دستیابی به دانش فنی تولید پروبیوتیک گیاهی با سویه‌های بومی قارچ

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، مژگان کوثری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و مجری این طرح اظهار داشت: برای کنترل عوامل بیمارگر گیاهی که خسارتی حدود ۳۵ تا ۵۰ درصد به تولیدکنندگان وارد می‌کنند، سالانه حدود ۲۵ میلیون لیتر انواع سموم شیمیایی و دو میلیون تن کود شیمیایی در مزارع، گلخانه‌ها و باغ‌های کشور مصرف می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به عوارض و مشکلات مصرف بی رویه سموم و کودهای شیمیایی دانشمندان در تلاشند روش‌های کنترل بیولوژیک را جایگزین بخشی از مصرف نهاده‌های شیمیایی کنند. روش‌های کنترل بیولوژیک ضمن اینکه سالم‌تر و ایمن‌تر از روش‌های شیمیایی است از دوام بیشتری برخوردار بوده و تأثیر بسیار کمی بر تعادل اکولوژیکی محیط دارند.

کوثری تصریح کرد: به دلیل درک صحیح از مزایای استفاده از عوامل بیو کنترل و محرک‌های زیستی، میزان مبادلات تجاری جهانی این عوامل در دنیا در حال گسترش است. تاکنون فرمولاسیون‌های مختلفی از این عوامل در بازار جهانی عرضه شده‌اند که پیش بینی بازار جهانی آنها تا سال ۲۰۲۰ برای عوامل بیوکنترل حدود ۵ هزار میلیون دلار و برای عوامل بیوفرتیلایزر حدود سه هزار میلیون دلار است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با بیان اینکه قارچ تریکودرما از جمله موفق ترین عوامل کنترل بیولوژیک است، اظهار داشت: قارچ «تریکودرما» با داشتن خاصیت آنتاگونیستی شدید علیه بسیاری از قارچ‌های بیماری‌زا گیاهی از جمله Rhizoctonia , Fusarium, Phytophthora Pythium Alternaria و Macrophomina حدود ۶۰ درصد از عوامل بیوکنترل قارچی را به خود اختصاص داده است.

به گفته وی، این قارچ با ترشح آنتی بیوتیک ها، آنزیم‌ها و همچنین پارازیتیسم باعث متلاشی شدن هیف ها و اختلالات فیزیولوژیکی در قارچ‌های بیماری‌زا گیاهی می‌شود. تریکودرما از جمله اولین کلنیزاتورهای خاک بوده و از سرعت رشد و قدرت رقابت و بقا ساپروفیتی بسیار خوبی نیز برخوردار است.

کوثری ادامه داد: این قارچ به سهولت روی پس مانده‌های گیاهی قابل دسترس و ارزان تکثیر شده و پس از وارد شدن در خاک به خوبی در خاک استقرار پیدا می‌کند. مناسب بودن برای تولید صنعتی، سازگاری با صنعت تخمیر، تحمل به طیف وسیعی از ترکیبات حیات کش (Biocide) و امکان کاربرد در کنترل تلفیقی از دیگر برتری‌های این قارچ نسبت به سایر آنتاگونیست ها است.

وی با اشاره به تلاش‌های ۱۵ ساله در راستای دستیابی به عوامل بیوکنترلی و محرک رشدی با منشأ قارچ تریکودرما در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی که به کسب دانش فنی و فروش آن به بخش خصوصی منجر شده است، گفت: اولین گام برای ایجاد تولیدات موفق بر پایه میکروارگانیسم ها یافتن و خالص سازی میکروارگانیسم بومی متناسب با شرایط اکولوژیکی آن منطقه است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی اضافه کرد: میکرو ارگانیسم‌های بومی قدرت سازگاری بهتر و بیشتری به منطقه طبیعی خود دارند؛ لذا برای دستیابی به بیوکنترل و بیوفرتیلایزر تریکودرمایی مناسب بومی حدود ۶۰۰ جدایه قارچ تریکودرما از مناطق مختلف ایران جمع آوری، خالص سازی و شناسایی شد.

کوثری خاطرنشان کرد: پس از جداسازی و خاص سازی جدایه های قارچ تریکودرما، جدایه هایی با قدرت بیوکنترلی بالا در برابر پاتوژن های مهم گیاهی جهت بررسی اثر آنتاگونیستی جدایه‌های تریکودرما بر بیمارگرهای مهم گیاهی تقابل بین جدایه‌های تریکودرما و تعدادی از بیمارگرهای مهم گیاهی انجام شد.

وی گفت: تست‌های گلخانه‌ای و مزرعه‌ای فرمولاسیون به دست آمده حاکی از کارایی ۸۰ تا ۱۰۰ درصدی آن علیه عوامل بیمارگر گیاهی بود. علاوه بر آن با مصرف این محصول عملکرد در سطح گلخانه و مزرعه ۲۰ تا ۴۰ درصد افزایش یافت که نشان از اثربخشی آن در کاهش میزان کود شیمیایی مصرفی توسط کشاورزان دارد.

به گفته این عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی از جمله دستاوردها و مزایای تولید پروبیوتیک تریکودرما، کاهش میزان مصرف سموم و کودهای شیمیایی، توان بیوکنترلی و بیوفرتیلایزری توأمان، امکان استفاده این فرمولاسیون در شرایط آب و هوایی و گیاهان مختلف، بیوکنترل طیف وسیعی از پاتوژن ها، افزایش توان تحمل تنش خشکی، افزایش فاکتورهای رشدی گیاه و افزایش زنده مانی نهال‌های منتقل شده به عرصه، کاهش تولید پساب‌های آلوده و کاهش تخریب محیط زیست و استفاده بهینه از ضایعات کشاورزی است.