بند ناف رابط خونی بین جنین و مادر است که به جفت وصل می باشد. نوع عروق خونی آن متفاوت است به طوری که سیاهرگ بند ناف خون روشن و سرخرگ آن خون تیره دارد. بند ناف که جنین را به جفت وصل می کند، شامل ۳ رگ است: دو تا شریان که خون را از جنین به جفت می رساند و یک ورید که خون را به جنین بر می گرداند. جریان خون در شریان ها شامل مواد مضر و اضافی است از جمله دی اکسید کربن، که از متابولیسم و سوخت و ساز در بدن جنین حاصل شده است. دی اکسید کربن از راه جفت وارد جریان خون شما می شود و در ادامه به ریه ها می رسد که با بازدم خارج می شود. اکسیژن از راه گلبول های قرمز منتقل می شود. علاوه بر اکسیژن ورید نافی هم ریز مغذی ها را از جفت به جنین می رساند. رگ های طناب نافی پوشش محافظی به نام وارتون دارند. این پوشش معمولا در هفته ی ۹ ام ایجاد می شود. طناب نافی معمولا به مرکز جفت چسبیده است در حالی که در برخی موارد به نزدیک لبه آن وصل است.

بند ناف معمولا قطر ۱ تا ۲ سانتی متر و طول ۶۰ سانتی متر دارد. پس از وضع حمل، عروق خونی بند ناف خود بخود بسته می شوند. در ابتدا شریان ها بسته می شوند، که این کار توسط عضلات ضخیم تر دیواره ای انجام می شود. این وضعیت جلوی از دست رفتن خون را می گیرد. ورید های بند ناف کمی دیرتر و آرام تر بسته می شود، این روند در ۱۵ ثانیه شروع می شود ولی پس از ۳ تا ۴ دقیقه کامل می شود.

در ابتدای دوران لقاح و پس از روز ۱۴ ام که تخمک گذاری انجام می شود، به دنبال ترشح هورمون های استروژن و پروژسترون از جسم زرد، که شبیه به یک غده ی درون ریز عمل می کند، دیواره ی رحم ضخیم تر می شود، پیچ و خم های سرخرگ های جداره رحم بیشتر شده و بلاستوسیست جایگزینی کرده در دیواره ی رحم تغذیه می شود. هر چه در طول دوران بارداری به جلو پیش می رویم و در واقع تا حدود چند هفته، جسم زرد این هورمون ها را ترشح می کند و به بقای بارداری کمک می کند، در ادامه جای خود را به جفت می دهد. در واقع جفت رابط غذایی بین مادر و جنین است که از این راه هم غذا از بدن مادر به جنین می رسد و هم از راه آن مواد دفعی بدن جنین وارد بدن مادر می شود تا با مکانیسم های مشخصی دفع شود.

بندناف رابط خونی و عروقی در این بین است. خود جفت از دیواره ی رحم و پرده ی بیرونی پوشاننده ی بدن جنین ساخته شده است، که پرده ی کوریون نام دارد. در مواردی دیده می شود وقتی که جنین RH مثبت و مادر RH منفی دارد، بر علیه این آنتی ژن های RH در بدن مادر پادتن هایی ساخته می شود که از بارداری های دوم به بعد وارد بدن جنین می شود و در صورت تکرار این وضعیت رسوب خون در بدن جنین و مرگ وی ایجاد می شود. این اختلال با آمپول رگام که به مادر تزریق می شود قابل پیشگیری است. باید توجه کرد که تمام داروها و موادی که مادر در دوران بارداری مصرف می کند می تواند از راه جفت وارد بدن جنین شود، لذا می بایست به داروهای مصرفی در این دوران توجه کرد. در ضمن استعمال دخانیات در دوران بارداری، می تواند باعث کمبود اکسیژن در بدن جنین و حتی سقط و مرده زایی شود.

زمان تشکیل بند ناف در چند هفتگی؟!
بند ناف رابط بین بدن جنین و مادر است. بند ناف در هفته ششم بارداری تشکیل می شود و دارای دو شریان و یک ورید است که اکسیژن و موادغذایی را برای جنین فراهم و مواد مضر را دفع می کند.
اگر خونرسانی بندناف به درستی انجام نشود جنین دچار اختلال رشدی می شود. سونوگرافی کالر داپلر عروق بندناف، صحت عملکرد خونرسانی بندناف را ارزیابی می کند.
اما در ۲۵% از بارداری ها، بندناف به دور گردن جنین پیچیده می شود. این عارضه به تنهایی ارزش زیادی ندارد و تنها در صورت همراهی با کمبود مایع امنیوتیک، تاخیر رشد جنین، کاهش حرکات جنین و در جنین های بالای چهل هفته اهمیت دارد.

بند ناف در چند هفتگی تشکیل میشود؟
در ابتدای شکل گیری بند ناف، رویان و جفت از طریق طناب عروقی که با حلقه ابتدایی بند ناف احاطه شده اند به هم وصل می شوند. با رشد رویان و شکل گیری جنین، طناب عروقی نیز رشد کرده و به دو شریان و یک ورید تبدیل می شود که همزمان با رشد دستگاه گوارش از میان حلقه بند ناف خارج می شود و بند ناف بلندتری شکل می گیرد. از طریق بند ناف خون از مادر به جنین و از جنین به مادر منتقل می شود.

جفت چه ساختاری دارد؟
جفت از دو قسمت تقسیم شده است؛ بخش مادری و بخش جنینی.
جفت انسان در پایان ۴۰ هفته بارداری، به شکل صفحه گرد و پهن است و قطری حدود ۲۲ سانتی‌متر و ۲ تا ۵/۲ سانتی‌متر ضخامت و وزنی حدود ۵۰۰ گرم دارد. رنگ جفت قرمز تیره به نظر می‌رسد. جنین توسط بندناف به جفت متصل شده است.
بندناف طبیعی 55 تا 60 سانتی‌متر طول دارد و دارای 2 شریان و یک ورید است. بندناف به سطح جنینی جفت وارد شده و شاخه‌شاخه می‌شود و سطح جفت را می‌پوشاند.
اتصال بندناف به جفت معمولی خارج از مرکز است و گاهی به حاشیه جفت نیز متصل می‌شود.
جفت از 15 تا 20 ناحیه برجسته به نام "کوتیلدون" تشکیل می‌شود.

رشد جفت چگونه است؟
رشد جفت از کاشته شدن رویان (که در این زمان به آن بلاستوسیت می‌گویند) در پوشش داخلی رحم مادر (آندومتر) آغاز می‌شود
قسمت خارجی بلاستوسیت از لایه‌ای از سلول‌هایی به نام تروفوبلاست تشکیل می‌شود.
این لایه خود شامل ۲ بخش است: سن‌سیوتروفوبلاست (لایه خارجی) و سیتوتروفوبلاست (لایه داخلی).
رشد این لایه سلولی نهایتا جفت را ایجاد می‌کند. مرحله رشد جفت تا پایان سه ماهه اول (12 تا 13 سانتی‌متر) باداری کامل می‌شود.

گردش خون جفتی - مادری
جفت مادری از آندومتر رحم منشا می‌گیرد. آندومتر بعد از کاشته شدن تخم دستخوش تغییراتی می‌شود. ضخامت آندومتر تحت تاثیر پروژسترون افزایش می‌یابد و سلول‌های آندومتر در اثر تجمع چربی و گلیکوژن حجیم‌تر می‌شوند که به آن "دسیدوآ"می‌گویند.
شریان‌های مارپیچی عمل خون‌رسانی از مادر به جنین را بر عهده دارند به تدریج از پیچش شریان‌ها کاسته شده و بر قطر و ضخامت آنها افزوده می‌شود که موجب جریان خون مادری به جفت و کاهش مقاومت جریان خون می‌شود.
به این ترتیب امکان مبادله مواد بین خون مادر و جنین فراهم می‌شود. هنگام ترم جریان خون مادری cc/min ۶۰۰ تا ۷۰۰ است.

گردش خون جنینی جفت
بعد از مبادله مواد خونی بین جنین و مادر خون دارای اکسیژن و مواد غذایی از طریق وریدها به ورید نافی و سیستم گردش خون جنین وارد می‌شود. خون مادر و جنین هرگز با هم مخلوط نمی‌شوند.

وظایف جفت
- مواد غذایی و الکترولیت‌ها مانند پروتئین‌ها، اسیدهای چرب، کربوهیدرات‌ها و ویتامین‌ها به راحتی از جفت عبور می‌کنند.
- آنتی‌بادی‌ها مانند IgG (ایمونوگلبولین G) از مادر به جنین منتقل می‌شود.
- هورمون‌های درون‌ریز مانند هورمون گنادوتروپین جفتی (HCG) بوسیله جفت تولید می‌شود.

هورمون‌های جفت کدامند؟
HCG اولین هورمونی که جفت تولید می‌کند HCG است. این هورمون در خون و ادرار مادر یافت می‌شود. تست‌های آزمایشگاهی از طریق این هورمون قادر به تشخیص بارداری است. تقریبا ۱۰۰روز بعد اولین روز آخرین قاعدگی به پایین‌ترین سطح خون می‌رسد و تا پایان بارداری در این مقدار باقی می‌ماند.
3 تا 4 هفته بعد از پایان بارداری سطح HCG در خون و ادرار مادر به مقادیر قبل از بارداری می‌رسد.HCG فقط در دوران بارداری و توسط جفت ترشح می‌شود.
لاکتوژن: این هورمون مانند هورمون رشد عمل می‌کند. و دریافت قند خون مادر را در جنین را تسریع می‌کند. همچنین باعث تکامل پستان‌ها برای تولید بیشتر می‌شود.
استروژن: موجب تحریک و تکامل غدد پستانی و رحم می‌شود.
پروژسترون: برای حفظ و ادامه بارداری ترشح می‌شود.

مراقب فشار خون خود باشید
اگر فشار خون شما بالاست و برای پیشگیری دارو مصرف می‌کنید، حتما استفاده آن را ادامه دهید. زیرا فشار خون مادر بر چگونگی رسیدن خون، مواد مغذی، اکسیژن و سلول‌های ایمن ساز جنین بسیار موثر است و بر عملکرد بهتر این تبادل‌ها تاثیر می گذارد.
بنابراین هر گونه نوسان اضافی، بالا یا پائین، می‌تواند براین روند تاثیرات نامطلوب داشته باشد، این اثر منفی حتی می‌تواند بر وضعیت جنین بعد از تولد نیز تاثیر ‌گذار باشد.
به آنچه که درباره فشار خون از جانب پزشک به شما گفته می‌شود، دقیقا توجه کنید. اندازه نرمال فشار خون کمتر از ۱۱۵/۷۵ است، ولی در دوران بارداری فشار خون شدیدا در نوسان است، به همین علت است که پزشک در تمامی ملاقات ها فشار خون شما را بررسی می کند.
بند ناف پس از تولد کارایی خاصی ندارد به همین دلیل با گیره ان را می بندند و از بدن نوزاد قطع می کنند اما خون داخل آن دارای سلول های بنیادی نامیرا و پایداری است که در علم پزشکی کاربردهای فراوانی دارد و برای درمان بیماری های مختلف خونی از آن استفاده می شود.