هنر به مثابه ابزار ایمنی

هیئت داوران دومین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه جامعه ایمن، از میان ۹۰۰اثر رسیده در سه بخش داستانی، مستند و پویانمایی، برگزیدگان خود را انتخاب کردند. این آثار در روزهای ١١ و ١٢اردیبهشت در پردیس سینماهویزه اکران شد و جشنواره با معرفی آثار برگزیده به کار خود پایان داد.

نرگس آبیار، کارگردان سینما و رئیس هیئت داوران، حبیب ایل‌بیگی، قائم‌مقام بنیاد سینمایی فارابی، امیر عزیزی، رئیس سازمان آتش‌نشانی و رئیس شبکه آسیایی جامعه ایمن، محسن راهجردی، دبیر جشنواره، بتول گندمی و شهناز رمارم، اعضای شورای اسلامی شهر، محسن مومنی‌شریف، رئیس حوزه هنری مشهد، مجید خرمی، مدیرعامل موسسه فرهنگی شهرآرا ، محسن غریب، مشاور شهردار مشهد و فریبا کوثری، بازیگر سینما، در زمره حاضران آیین پایانی دومین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه «جامعه ایمن» بودند. هرچند در این میان، جای خالی حسین صافی، داور اصلی بخش پویانمایی این رویداد، سؤال‌برانگیزبود.

﷯ فیلم و سینما؛ مهم‌ترین ابزارهای تاثیرگذار در جامعه

امیر عزیزی در این مراسم، زبان هنر را بهترین زبان برای انتقال مفاهیم در حوزه‌های مختلف به‌ویژه بحران دانست و هدف این جشنواره را برنامه‌ریزی برای فرهنگ‌سازی و کاهش خطرها در زمان بحران خواند.

او، هنر را یکی از ابزارها و روش‌های کارآمد ارتقای فرهنگ و تربیت آدمی در عصر امروز دانست که نتایج و آثارش را در ابعاد گوناگون به‌ویژه درزمینه خلاقیت و سلامت روانی نشان می‌دهد: «هنر می‌تواند با درنظر گرفتن نیازهای عالی آدمی، او را به مرحله نهایی تکامل رهنمون سازد. فیلم و سینما یکی از ابزارهای مهم تاثیرگذار در جامعه است که می‌توان در جهت ایجاد آرامش اجتماعی از آن استفاده کرد. احترام به دیگر انسان‌ها در وهله نخست، مستلزم داشتن بینش و گرایش مطلوب به انسانیت و ارزش‌های اصیل انسانی است و فیلم و سینما می‌تواند در ایجاد چنین نگرشی در سطح جامعه موثر باشد.»

به‌گفته عزیزی، در کشور ما ایمنی در اشکال مختلفش اعم از حوادث طبیعی، خشونت، آلودگی هوا، جسم و روان و حوزه‌های دیگر دچار بحران‌های جدی است که در این وضعیت، هنر هفتم می‌تواند علاوه‌بر آموزش به شهروندان، نشان‌دهنده وضعیت واقعی به مسئولان باشد.

رئیس شبکه آسیایی جامعه ایمن درباره رسالت جشنواره گفت: جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه جامعه ایمن، زمینه‌ای را فراهم کرده است که بخش‌های مختلف در حوزه ایمنی که از دیدگان ما و شما پنهان مانده‌اند، با کمک هنر یک فیلم‌ساز در فضایی ناب، ریشه‌یابی شود تا جامعه از مسائل اطراف خود آگاه‌تر شود تا به‌دور از هرگونه پنهان‌کاری و خودسانسوری، جامعه‌ای ایمن و سالم داشته باشیم. این جشنواره بدون شک رسالت خود را حمایت از فیلم‌سازان مسئول و متعهدی می‌داند که در این مسیر گام برمی‌دارند و معتقدم در آینده‌ای نه‌چندان دور، جشنواره‌ای جریان‌ساز خواهد شد.

﷯ اهمیت ایمنی در جوامع انسانی

کریمی راهجردی، دبیر جشنواره، نیز باتوجه‌به موضوع جشنواره، اهمیت ایمنی در جوامع انسانی را یادآوری کرد و نگاه خود و همکارانش در این دوره را توجه به موضوع اصلی و محوری این اتفاق یعنی نمایش مسائل و مشکلات، پیشرفت‌ها و راهکارها و ارائه پیشنهاد برای سامان یافتن ایمنی افراد جامعه خواند و فیلم‌های راه‌یافته به این دوره را موید نتایج تحقیقات علمی انجام‌شده درباره ایمنی و نوع نگاه مردم به مسائل آن دانست.

به نظر راهجردی، تحقیقات علمی بین‌المللی، به تلقی و نگاه عمومی از مفاهیم مربوط به ایمنی اشاره می‌کند که ازسویی از ناباوری انسان‌ها درباره جدیت خطر حکایت دارد و از سوی دیگر، تمایل مردم را به حضور در مواضع و مواقع خطر نشان می‌دهد؛ همان‌گونه که تصاویر عکس‌برداری از خود یا دیگران و ازدحام جمعیت در مسیر سیلاب یا آتش را در رسانه‌ها می‌بینیم: «از طرف دیگر باوجود توضیحات مفصل در فراخوان جشنواره درباره ایمنی و زیرمجموعه‌های آن که موضوع اصلی جشنواره است، به نظر می‌رسد آنچه دغدغه ذهنی هنرمندان فیلم‌ساز است، نه این مفاهیم علمی بلکه زندگی خود انسان‌ها و مسائل آن‌هاست.»

به‌گفته راهجردی، فیلم‌سازان به‌مثابه ذهن بیدار و هوشیار جوامع انسانی، تمایل بیشتری به بررسی روابط درون و بین‌انسانی دارند تا مثلا پیشگیری از خطر یا اتفاقاتی که هنگام زلزله روی می‌دهد: «شاید یکی از نتایج درخشان دو دوره برگزاری جشنواره، این باشد که به ما نشان می‌دهد به موازات یا حتی بیشتر از توجه به مسائل سخت‌افزاری ایمنی، باید به فرهنگ‌سازی و آموزش بیشتر و دقیق‌تر امور بپردازیم.»

﷯ آموزش غیرمستقیم مفاهیم ایمنی

بتول گندمی، عضو شورای اسلامی شهر مشهد، نیز در این مراسم به لزوم مشارکت و نقش شهرداری در برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی فیلم کوتاه و چرایی ورود شهرداری به این مقوله با وجود وزارت عریض‌وطویل ارشاد، اشاره کرد و بخش بزرگی از علت را رویداد سیل در اوایل بهار دانست: «گسترش جامعه شهری ما در طول چهار دهه گذشته و پیامدهای آن، خطرهایی که ایجاد می‌شود یا ظرفیت‌های لازم، پیش‌بینی نشده است یا شهروندان هم‌زمان با این حجم عظیم پیشرفت، هماهنگ و همگام و همسو نشده‌اند که همه این عوامل می‌تواند همچنان خطرهایی را برای شهرها و به‌خصوص کلان‌شهرها ایجاد کند. برای جلوگیری از این خطرها و کاهش آن‌ها و ایجاد یک فضای توام با آرامش برای شهروندان، قطعا آموزش غیرمستقیم مفاهیم ایمنی، جزو ضرورت‌هایی است که باید به آن پرداخته شود.»

گندمی این آموزش‌های غیرمستقیم را از مسیر و کانال هنر موثرتر دانست و یکی از دلایلی را که مدیریت شهری توجیه شد این جشنواره برگزار شود، تاثیر فراوان هنر بر تغییر رفتار مردم دانست. به‌گفته گندمی، از دغدغه‌های این جشنواره باید ایجاد یک جامعه و شهر ایمن برای همه اقشار اعم از زنان، خردسالان، معلولان، کهنسالان و... باشد تا همگان بتوانند از تمامی خدمات شهری به میزان برابر و فراخور نیازهای خود بهره ببرند.

﷯ شناخته شدن مشهد از جنبه هنری در سطح جهانی

نرگس آبیار، رئیس هیئت داوران جشنواره، بدون اشاره به آمار دقیقی از شرکت‌کنندگان این رویداد، یکی از ویژگی‌های شاخص این دوره از جشنواره را رشد چشمگیر آثار دریافتی و نیز بیش از دوبرابر شدن تعداد کشورهای شرکت‌کننده خواند و این حجم از آثار رسیده را به معنای شناخته شدن شهر مشهد از جنبه هنری در سطح جهانی دانست.

به‌گفته آبیار، حضور فیلم‌سازانی از کشورهای صاحب سبک چون برزیل، آرژانتین، شیلی، ویتنام، کلمبیا و کشورهای اروپایی مثل فرانسه و ایتالیا، بیانگر عمق نفوذ راهبردی نام مشهد ازطریق این جشنواره است.

آبیار درباره داوری آثار رسیده گفت: ایمنی، کرامت انسانی، خانواده، روابط بین افراد، جایگاه و نقش مهم زن در خانواده و اجتماع، آسیب‌های ناشی از اعتیاد و دیگر عواملی که جان و مال و زندگی افراد را به خطر می‌اندازد، مورد توجه هیئت داوران قرار گرفته است: «اما از نظر تکنیکی و ساختاری، نگاه داوران در هر سه بخش، به خلاقیت در استفاده از تکنیک و روایت ازطریق تصویر بوده است.»

﷯ یک مشهدی درمیان برگزیدگان

درپایان این مراسم از برگزیدگان دومین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه جامعه ایمن به شرح زیر تقدیر شد:

جایزه بهترین فیلم داستانی به فیلم «مادری مجرد از بامیان» از آکادمی فیلم بامیان کشور افغانستان و جایزه فیلم دوم داستانی نیز به فیلم «بلیت» از کلکته هندوستان، تعلق گرفت. همچنین هیئت داوران از دو فیلم «تنفس» به کارگردانی فرشید ایوب‌نژاد از ایران و فیلم داستانی «به‌من لبخند بزن» به کارگردانی جعفر نورمحمدی از ایران به‌طور ویژه و هم‌رده قدردانی کرد.

در بخش مستند جایزه بهترین اثر به فیلم «معادن آب» از کشور برزیل و در بخش پویانمایی جایزه بهترین فیلم به پویانمایی «شما چه کسی هستید» از کشور شیلی اختصاص یافت.

در بخش ویژه زلزله نیز جایزه بهترین فیلم پویانمایی به فیلم «ساکن طبقه سوم» به‌کارگردانی بهناز فرشی‌یوسفی از ایران و شهر مشهد تعلق گرفت و همچنین در بخش ویژه حوادث، از فیلم «چهارشنبه‌سوری» به‌کارگردانی رضا موری از ایران، قدردانی شد.