شکوه بهار در «مغان»

2 نوجوان که لباس تربت جامی بر تن دارند، جلوی صف چوب بازی می کنند؛ دیگران نیز پشت سر همراهی می کنند تا از ورودی روستا به میدان و بازارچه صنایع دستی برسند؛ ما نیز همراه جمعیت می شویم. مجسمه غار مغان و کوه نوردی که با هدلایت روی پیشانی و کوله ای بر دوش، رو به غار ایستاده، نماد این میدان است، نمادی که برخی از روستاییان معتقدند باید وسط یکی از میدان های شهر مشهد باشد تا افراد بیشتری را با این ثروت چند میلیون ساله آشنا کند.

زیر باران شکوفه

در حالی که چوب بازی گروه «مریدان جام» وسط میدان اصلی روستا اوج گرفته است و جمعیت چفت به چفت هم برای تماشای این رقص آیینی سرک می کشند، سری به غرفه های صنایع دستی دور تا دور میدان می زنیم. صندل و کفش، عسل، بیمه، تاج مو، لبنیات و... غرفه های این نمایشگاه را تشکیل می دهد در این میان اما صنایع دستی چندانی به چشم نمی خورد.

بعد از پذیرایی چای و آش، جمعیت راهی باغی می شوند تا زیر درختان آلبالو و در باران شکوفه هایی که با وزش باد روی سر تماشاچیان می بارد، پنجمین جشنواره شکوفه های آلبالوی روستای مغان را رسما آغاز کنند. 4 جشنواره پیشتر در سطح روستا برگزار شده بود، اما از نظر اطلاع رسانی عمومی و حضور تماشاچی، به اذعان برگزارکنندگان، این جشنواره رتبه اول را به خود اختصاص می دهد.

ماجرای صاعقه های خاص روستای مغان!

در حالی که گروه هنری «فرخه» به روی صحنه فراخوانده می شوند، سری به باغ های آلبالو می زنیم تا دوربین عکاسمان زیبایی شکوفه ها را ثبت کند.

آنچه پیش چشم عجیب می نماید، خشک شدن شکوفه های پایین درخت و سالم ماندن شکوفه های سرشاخه های سر به آسمان گذاشته است. علت را جویا می شویم. یکی از محلی ها می گوید: شکوفه های پایین درخت را صاعقه زده است. تعجبمان دو چندان می شود! آن طور که شنیده ایم صاعقه همیشه به نوک درخت می زند، نه پایین درخت! مرد باغدار می گوید: هنوز کسی علت این را بررسی علمی نکرده است، اما در این روستا برخلاف سایر مکان ها صاعقه به پایین درخت می زند! می پرسیم: این برای آدم ها خطرناک نیست؟ و با شنیدن این جمله که «تا به حال کسی در این روستا از صاعقه آسیب ندیده است» خیالمان آسوده می شود!

چشم امید مردم به گردشگری است

صاعقه خوردن شکوفه ها به معنای از دست رفتن تلاش یک ساله باغداران و خالی ماندن دست آنان از محصول امسال است. همین آسیب زا بودن کشاورزی و باغداری -حتی در چنین سال پرآبی- است که مردم روستای مغان را مجاب کرده است در کنار باغداری به دنبال درآمد پایدارتری باشند.

یکی از آنان می گوید: درست است که این روستا باغ زیادی دارد، اما همه امید این مردم به گردشگری است. با یک سرما، تگرگ یا صاعقه همه درآمد یک سالمان به باد می رود اما اگر داشته های این روستا معرفی شود و گردشگران بیایند، بی شک وضع مردم هم بهتر می شود و دیگر نیازی به مهاجرت به شهر ندارند.

500 کفاش داریم

یاد غرفه خالی صنایع دستی می افتیم و می پرسیم: اگر گردشگر بیاید و شما صنایع دستی برای عرضه نداشته باشید، حضور مردم چه منفعتی برایتان دارد جز شلوغی و دردسر؟ پاسخش قانع کننده است؛ می گوید: این روستا مانند بسیاری از روستاها انواع صنایع دستی -چون سفالگری، جاروبافی، گلیم و جاجیم بافی و...- داشته که متأسفانه به دلیل نبود حمایت امروز از بین رفته است علاوه بر این ما یک سرمایه عظیم منحصر به فرد داریم. اهالی روستای ما بالغ بر 500 تولیدی کفش در شهر مشهد دارند. اگر به وضعیت روستا رسیدگی شود، آن ها هم به جای اینکه اجاره برجی یک میلیون تومان در مشهد را بپردازند، داخل همین روستا کار می کنند. به این ترتیب هم سر خانه و زندگی خود هستند و هم اینکه قیمت را پایین می آورند و فروششان هم بیشتر می شود. رونق کسب و کار که می گویند مگر چیزی غیر از این است؟

بلوک اردمه فرزند از خانه دورمانده است!

«این روستا مثل بچه های خیابانی شده است، از بچه خیابانی چه توقعی دارید؟» این را یکی از اهالی می گوید و ادامه می دهد: این روستا و بلوک اردمه زیرمجموعه طرقبه و شاندیز است اما راه طرقبه به اینجا خاکی است و به همین دلیل مسئولان زیاد به اینجا سر نمی زنند. وقتی هم که بچه از خانواده خود دور باشد بالطبع فراموش می شود! مگر این روستا از کنگ و زشک چه کم دارد؟ جز این است که ما به جز باغات خوب و رودخانه و آب و هوای مناسب، یکی از بی نظیرترین غارهای ایران را داریم؟ اما متأسفانه مسئولان تلاش چندانی برای معرفی این روستا و رسیدگی به آن انجام نمی دهند. شما رسانه ها باید برای این مردم کاری انجام دهید.

وضعیت بلوک اردمه حادتر از بقیه روستاهای طرقبه نیست

قربانی، بخشدار طرقبه، که کنارمان شاهد این گفت وگوست در مقام دفاع می گوید: برای یک پدر هیچ تفاوتی میان فرزندان وجود ندارد، این طور نیست که بگوییم اینجا مشکلاتش حادتر است. او توضیح می دهد: شبکه آب شرب روستا به طور کامل تعویض شده است. رایزنی با اداره برق برای جا به جایی شبکه برق نیز انجام شده است و به زودی معابر عریض می شوند. تنها پروژه گازرسانی به روستای مغان انجام نشده است که آن هم از 3 ماه پیش آغاز شده و در حال اجراست. بخش طرقبه قریب به 20 روستا دارد که 14 تای آن هنوز گازکشی نشده است. از این 14 روستا 6 روستای آن در بلوک اردمه است و بقیه در آن سمت! یعنی خیلی تفاوتی بین این طرف و آن طرف برای ما وجود ندارد.

سُم های چندکاربردی مغان

یکی از مواردی که احتمالا هنگام راه رفتن در داخل بافت روستای مغان توجهتان را جلب خواهد کرد، حفره های زیرزمینی به نام «سُم» است. این حفره ها که به وفور در روستا وجود دارد، در گذشته دور چندین کاربری داشته است. هم محل نگهداری چارپایان بوده، هم محل نگهداری آذوقه و هم محل پناه گرفتن زنان و کودکان و سالمندان هنگام حملات دشمنان. شورای این روستا با کمک میراث فرهنگی این حفره ها را شناسایی و از تخریب آنان جلوگیری کرده است.

مسیر 2 کیلومتری اما چند ساعتی!

سرچشمه؛ منطقه ای ییلاقی و زیبا برای گذراندن یک پیک نیک لذت بخش است که اکنون 3 چشمه سرویس بهداشتی و 2 کافه و یک سفره خانه سنتی برای رفاه گردشگران در آن مستقر شده است.

مسافت روستای مغان تا سرچشمه تنها 2 کیلومتر است اما به دلیل پارک فراوان خودروها در کوچه پس کوچه های منتهی به سرچشمه و همچنین ترافیک فراوان روزهای جمعه از ظهر به بعد تقریبا رفتن به سرچشمه با خودرو غیرممکن می شود. به قول اهالی مسیر یک طرفه می شود و تنها خودروها می توانند برگردند. این مسئله هم برای گردشگران و هم برای ساکنان روستا عذاب آور شده است. یا باید مسیر تعریض شود و یا اینکه راهی دیگر برای برگشت خودروها پیش بینی کنند. البته این راه در سایر روزهای هفته باز و عبور و مرور روان است.

پیاده روی از سرچشمه تا غار مغان

از سرچشمه تا غار مغان یک کیلومتر -که حدود یک ساعت و نیم پیاده روی است- پیش رو دارید. خوشبختانه تمام مسیر با تابلو راهنما نشانه گذاری شده است. داخل غار را نیز کوه نوردان با طناب علامت گذاری کرده اند. اما تردد داخل این غارِ تاریک و چند تونله بدون اتکا به طناب و راهنما کاری بسیار خطرناک است.

اهالی مغان برای این غار داستان های زیادی در سینه دارند. از مار خوابیده روی گنج داخل غار گرفته تا نهنگی که در تاریکی غار غارتگران را می بلعد! احتمالا این داستان ها همه زنگ هشداری بوده است برای جلوگیری از تنها رفتن مردم به داخل غار.

تنها 40 متر ابتدای این غار روشن است و بقیه تاریکی محض می شود با چاله های 25 و 30 متری در اطراف که تنها کافی است اندکی غفلت کنید. اما اگر مراقب باشید داخل این غار آن قدر زیبایی وجود دارد که به تمام سختی هایش بیَرزد: استالاکتیت های آهکی آویزان از سقف که زیر نور چراغ قوه برق می زنند، برکه ای که در انتهای غار جا خوش کرده و مأمنی شده است برای ماهی هایی که برخی می گویند در این تاریکی محض کور شده اند، مسیر پرهیجان و توهم زای داخل غار که هرلحظه ذهنت را از فیلم های ترسناک پر می کند؛ این ها همه زیبایی هاست که تنها با سفر به غار مغان تجربه خواهید کرد.

می خواهیم از سرچشمه تا غار تله سیژ بسازیم

امیر دلربا، دهیار روستای مغان، ابتدا از دلیل برگزاری جشنواره آلبالو می گوید: آلبالو یکی از مهم ترین محصولات روستای ییلاقی مغان است و به همین دلیل جشنواره شکوفه های آلبالو با هدف رونق اقتصادی این روستا برگزار شد. او سپس حرف را به داشته های فراوان گردشگری روستا می کشاند و می گوید: داخل روستا یک بافت قدیمی و باارزش و همچنین قلعه دختر را داریم، سرچشمه مغان هم که به غایت زیباست و غار نیز به عقیده زمین شناسان به دوره دوم زمین شناسی تعلق دارد، یعنی دست کم 40 میلیون سال قدمت دارد. به جز این قصد داریم آسیاب آبی قدیمی روستا را نیز احیا کنیم.

دنبال سرمایه گذار برای ایجاد تله سیژ و تله کابین از سرچشمه تا غار نیز هستیم. اگر سرمایه گذار نیافتیم خودمان با کمک شرکت توسعه روستایی که به تازگی افتتاح شده است کار را دست خواهیم گرفت.

5 اقامتگاه بوم گردی در آستانه افتتاح

احمدزاده، رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان طرقبه و شاندیز، ضمن تعریف ریشه نام روستا که برگرفته از «مُغ»، موبد زرتشتی، است می گوید: همین نام روستا نشان دهنده اصالت و قدمت تاریخی آن است اما متأسفانه چون این روستا در سر راه اصلی نبوده، سند تاریخی چندانی از آن به جا نمانده است. خانه های داخل این روستا اکنون بیشتر از 150 سال قدمت ندارند. با این حال سبک ساخت بسیاری از آنان تاریخی است. اکنون 5 خانه قدیمی درخواست مجوز اقامتگاه بوم گردی را به میراث فرهنگی ارائه کرده اند که یکی از آنان انشاءا... تا یک ماه آینده آغاز به کار خواهد کرد و بقیه نیز به زودی کارهای پروانه بهره برداری شان انجام خواهد شد.

چطور برویم؟

گرچه روستای مغان و به صورت کلی تر بلوک اردمه در تقسیم بندی شهری زیرمجموعه شهرستان طرقبه و شاندیز است، راه رسیدن به این روستاها نه از انتهای بولوار وکیل آباد که از سمت جنوب شرقی مشهد یعنی میدان حافظ و خلج است.

برای رسیدن به روستای مغان بهتر است نه از «گوگل مپ» کمک بگیرید و نه به تابلوهای راهنما اعتماد کنید! گوگل نزدیک ترین راه را که قبل از روستای اردمه از جاده آسفالته جدا می شود نشان می دهد و تابلوهای راهنما نیز شما را به همین مسیر راهنمایی می کنند، در صورتی که راه تا روستای مغان آسفالت است.

پس از عبور از منطقه گردشگری هفت حوض راه آسفالت را به سمت روستای مغان ادامه دهید. در این مسیر 2 دوراهی وجود دارد که در هر دو مورد تابلوهای راهنما به روشنی مسیر را به سمت مغان نشان می دهد. تنها جایی که نباید به تابلو اعتماد کنید مسیر خاکی‌ای است که قبل از روستای اردمه به سمت مغان می رود. این مسیر خاکی 8 کیلومتر و ناهموار است، درحالی که اگر راه آسفالت را ادامه دهید بعد از روستاهای اردمه و خانرود در انتهای راه آسفالت به روستای مغان می رسید. این راه نسبت به مسیر خاکی 3 کیلومتر طولانی تر است.

از روستای مغان تا سرچشمه نیز حدود 2 کیلومتر خاکی است که راه باریکی دارد و از میان کوچه های روستایی می گذرد. اما از سرچشمه تا غار مغان را که حدود یک کیلومتر است باید با پای پیاده طی کرد.

چه زمانی برویم؟

اگر فصل بهار را برای سفر به مغان انتخاب کنید می توانید نقاشی هزاررنگ شکوفه ها در دره مغان را ببینید. تابستان هم این روستا، به دلیل هوای خنک ترش نسبت به مشهد، فصل خوبی برای گردش است. اما در زمستان اندکی سرد است.

اگر می خواهید بدون ترافیک به غار مغان برسید بهتر است روزی به جز جمعه را برای سفر انتخاب کنید. جمعه ها به دلیل ترافیک فراوان و پارک ماشین ها، طی کردن مسیر روستای مغان تا سرچشمه بسیار دشوار می شود؛ همچنین هنگام غروب ترافیک سنگینی نیز در مسیر پر پیچ و خم هفت حوض تا سیدی وجود دارد.

توصیه های گردشگرانه

آشغال نریزید؛ انصافا ریختن زباله داخل غار چندمیلیون ساله ظلم بزرگی به محیط زیست است.

از محلی ها خرید کنید؛ برای کمک به گردشگری منطقه حتما از محلی ها خرید کنید؛ در غیر این صورت رفتن گردشگر به یک روستا جز مزاحمت چیزی برای مردم بومی ندارد.

به آداب و رسوم مردم محلی احترام بگذارید.

برای گشت در داخل روستا لباس مناسب بپوشید.

اتوموبیلتان را مقابل منزل و در کوچه های باریک روستا پارک نکنید.

در مسیر رودخانه اتراق نکنید

امکانات گردشگری چه دارد؟

3 چشمه سرویس بهداشتی داخل روستای مغان و در سرچشمه

2 کافه و یک سفره خانه سنتی

یک خانه مسافر ؛اقامتگاه بوم گردی این روستا نیز تا ماه آینده به بهره برداری می رسد.

چه برداریم؟

کفش مناسب پیاده روی؛ برای رسیدن به غار باید حدود یک کیلومتر را پیاده طی کنید.

زیرانداز؛ آلاچیق وجود ندارد.

چراغ قوه یا هدلایت؛ داخل غار تاریک است.

لباس مناسب؛ داخل غار هوا اندکی خنک است (15 درجه).

بطری آب؛ در مسیر رسیدن به غار هیچ گونه امکانات گردشگری وجود ندارد.

جاذبه گردشگری چه دارد؟

غار مغان که یکی از طولانی ترین غارهای ایران با قدمت چند میلیون ساله است.

منطقه ییلاقی سرچشمه با دشت های سرسبز و چشمه و رودخانه

کوچه باغ های زیبا داخل روستا

سُم یا حفره های زیرزمینی فراوان (حدود 100 عدد)

آسیاب آبی (که البته الان متروکه است اما در آینده نزدیک قرار است احیا شود)

قلعه دختر

بافت پلکانی روستا با خانه های قدیمی

آسفالت

30 کیلومتر

فاصله روستا تا مشهد

خاکی

2 کیلومتر

فاصله روستا تا سرچشمه

پیاده

1 کیلومتر

فاصله روستا تا غار مغان

چطور برویم؟

خلج

بعد از هفت حوض

دوراهی سربرج ،مغان

دوراهی مج، مغان

اردمه

خان رود

مغان