روز روانشناس و مشاوره
تاریخ	۹ اردیبهشت
علت نامگذاری	مصادف شدن روز جهانی روانشناس با ۹ اردیبهشت در سال ۱۳۹۵

ستاره | سرویس عمومی - چقدر به مشاوره روانشناسی و تاثیر آن در بهبود کیفیت زندگیتان معتقدید؟ اگر چه تنها حدود ۱۵۰ سال است که این علم به رسمیت شناخته شده، اما توانسته جایگاه ویژه‌ای در میان مردم پیدا کند. چند سالی است که ۹ اردیبهشت به عنوان روز روانشناس شناخته می‌شود، اما هنوز در تقویم به ثبت نرسیده است. برای آگاهی از دلیل نامگذاری و هدف این روز و آشنایی بیشتر با علم روانشناسی و شغل روانشناس، با ما همراه باشید. اگر می‌خواهید این روز را به یکی از نزدیکاتان تبریک بگویید؛ مطالعه پیام تبریک روز روانشناس را در سایت ستاره به شما پیشنهاد می‌کنیم.

تاریخچه روز روانشناس در ایران

سازمان نظام روان‌شناسی ایران مدت‌ها در تلاش بود تا روزی را با نام روز روان‌شناسی و مشاوره در ایران به تصویب برساند. از طرفی روز جهانی روان‌شناسی یا همان روز جهانی روان‌شناس هرسال از سوی سازمان ملل برگزار می‌شود. این روز از طرف سازمان ملل، هر سال در ماه آوریل برگزار می‌شود اما همیشه در یک روز یکسان برگزار نشده است! روز جهانی روان‌شناس در سال ۲۰۱۶ (برای نهمین بار) در ۲۸ آوریل گرامی داشته شد که برابر با ۹ اردیبهشت ۱۳۹۵ بود؛ از آن سال روز نهم اردیبهشت در ایران به عنوان روز روانشناس نامیده شد. البته این تاریخ تاکنون در تقویم رسمی کشور به عنوان روز روانشناس و مشاور به ثبت نرسیده و رسمی نگردیده است.

روز جهانی روانشناس

در سال ۲۰۱۵، که سازمان ملل متحد اهداف توسعه پایدار (SDGs) را به تصویب رساند؛ بر روشی که روانشناسان می‌توانند در پیشبرد اهداف شماره ۵ این کنوانسیون که «دستیابی به برابری جنسیتی و توانمندسازی تمام زنان و دختران» در آن سال بود کمک کنند، روزی را به عنوان روز جهانی روانشناسی برگزید که تاریخ دقیق و مشخصی ندارد و هر سال در ماه آوریل در یک روز از سوی سازمان ملل برگزار می‌گردد. هم‌زمان با سازمان ملل، انجمن روان‌شناسی آمریکا (APA) و دیگر انجمن‌های روان‌شناسی سراسر جهان نیز این روز را گرامی می‌دارند.
امسال روز جهانی روانشناس در ۲۵ آوریل ۲۰۱۹ برابر با ۵ اردیبهشت ۱۳۹۸ برگزار شد. اما در ایران همچنان روز ۹ اردیبهشت به عنوان روز روانشناس و مشاوره شناخته می‌شود.

تعریفی از روانشناسی و روانشناس

روان‌شناسی

روانشناسی علمی است که با استفاده از روش علمی به پژوهش و مطالعهٔ روان (ذهن)، فرایند ذهنی و رفتار در موجودات زنده می‌پردازد. به عبارت دیگر، روان‌شناسی به مباحث رفتار و فرایندهای روانی می‌پردازد. منظور از «رفتار»، کلیهٔ حرکات، اعمال و رفتار قابل مشاهدهٔ مستقیم و غیرمستقیم است؛ و منظور از «فرایندهای روانی»، مباحثی همانند احساس، ادراک، اندیشه (تفکر)، هوش، شخصیت، هیجان و انگیزش، حافظه و… است.

آغاز پژوهش‌های روان‌شناختی به‌شکل علمی و آکادمیک، به اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم بازمی‌گردد؛ می‌توان گفت اکتشافات و تحقیقات قابل توجه در روان‌شناسی، تنها از حدود ۱۵۰ سال پیش شروع شده‌است، و این درحالی است که علوم تجربی دیگر، از تاریخچه‌ای بلندتر و پربارتر برخوردارند. البته مباحث مربوط به ذهن و روان قرن‌هاست که ذهن متفکران را به خود مشغول کرده و آثار مکتوب آن از دانشمندان یونان باستان و متفکرانی چون سقراط، افلاطون و ارسطو نیز در دست است، اما این شاخه از علم تا پیش از روان‌شناسی جدید، به‌صورت مدون و آکادمیک مورد مطالعه قرار نگرفته بود.

«روان» معادل واژهٔ عربی «روح» گرفته شده‌است؛ معادل انگلیسی‌اش واژهٔ Psyche نیز در زبان یونانی مطلقاً «روح» (به انگلیسی: Soul) معنا می‌دهد. از این جهت واژه «روان‌شناسی» در زبان فارسی نیز همانند کلمهٔ Psychology در انگلسیس؛ کلمه‌ای ناقص برای تعریف این علم است. به نظر می‌رسد عبارت عربیِ «نفس ناطقه» مناسب‌ترین کلمه برای مشخص کردن موضوع علم روان‌شناسی باشد.

روان‌شناس

روانشناس کسی است که رفتار، شخصیت، روابط بین فردی، یادگیری و انگیزش را در انسان به شکل حرفه ای مورد بررسی قرار می دهد. روانشناس از یک طرف رابطه بین عملکرد مغز و رفتار را بررسی می کند و از سوی دیگر ارتباط بین محیط و رفتار.روانشناس رفتار، انگیزه ها، افکار و احساسات افراد را بررسی کرده و به آنها در کنترل و غلبه بر مشکلات شان کمک می کند.

تعیین اینکه اصطلاح روان‌شناس برای چه کسی به کار می‌رود، موضوع آسانی نیست. برخی به دلیل این که به حرفه روان‌شناسی می‌پردازند خود را روانشناس می‌دانند، دیگران به دلیل کاربرد آن، بعضی‌ها به دلیل تدریس آن و برخی نیز به دلیل پژوهش آن ادعای روانشناس بودن دارند و مرز دقیقی برای بکار بردن این اصطلاح وجود ندارد.
در مواردی که یک تعریف رسمی ارائه می‌شود، معمولاً هدف آن برآوردن برخی مسائل عملی یا قانونی است؛
برای مثال از نظر بسیاری از سازمان‌های دولتی که گواهینامه‌های روان‌شناسان را کنترل می‌کنند، «روان‌شناس باید یک دوره عالی (دست کم فوق لیسانس و اغلب دکترا) را در یک مؤسسه معتبر طی کرده، یک یا چند سال دوره کارآموزی تحت نظارت را گذرانده و در امتحان کتبی قبول شده باشد.»

هنگام مشخص کردن یک روان‌شناس به عنوان کسی که یکی از وظائف تخصصی مثل روان‌شناس بالینی، روان‌شناس مشاور، روان‌شناس قانونی، روان‌شناس مدرسه و غیره را به عهده خواهد گرفت، اغلب ملاک‌هایی از این نوع به کار می‌رود.

با وجود این، هنگام سنجش این موضوع که کسی که به تدریس یا پژوهش روان‌شناسی می‌پردازد، آیا شایسته این عنوان است، مسائل چندان روشن نیست. برای مثال، مشخصه قابل قبول برای یک روانشناس این است که اولا دست کم درجه فوق لیسانس یا ترجیحاً درجه دکترا داشته باشد و ثانیا فرایندهای روان شناختی را مورد بررسی قرار دهد. شرط داشتن مدرک تحصیلی، مشکلاتی را موجب می‌شود.

اولا: مدرک چه اهمیتی دارد؟ اریک اریکسون را که روانکاو و بشردوستی بزرگ است و هیچ مدرک دانشگاهی نگرفت، یا «هربرت سیمون»، برنده جایزه نوبل در اقتصاد را که یکی از نظریه پردازان پیشرو در رشته روان‌شناسی شناختی است، یا ژان پیاژه که با وجود آموزش دیدن در زیست‌شناسی موجب نوسازی روان‌شناسی رشد شد، یا ویلیام جیمز که شاید بزرگترین آن‌ها بود و برای نخستین بار به آموزش رشته روان‌شناسی پرداخت، چه باید بنامیم؟

ثانیا: شرط دیگر مبنی بر اینکه روان‌شناس می‌بایست فرایندهای روان‌شناختی را مورد بررسی قرار دهد نیز بیهوده است. زیرا هر پیشرفت جدید در روان‌شناسی فرایندهایی را به میان می‌کشد که زمانی تصور می‌شد به حوزه‌های دیگر تعلق دارند. علم روان‌شناسی شامل هزاران اصطلاح برگرفته از جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، زیست‌شناسی، فیزیولوژی، پزشکی، فلسفه، علوم کامپیوتر، زبان‌شناسی، ریاضیات، شیمی و فیزیک است. دانشمندانی که این فرایندها را بررسی می‌کنند، اغلب چنین تصوری ندارند که روان‌شناسی را مورد بررسی قرار می‌دهند اما آنان در واقع این کار را انجام می‌دهند.

در بسیاری از کشورهای دنیا، افراد و خانواده‌ها مراجعه به روانشناس را برای خود ضروری می‌دانند. به نظر می‌رسد در ایران هنوز هم برخی از افراد به‌رغم نگرانی و استرس‌های فراوانی که دارند، حاضر به صحبت با یک روانشناس و مشاور نیستند. اگر چه در سال‌های اخیر این رشته بیشتر در میان مردم جا افتاده و تاثیرات آن شناخته شده است.

بیشتر بدانید: معرفی رشته روانشناسی و آینده شغلی آن

هدف از گرامیداشت روز روانشناس

با توجه به اینکه در تقویم ایران روزی به نام روز روانشناس ثبت نگردیده و طبق اعلام دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی، هرگونه مراسم و فعالیتی تحت عنوان بزرگداشت «روز» روانشناس و مشاور در تاریخ ۹ اردیبهشت وجهه قانونی ندارد؛ امید است در جهت تکریم و گرامیداشت روانشناسان و مشاوران روانشناسی، همچنین معرفی هر چه بیشتر روانشناسی و کاربرد و تاثیرات این علم در رشد جامعه؛ چنین روزی به ثبت برسد.