
در زمان خوابیدن روی شکم، بازوی نوزاد را به صورت ضربدری قرار دهید و چانه او را به آرامی روی بازو‌ها بگذارید. این فعالیت موجب تقویت عضلات گردن نوزاد می‌شود.
نوزاد را روی تشک بازی به روی شکم قرار دهید و خودتان نیز در کنار نوزاد روی زمین دراز بکشید. با او شروع به صحبت کنید و ببینید که چگونه سرش را بلند می‌کند و به سمت شما می‌چرخاند.
برای دو تا سه دقیقه این فعالیت را انجام دهید و به تدریج این زمان را هر هفته را افزایش دهید.
برای ایجاد تنوع می‌توانید از توپ یوگا نیز استفاده کنید. نوزاد را به روی شکم روی توپ بگذارید و به آرامی آن را به عقب و جلو ببرید (او را روی توپ محکم نگاه دارید). نوزاد از این حرکت ملایم لذت می‌برد، این فعالیت به خروج گاز‌های معده او نیز کمک می‌کند.

۳) سه تا چهار ماهگی
فرزند شما در حال گذر از مرحله ناتوانی نوزادی است و در چند ماه آینده رشد حرکتی چشمگیری خواهد داشت. در طی مراحل رشد نوزاد سه ماهه او می‌تواند سر خود را با زاویه ۹۰ درجه بلند کند و حتی ممکن است کل قفسه سینه خود را از زمین جدا کند.
در این سن، نوزاد آمادگی‌های لازم برای خزیدن را کسب می‌کند! بنابراین، اگر هنوز محیط را برای نوزاد ایمن نکرده‌اید، عجله کنید! به زودی او تمام خانه را در می‌نوردد. اگر نوزاد شما هنوز سر و سینه اش را از زمین بلند نمی‌کند، جایی برای نگرانی نیست.
با انجام این تمرین‌ها به تقویت عضلات و گردن گرفتن نوزاد کمک کنید.
- نوزاد را به پشت بخوابانید و به آرامی دست‌های او را بگیرید و بکشید تا به حالت نشسته در بیاید. (مشابه تمرین دراز و نشست) نکته مهم این است که این حرکت را بسیار آرام انجام دهید. انجام این فعالیت موجب تقویت عضلات گردن نوزاد می‌شود.
- او را درون بالش‌های نرم بنشانید و اطرافش را امن کنید تا اگر به پشت افتاد، آسیبی نبیند. کنار نوزاد بنشینید و با او صحبت یا بازی کنید. در همین حین مراقب او نیز باشید.
- نوزاد را روی پا‌های خود بنشانید و با او کتاب یا شعر بخوانید. نگه داشتن نوزاد به این شکل نیز به تقویت عضلات گردن کمک می‌کند.

زمان سفت شدن گردن نوزاد، دانستنی ها
۴) پس از پنج ماهگی
اگر چه زمان گردن گرفتن هر نوزادی با نوزاد دیگر متفاوت است، اما حدود ۵ یا ۶ ماهگی ، کنترل سر نوزادان کامل می‌شود. نوزاد در این سن می‌تواند سر خود را به صورت مستقیم نگه دارد و حتی گردن خود را بچرخاند.
بسیاری از نوزادان در این سن می‌توانند مستقل روی زمین بنشینند و حرکات سر خود را کنترل کنند. به جز خوابیدن روی شکم، فعالیت‌های زیر به نوزاد کمک می‌کند تا عضلاتش تقویت شود و به نقاط عطف رشد حرکتی خود دست یابد.
- در این سن، نوزادان به محیط اطرافشان بیشتر توجه می‌کنند. نوزاد را روی شکم بگذارید و یک اسباب بازی که صدا می‌دهد یا چراغ هایش روشن می‌شود را دور از دسترس او بگذارید.
هنگامی که نوزاد سرش را برای دید اسباب بازی بلند کرد، به آرامی آن را از روی زمین بلند کنید. حرکت اسباب بازی باعث می‌شود تا نوزاد سرش را بالاتر بیاورد.
- هنگامی که نوزاد بیدار است، تا حد ممکن او را روی زمین یا پاهایتان بنشانید. صحبت کردن، کتاب خواندن و آواز خواندن با نوزاد موجب تعامل هر چه بیشتر او با محیط پیرامونش می‌شود که موجب می‌شود سرش را برای دیدن هر چه بیشتر اطرافش بلند کند.
- در این سن، هنگام بغل کردن نوزاد، او را ایستاده به سمت بیرون بگیرید. اینگونه او تشویق می‌شود تا سرش را بلند کند و اطراف را ببیند.
- اشاره کردن و نام بردن اشیا هنگامی که نوزاد روی شکم است نیز راه دیگری برای تشویق او به بلند کردن سرش است.
- نوزاد را با کالسکه به پارک ببرید. اکنون که او می‌تواند در موقعیت نشسته به اطراف نگاه کند و از تماشای طبیعت لذت ببرد.
- نوزاد را در آغوش بگیرد و همراه با یک موسیقی جذاب با او برقصید. تکان های آرام هنگام رقصیدن موجب تقویت عضلات گردن و حفظ تعادل او می شود.
- انگشتان نوزاد را به او نشان دهید و به آرامی آنها را به دهانش نزدیک کنید.
- تعدادی اسباب بازی‌های حمام برای او تهیه کنید تا تشویق شود هنگام آب بازی، گردن خود را بلند کند و به آنها نگاه کند.

نگران نباشید!
اگر نوزاد شما قرار گرفتن روی شکم را دوست نداشته باشد جایی برای نگرانی نیست. در حقیقت، وقتی که نوزاد روی شکمش قرار می‌گیرد، به ویژه در ابتدا، کاملا طبیعی است کمی گریه و بی قراری کند. صبر کنید و به آرامی ادامه دهید. مطمئن باشید که تمرین این حرکت بهترین نتایج را به دنبال دارد.
زمان‌های مناسب انجام این تمرین‌ها پیش از خوردن غذا و پس از بیدار شدن از چرت روزانه است. در شرایطی که او سرحال و آرام باشد، بیشترین همکاری را می کند.
اگر هنگامی که نوزاد را روی شکم قرار می‌دهید، کمی از شیری که خورده را بالا آورد، نگران نشوید. در این شرایط بهتر است یک دستمال یا حوله تمیز همیشه کنار دستتان باشد.
اگر نگران گردن گرفتن نوزاد شش ماهه خود هستید، حتما با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید. پزشک می‌تواند تمرینات دیگری برای تقویت عضلات گردن نوزاد به شما معرفی کند.

مرحله بعد از قرار گرفتن روی شکم
پس از اینکه نوزاد تمرین‌های زیادی روی شکم انجام داد، عضلات او تقویت شده و توانایی غلتیدن و نشستن پیدا می‌کند. مرحله بعدی خزیدن و چهار دست و پا رفتن است. البته برخی از نوزادان این مرحله را نمی‌گذرانند و به یکباره بر می‌خیزند و راه می‌روند.

سخن آخر
نوزاد شما پیش از آنکه بتواند حرکات بدنش را کنترل کند، نیاز به کنترل سرش دارد. اما به دلیل وزن زیاد سر به تنه او، توانایی نگه نداشتن آن را ندارد و به هر طرف می‌افتد.
به تدریج عضلات گردن و ماهیچه‌های او تقویت شده و توانایی کنترل سر را به او می‌دهد. در این مدت (تا حدود چهار ماهگی) بایستی همواره مراقب سر او باشید. به ویژه زمانی که او را بغل می‌کنید، سر و گردن او را حمایت کنید.