دموکراسی در تاریکی می‌میرد/ گزارش واشنگتن پست از دشواری های نتانیاهو برای انتخابات

شفقنا- نتانیاهوی اسرائیلی‌ها که به‌واقع هودینی دنیای سیاست است، این روزها با دشوارترین تبعات کارهایش مواجه شده است.

به گزارش سرویس ترجمه شفقنا از واشنگتن پست، وقتی بهترین برنامه طنز اسرائیل در آغاز ویژه‌برنامه مربوط به انتخاباتش به بنیامین نتانیاهو پرداخت، چنان تصویر نفرت‌انگیزی از بی‌بی ارائه کرد که در باور نمی‌گنجید. در این برنامه طنز، بی‌بی را در هیبتی شبیه به هودینی، شعبده‌باز افسانه‌ای به تصویر کشیده بودند که در حال باز کردن زنجیر از دست‌وپایش است. تصویری که او را نشان می‌داد که بعد از تقلای فراوان، وقتی با عجله در حال خروج بود، ناگهان متوجه می‌شود که پایش هنوز به زنجیر است.

نتانیاهو در نزدیک به یک‌چهارم قرن که به‌عنوان چهره‌ای تاثیرگذار در دنیای سیاست اسرائیل حضور داشته- که از این بیست‌وپنج سال، سیزده سالش را در مقام نخست‌وزیر فعالیت کرده- از خطرات بی‌شماری جسته و رسته است.

اولین بی‌بی‌گیت (با اشاره به واترگیت آمریکایی‌ها، بی‌بی‌گیت به رسوایی‌های بنیامین نتانیاهو اطلاق می‌شود) زمانی پیش آمد که نتانیاهو به‌نحوی دراماتیک در گفتگو با رسانه‌های عمومی اسرائیل به یک رابطه خارج از ازدواج اعتراف کرد. دومین مورد رسوایی‌های بی‌بی زمانی رخ داد که او در اولین سال تصدی مقام نخست‌وزیری مجبور شد درباره اتهامات مالی و اقتصادی‌اش به پرسش‌های بازرسان پاسخ دهد. در سال‌های بعد نیز هم‌چنان‌که داستان‌های پرشماری از ولخرجی‌های عجیب و البته ادعاهایی درباره فرار یا پنهان‌کاری مالیاتی بی‌بی و همسرش در رسانه‌ها مطرح می‌شد، جناب نخست‌وزیر نیز ناچار می‌شد به پرسش‌های بازرسانی دیگر پاسخ دهد.

از مثال‌های حساسیت‌برانگیزی که درباره چنین مواردی مورد اشاره روزنامه‌ها قرار گرفته، می‌توان به سفر سال ۲۰۱۵ نتانیاهو به نیویورک اشاره کرد که در آن سفر قبض هزینه ۱۶۰۰ دلاری آرایش موی نخست‌وزیر، و البته هزینه ۱۷۵۰ دلاری بابت آرایش همسر ایشان بسیار مورد توجه روزنامه‌های اسرائیلی قرار گرفت. هزینه ۱۲۷۰۰۰ دلاری تعبیه یک تختخواب دونفره در هواپیمایی که میزبان نتانیاهو و همسرش در سفر –تنها- پنج ساعته‌شان به لندن بود؛ و البته فاکتور ۲۷۰۰ دلاری بابت خرید بستنی هم از دیگر مواردی است که در این سال‌ها بنیامین نتانیاهو را مجبور به پاسخگویی کرده است.

با تمام این موارد اما، نتانیاهو تاکنون تاب آورده است. او در تمام موارد اتهامات مربوط به خطاهای مالی‌اش را انکار کرده، و هنوز که هنوز است یکی از مهم‌ترین سیاستمداران اسرائیل است. بی‌بی حتی در مواقعی که دیگر سیاستمداران در موقعیت او ممکن بود به استعفا و کناره‌گیری هم فکر کنند، نه تنها به این چیزها فکر نکرده، که حتی خودش را به متن رقابت‌های انتخاباتی نیز انداخته و شگفت که در آخر کار نیز رقابت را به‌عنوان برنده به پایان رسانده است.

اما آخرین پرونده‌های فساد این چهره سیاسی که در آن‌ها به تقلب، نقض اعتماد و رشوه دادن متهم شده است، به‌نظر می‌آید که شرایطی دیگر دارند. این اتهامات تلاش‌های ستاد انتخاباتی نتانیاهو را تحت‌الشعاع قرار داده و باعث شده‌اند سیمای همیشه برنده او در نگاه اسرائیلی‌ها مخدوش شود؛ که آیا این‌بار نیز بی‌بی از این مخمصه موفق بیرون آمد یا این‌که آن آخرین زنجیری که به‌پایش بسته شده، این‌بار کارش را خواهد ساخت؟ خصوصا که این‌بار گفته می‌شود نخست‌وزیر رقیبی سرسخت پیش رویش دارد و سخت بتواند در این رقابت دشوار موفق از زمین بیرون آید.

اگر نتانیاهو در این رقابت نیز پیروز شود و بتواند در میانه‌های تیرماه دوباره در دفتر نخست‌وزیری حاضر شود، با شکستن رکورد بنیان‌گذار و پدر اسرائیل، دیوید بن‌گوریون تبدیل به نخست‌وزیری خواهد شد که طولانی‌ترین دوره زمانی تصدی این مقام را در این کشور داشته. اما هنوز این پرسش بی‌پاسخ مانده: آیا درگیری‌های قانونی این‌بار سد راه نتانیاهو خواهد شد، یا او یک‌بار دیگر در مواجهه با خطرات مقابلش موفق خواهد شد؟

ایال آراد، یکی از استراتژیست‌های سیاسی اسرائیل که در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ از مشاوران نزدیک بنیامین نتانیاهو بود، در پاسخ این پرسش می‌گوید که «نتانیاهو بیشترین ماندگاری را در دنیای سیاست و قدرت داشته. بارها او را دیده‌ایم که زمین خورده است، اما در اندک زمانی دوباره بهبود یافته و پای به رقابت دیگری گذاشته است». به‌گفته آراد این موضوع به «اعتماد به‌نفس و به‌عبارت بهتر به باوری که بی‌بی به خودش دارد» بازمی‌گردد: «او بر این باور است که بهترین کسی‌ست که می‌تواند از پس رهبری اسرائیل برآید». مشاور سابق نتانیاهو عقیده دارد که در گذر سال‌ها، هم‌چنان‌که بی‌بی از کمترین شانس‌ها و فرصت‌هایش برای ماندن در قدرت سود برده، این اعتمادبه‌نفس نیز فزونی گرفته است.

آخرین بار سال ۲۰۱۵ بود که همه فکر می‌کردند نتانیاهو انتخابات را خواهد باخت. آرون شاویو مشاور ستاد انتخاباتی نتانیاهو درباره پنج روز آخر آن انتخابات می‌گوید که در آن روزها شکست بی‌بی حتمی به‌نظر می‌رسید: «در آن روزها آمارها و پیش‌بینی‌ها کاهش شش درصدی در محبوبیت او را نشان می‌دادند که به‌معنای شکست در انتخابات بود، و ما دست‌وپامان را گم کرده بودیم. اما نتانیاهو بسیار خونسرد بود و خودش را نباخته بود؛ که با دیدن او روحیه گرفته و فورا سرکارهامان رفتیم تا ببینیم در مقابل این دردسر چه می‌شود کرد. در نهایت نام برنده آن انتخابات هم بنیامین نتانیاهو بود».

برای برنده شدن در آن رقابت دشوار نتانیاهو باید کاری غیرطبیعی می‌کرد- باید تصدیق می‌کرد که احتمال باختش وجود دارد. تحقیقات کمپین او نشان داده بود که افراد معتقد به احزاب دست-راستی این‌بار به‌جای تکیه به حزب لیکود نتانیاهو می‌خواهند به احزاب کوچک‌تر رای دهند؛ و این موضوع باخت نتانیاهو را قطعی می‌کرد. شاویو می‌گوید که نتانیاهو آن روز به سرعت بیرون رفته و کاری را کرده که باید می‌کرد و آن چیزی نبود جز ترتیب دادن بیش از چهل گفتگوی رسانه‌ای؛ که در آن‌ها به طرفدارانش هشدار داده که دارد انتخابات را می‌بازد و چپ‌ها انتخابات را خواهند برد. در ساعات آخر تبلیغات نیز با صحبت با طرفدارانش در این مورد که باخت او به‌معنای برنده شدن اعراب اسرائیلی خواهد بود، با این‌که با این سخنان از سوی بسیاری از فعالان سیاسی و اجتماعی به اتهام نژادپرستانه بودن سخنانش مورد انتقاد قرار گرفت، اما هوادارانش را بسیج کرد و بردی دیگر در کارنامه‌اش به ثبت رساند.

فضای ترس و نفرت

تصمیم نتانیاهو برای انتشار آن ویدیوی متهم به نژادپرستی و ضد عرب بودن، به‌گفته منتقدانش با سیاست‌های تفرقه‌اندازانه‌اش مطابقت دارد. وقتی در سال ۱۹۹۵ نخست‌وزیر رابین توسط یک اسرائیلی افراطی ترور شد، نتانیاهو که رهبر حزب مخالف بود، از سوی شماری از مردم این کشور مورد سرزنش قرار گرفت که او بوده که این فضای ترس و نفرت را در کشور ایجاد کرده است. در آن روزها همه فکر می‌کردند با ترور رابین کارها برای شیمون پرز ساده شده است، و هنوز کسی روی نتانیاهو حساب باز نمی‌کرد و کسی باور نداشت که او هم شانس موفقیت در انتخابات را دارد. ناهوم باره‌آ روزنامه‌نگار یهودی با اشاره به این موضوع ادامه می‌دهد که «اما در ادامه با افزایش عملیات و بمب‌گذاری‌های فلسطینی‌ها ناگهان ستاره شانس نتانیاهو طلوع کرد و شیمون پرز که از برقراری صلح می‌گفت، به حاشیه رانده شد». به‌باور این روزنامه‌نگار تبحر نتانیاهو در سخنوری یکی از دلایل توجه عمومی به او بوده است. تبحری که به‌گفته آنشل فیفر نویسنده کتاب «زندگی و روزگار آشفته بنیامین نتانیاهو» می‌توان چنین خلاصه‌اش کرد: «نتانیاهو بزرگترین دستاورد نتانیاهو مدیون منتقدنمایی اوست. به‌رغم این‌که حزب او لیکود در سه‌چهارم چهار دهه گذشته بر سریر قدرت بوده، اما نتانیاهو همواره نارضایتی و خشمش را از شرایط موجود بارها و بارها اعلام کده و خود را همداستان با مردمی نشان داده است که از شرایط موجود ناراضی هستند. نکته دیگر این‌که او خوب بلد است از ترس‌های رای‌دهندگان به‌نفع خودش استفاده کند».

پاشنه آشیل

نکته مهم این‌که به‌رغم این‌که نتانیاهو خودش را نماینده مردم معرفی می‌کند، اما عشق و علاقه به زندگی سطح بالا و تجملاتی همواره پاشنه آشیل او در این سالیان بوده است. در این سال‌ها روزنامه‌های اسرائیلی بارها با انتشار عکس‌ها و گزارش‌هایی از ولخرجی‌های او نگاه مردم را به‌سوی این مساله جلب کرده‌اند.

دو ماه پیش یک وکیل اسرائیلی تصمیم گرفت از نتانیاهو و همسرش به‌خاطر اتهاماتی چون دریافت سیگار و جواهرات به ارزش ۲۸۰۰۰۰ دلار از شماری از سیاستمداران شکایت کرده و آن‌ها را به دادگاه بکشاند. اما نتانیاهو تمام اتهامات را انکار کرد؛ و در دفاعیاتش جوری حرف زد که معلوم بود تنها هدفش راضی کردن رای‌دهندگان دست راستی است و لاغیر.

آراد می‌گوید: «تنها نیاز او نگه داشتن رای‌دهندگانش است؛ و این کار را هم خوب بلد است».