به تازگی باردار شده اید و دردهایی در ناحیه شکم دارید؟ حتما این دردها باعث شده نگران شوید، اما در این مورد، شما تنها نیستید.

احساس هر نوع دردی طی بارداری با وحشت و نگرانی زیاد باردار همراه است. در حالی که در دوران بارداری همیشه درد، نشانه بیماری نیست و نباید از آن ترسید.

احساس درد در ناحیه شکم در دوران بارداری برای هر خانمی اتفاق می‌افتد و معمولا هم باعث نگرانی می‌شود. آیا باید نسبت به این نوع دردها واکنش جدی نشان داد؟ احساس درد در ناحیه شکم در دوران بارداری طبیعی است یا نه؟احساس درد گاه به گاه در ناحیه شکم آن هم در دوران بارداری یکی از شکایت‌های رایج زنان در در این دوره است.
اگرچه این دردها می‌تواند بی‌خطر باشد اما باید توجه داشت که در عین حال می‌تواند نشانه وجود مشکلی جدی نیز باشد. به طور کلی توصیه می‌شود که دردهای شدید و پایدار در ناحیه شکم به هیچ عنوان نادیده گرفته نشود.در زیر رایج‌ترین عوامل به وجود آورنده درد در ناحیه شکم و ناراحتی‌های مرتبط با آن در دوران بارداری ارایه شده است.

درد شکمی در دوران بارداری غیر معمول نیست، اما ممکن است کمی برای بانوان در این دوره بسیار مهم ترسناک باشد. درد ممکن است تیز و شدید، یا ملایم و آهسته باشد. در واقع درد شکم در دوره بارداری محدوده ای از ملایم تا شدید و تیز دارد. زنان باردار باید تشخیص دهند که درد شکمی بارداری چه موقع طبیعی است، و چه وقت غیرطبیعی و نگران کننده است.
اما نکته بسیار مهم این است که نباید دست به درمان سر خود زد. در صورتی که باردار هستید و همراه با درد در ناحیه شکم نشانه‌هایی نظیر لکه‌بینی، خونریزی، تب، تب و لرز، خروج ترشحات از واژن، خستگی مفرط، بروز اختلال در حین ادرار کردن، حالت تهوع و استفراغ را مشاهده کردید و در عین حال با گذشت زمان اثری از کاهش درد مشاهده نشد سریعا با پزشک خود تماس بگیرید.

چه عوامل جدی در به وجود آوردن درد شکمی در دوران بارداری تأثیرگذار هستند؟
- دردهای سه ماهه اول
درد لگنی- شکمی: در این دوره، دردهای فیزیولوژیک کف لگن بیشتر شایع است. علت درد، کشیده شدن لیگامان های ران است که از دو طرف، جدار رحم را به جدار شکم وصل می کنند.
تهدید به سقط: در سه ماهه اول درد دیگری هم رخ می دهد که می تواند تهدیدی برای بارداری باشد. دردی شبیه به پریود که تقریبا همیشه با لکه بینی یا خونریزی همراه است.
(خونریزی ممکن است قرمز روشن یا به رنگ قهوه ای باشد. توجه داشته باشید که فقط در سقط فراموش شده ممکن است خونریزی دیده نشود.)چنین نشانه هایی در سه ماهه اول بارداری علامت تهدید به سقط است.
در این مواقع، سونوگرافی اطلاعات خوبی را جهت تایید یا رد سقط به پزشک می دهد. اگر علائم، نشانه ای از آغاز سقط جنین باشند خانم باردار باید در بستر بماند و از راه رفتن بی مورد یا بالارفتن از پله ها خودداری نماید. حتی گاهی لازم است، برای حفظ جنین از دارو استفاده کرد.
بارداری خارج رحمی : بارداری خارج رحمی یعنی جنین در جایی غیر از حفره رحم لانه گزینی می کند. این مکان ها ممکن است داخل لوله رحم یا لوله فالوپ، داخل حفره شکمی و روی تخمدان و گاهی هم روی دهانه رحم باشد.
۹۸ درصد بارداری های خارج رحمی در لوله رحم اتفاق می افتد. بارداری خارج رحمی مورد بسیار اورژانسی و خطرناکی در علم زنان و مامایی محسوب می شود.
خانم هایی با سابقه بارداری خارج رحمی، آندومتریوز، فیبروم، سیگاری ها، افراد دارای چسبندگی لگن و کسانی که آی یو دی دارند، بیشتر در معرض خطر بارداری خارج رحمی هستند. علامت شاخص در سونوگرافی، حفره رحم خالی از تخمک لقاح یافته است.
گاهی در اوایل بارداری به دلیل کوچک بودن بیش از حد جنین، حتی داخل لوله رحمی نیز چیزی دیده نمی شود ولی این به معنای رها کردن بیمار نیست و پیگیری هاب ایدا دامه یابد.
با بزرگتر شدن جنین، مادر باردار دچار درد می شود. دردهای شکمی معمولا به شکل درد تیز عمدتا یک طرفه و با علائمی مانند خونریزی های خفیف با حالت تهوع وا ستفراغ، سرگیجه و فشارخون پایین توام است که اگر پارگی لوله به آن اضافه شود خونریزی شدیدی ایجاد کرده و در نهایت شوک و بی هوشی در انتظار بیمار خواهد بود.
تفاوت سقط و بارداری خارج رحمی این است که در سقط، خونریزی بر درد ارجحیت دارد ولی در بارداری خارج رحمی درد بیشتر از خونریزی است.
- دردهای سه ماهه دوم
سقط دیررس: سقط دیررس به سقطی گفته می شود که بعد از ۱۲ هفته بارداری و قبل از ۲۰ هفته بارداری رخ دهد.
سقط دیررس نیز با درد همراه است و اغلب به دلیل نارس بودن دهانه رحم اتفاق می افتد.
دردهای از هفته ۱۶ به بعد معمولا حالت کولیکی دارند و منظم هستند.
منظم بودن درد که مثلا هر ۱۰ دقیقه یک بار تکرار می شود قابل اهمیت است. درد های منظم همراه با خونریزی در سه ماهه دوم نشانه سقط دیررس است.
زایمان زودرس: اگر دردهای ریتمیک و منظم رحمی بعد از هفته ۲۰ بارداری و قبل از هفته ۳۷ بارداری آغاز شوند به آن زایمان زودرس گفته می شود. زایمان زودرس می تواند در اواخر نیمه دوم یا نیمه سوم بارداری رخ دهد.
انقباضات باعث باز شدن دهانه رحم و خروج جنین از رحم می شوند. عوامل زیادی در بروز زایمان زودرس نقش دارند؛ مثلا سن کمتر از ۱۸ و بیشتر از ۳۵ سال صدمه به دهانه رحم، کوتاه بودن دهانه رحم، بارداری چند قلویی، زیاد بودن مایع آمنیوتیک، بیماری های عفونی در مادر، جفت سرراهی، بارداری به روش ای وی اف و… از عوامل مهما یجاد زایمان زودرس هستند.
زایمان زودرس نشانه هایی مانند زایمان به موقع دارد. انقباضات، ریتمیک و به تدریج منظم شده و کاملا شکل زایمانی به خود می گیرند. گاهی می توان تا حدودی مانع از تولد زودرس نوزاد شد ولی گاهی هم انقباضات آنقدر شدید هستند که به هیچ وجه نمی توان روند زایمان را متوقف کرد.
در چنین مواقعی برای رسیدن ریه های جنین آمپول هایی تزریق می شود تا جنین با ریه رسیده به دنیا بیاید. نوزادانی که ناگهان و زودتر از موعد متولد می شوند، به دلیل نارس بودن ریه هایشان نمی توانند تنفس کنند و باید درب خش مراقبت های ویژهب ستری شوند.
- دردهای سه ماهه سوم
دکولمان: دکولمان یا کنده شدن جفت یکی از خطرناک می تواند کامل یا ناقص باشد. در دکولمان های کامل شانس زنده ماندن جنین بسیار پایین است. وقتی جفت کنده می شود بلافاصله منبع خونرسانی یا اکسیژن رسانی به جنین قطع شده و زمانب سیار کمی برای نجات جان جنین وجود دارد.
خونریزی و درد شدید که شبیه فرو رفتن خنجرا ستا ز مشخصه های دکولمان محسوب می شوند،ا ما گاهی جفتا ز قسمت وسط جدا می شود. درن تیجه خونریزی در پشت جفت پنهان شده و علامتی وجود ندارد که مادر از آن اطلاع پیدا کند. در این مواقع علامت خوب دیگر کاهش حرکات جنینی است.
مادران همیشه باید به حرکات جنین خود دقت کنند و با کاهش حرکات جنین، خود را سریع تر به پزشک برسانند. اگر قلب جنین بتپد مادر در بیمارستان بستری شده و سونوگرافی سریالی و آزمایشات خون از نظر انعقادی روی وی انجام می شود تا سن بارداری بالاتر رفته و جنین قابلیت حیات در خارج از رحم را پیدا کند.
انقباضات براکستون هیکس: انقباضات نامنظمی هستند که باعث سفت شدن شکم می شوند. به طوری که انگشتان دست به راحتی داخل شکم فرون می روند.
درا ین حالت دردها کمی خفیف تر از درد عادت ماهانه است. انقباضات نامنظم بوده و با راه رفتن و تغییر موقعیت،ا ستحمام آب گرم، نوشیدن مایعات و نرمش کاهش می یابند. فواصل بین انقباض ها متفاوت است و اصلا منظم نمی شود. در مواقعی که درد، مادر را اذیت کند می توان از ضددرد استفاده کرد.
درد ناشی از انقباضات براکستون هیکس محدود به زیر شکم وکشاله ران است ولی دردهای زایمانی از ناحیه کمر شروع و به زیر شکم انتشار می یابند. دردها پیشرونده بوده و معمولا فاصله هر انقباض تا انقباض دیگر ۴ تا ۵ دقیقه است و هر بار ۳۰ تا ۶۰ ثانیه طول می کشد.ا نقباضاتب راکستون هیکس طبیعی هستند و درا واخر بها نقباضات طبیعی تبدیل می شوند و نباید باعثن گرانی مادر شوند.
- دردهای غیر مامایی یعنی:
این دردها در هر زمانی از بارداری ممکن است اتفاق بیفتد و نباید از نظر دور بماند. سنگ های ادراری، عفونت ادراری، مشکلات گوارشی، تصادفات، کوله سیستیت و… جزو دردهای غیرمامایی هستند.
باید توجه داشت هر نوع درد شدید و رو به افزایش که باعث بیدار شدن مادر از خواب می شود یا آزاردهنده و مختل کننده زندگی است باید پیگیری شود، اما مواردی که باعث بروز درد در دوران بارداری می شوند و بیشتر شیوع دارند عبارتند از:

عفونت ادراری: عفونت های ادراری در سه ماهه اول به دلیل فشار رحم به مثانه٬ وجود هورمون های بارداری، گشاد شدن حالب کلیه و توقف ادرار در مثانه و حالب ها ایجاد می شود.
عفونت ادراری با سوزش، تکرر ادرار و دردهای کولیکی در ناحیه زیر شکم همراه است و با دادن آنتی بیوتیک و مصرف زیاد مایعات برطرف می شود.
در صورت عود مکرر ممکن است خوردن دارو تا آخر بارداری ادامه یابد. درمان عفونت ادراری خیلی مهم است چون احتمال گسترش باکتری به دستگاها دراری فوقانی وجود دارد کهب اعثب یماری خطرناکیب هن ام پیلونفریت یا عفونت کلیه می شود.
همورویید یا بواسیر: بواسیر به عروق متورم اطراف مقعد اطلاق می شود. بعضی از خانم ها قبل از بارداری به درجاتی از بواسیر مبتلا هستند که با بارداری بر شدت آن افزوده می شود ولی معمولا هر چه سن بارداری بالاتر رود و فشار از سوی رحم به روده ها و عروق تحتانی روده بیشتر شود، تورم ورید های اطراف مقعد و بیرون زدن آنها نیز بیشتر خواهد شد. اگر رگ های کوچک از مقعد بیرونن زنند، همورویید داخلی واگر عروق بزرگ از مقعد بیرون بزند همورویید خارجی نام دارند.
بارداری باعث یبوست می شود و یبوست خود عامل مهمی برای بواسیر و حتی شقاق اطراف ناحیه مقعد است.
یبوست باعث درد شکمی و شقاق باعث درد در ناحیه مقعد خواهد شد. خانم های باردار مبتلا به یبوست حتما باید میزان فیبر رژیم غذایی و مصرف مایعات را بالا ببرند.
حمام آب گرم بگیرند و بعد از اجابت مزاج به خوبی خود را تمیز کنند. برای جلوگیری از زور زدن نرم کننده مدفوع تجویز می شود.
آپاندیسیت: گاهی بعضی از خانم های باردار ممکن است در سه ماهه اول یا در سه ماهه های بعدی دچار آپاندیسیت شوند. درد آپاندیسیت پیشرونده و زیادا ست.
متاسفانه تشخیص آپاندیسیت در بارداری کمی دشوارا ست و هر چه سن بارداری بالاتر برود تشخیص سخت تر می شود چون با بزرگ تر شدن رحم، محل آپاندیس به بالاتر از مکان اصلی که در قسمت خارجی زیر شکم و سمت راست است، می رود.

مراقبت‌های بارداری
ورزش
ورزش هم برای مادر و هم برای جنین مفید است. مهم ترین ورزش، پیاده روی در هوای آزاد است. راه رفتن باعث تقویت عضلات شکم شده و در ماه های آخر به پایین آمدن سر نوزاد در لگن نیز کمک می کند.از انجام ورزش های سنگین که خطر افتادن، زمین خوردن و ضربه را برای مادر در پی دارد، باید اجتناب کرد. شنا در بارداری اشکالی ندارد. ولی بهتر است تحت نظر پزشک خود ورزش کنید.
استراحت
اغلب خانم های حامله حداقل به 8 ساعت خواب شبانه احتیاج دارند. ممکن است عده ای به استراحت بیشتری نیاز داشته و در طول روز هم استراحت نمایند.اگر شغل خانم حامله نیاز به ایستادن زیاد دارد، باید هر چند مدت یک بار، چند دقیقه بنشیند و پاهای خود را بالا نگه دارد و چشم هایش را ببندد ،و چند دقیقه استراحت نماید. اگر شغل خانم حامله نیاز به نشستن زیاد دارد، باید در هر ساعت چند قدمی راه برود.زنان باردار باید از پوشیدن جوراب های تنگ که جریان خون پاها را مختل می کنند و باعث بزرگ شدن سیاهرگ‌های پا و ایجاد واریس می شوند، خودداری نمایند.
استحمام
معمولا خانم های حامله بیشتر عرق می کنند و به علت تغییرات هورمونی، ترشحات تناسلی بیشتری دارند. استحمام روزانه نه تنها آرامبخش است، بلکه از عفونت های مختلف نیز جلوگیری می نماید.موقع حمام کردن از آب ولرم استفاده نمایید، چرا که آب داغ خصوصا در سه ماهه اول و آخر حاملگی موجب سرگیجه می شود. دوش گرفتن هر روز به مدت کوتاه توصیه می شود.
مراقبت از دندان ها
به محض اطمینان از حامله بودن، به دندانپزشک مراجعه نمایید تا لثه ها و دندان‌های تان معاینه شود. حداقل یک بار در روز دندان های خود را مسواک بزنید (مخصوصا قبل از خواب). از خوردن شیرینی و آب نبات های سفت و نوشابه های رنگی و گازدار خودداری کنید.
لباس خانم باردار
از ماه چهارم به بعد لباس های راحت و گشاد بپوشید. از کمربند و سینه بند تنگ استفاده نکنید.از پوشیدن جوراب های تنگ که جریان خون پاها را مختل می کنند و باعث بزرگ شدن سیاهرگ‌های پا و ایجاد واریس می شوند، خودداری نمایید.
مراقبت از پستان‌ها
حدود ماه سوم و چهارم حاملگی بایستی از سینه‌بندهای بزرگتر از اندازه معمول استفاده شود.از ماه پنجم حاملگی به بعد ممکن است مایع زرد و شفافی که آغوز نامیده می شود، از پستان زن باردار ترشح شود. این ترشحات ممکن است در اطراف نوک پستان بماند و خشک شود.فقط با آب ولرم نوک پستان ها را شستشو دهید، چرا که صابون و الکل باعث خشکی پوست و حتی زخم و ترک نوک پستان می شود.
روابط زناشویی
اگر خانمی سابقه سقط و خونریزی، پارگی زودرس کیسه آب و یا زایمان زودرس دارد، روابط زناشویی برای او به خصوص در سه ماهه اول حاملگی بطور قابل ملاحظه ای محدود می شود. در غیر این صورت داشتن روابط زناشویی در حاملگی آزاد است.در طول ماه آخر بارداری بهتر است از آمیزش خودداری شود.یک خانم باردار، تا آخر بارداری خود نباید بیش از 10 تا 12 کیلوگرم اضافه وزن پیدا کند. چاقی زیاد ممکن است باعث بروز مشکلاتی در حاملگی و زایمان آنها شود
مسافرت
قبل از سفر در دوران بارداری با پزشک مشورت نمایید. چنانچه مسیرهای طولانی را با اتومبیل طی می کنید، هر دو ساعت یکبار از ماشین پیاده شده و چند قدم راه بروید.در اواخر حاملگی مسافرت های طولانی توصیه نمی شود.استفاده از کمربند ایمنی توصیه می شود.

داروها
فقط داروهایی را مصرف نمایید که توسط پزشک تجویز شده است. بیشترین اثراث سوء داروها در سه ماهه اول حاملگی است.

تغذیه
در سه ماه اول حاملگی حتی‌الامکان بر دفعات غذا خوردن خود بیافزایند و حجم هر وعده غذایی را کاهش دهند.برای تأمین کلسیم بدن، مادران روزی 2 تا 4 لیوان شیر مصرف کنند. در صورت عدم علاقه به شیر از منابع دیگر کلسیم مانند: پنیر، کشک و ماست استفاده نمایند.رژیم غذایی روزانه مادران بهتر است شامل:
گوشت، لبنیات، سبزیجات و میوه جات باشد.از خوردن: شیرینی، چربی و نشاسته زیاد خودداری کنید.یک خانم باردار، تا آخر بارداری خود نباید بیش از ۱۰ تا ۱۲ کیلوگرم اضافه وزن پیدا کند. چاقی زیاد ممکن است باعث بروز مشکلاتی در حاملگی و زایمان آنها شود.