این محوطه ۵/٧ هکتاری پیش از این فقط یک زمین خاکی بود که هر گردشگر یا بازدیدکنندهای برای رسیدن به معماری باشکوه هوشنگ سیحون باید از آن عبور میکرد. ۵٠ سال پیش، بازسازی و تعمیر آرامگاه فردوسی به سیحون واگذار شده بود و آبانماه سال گذشته، به صورت رسمی، اولین کلنگ برای بازپیرایی و زیباسازی جلوخان آرامگاه بر زمین زده شد. مدیریت شهری پنجم آستینهای خود را بالا زده و با صرف هزینهای پانزدهمیلیاردتومانی، سنگ بزرگی از پیش پای مسئولان میراث فرهنگی استان که در اصل متولیان احیای مجموعههایی همچون توس هستند برداشته است.
دیروز که برای بازدید رفتیم، کارگران زیر آفتاب داغ مشغول کار بودند. آخرین سنگها را میکوبیدند، آخرین گلها را میکاشتند و رمپها را صیقل میدادند. نهالهای تازهکاشتهشده جوانه زدهاند. گلها هنوز کامل باز نشدهاند. این مسیر شامل چند حوضچه و آبراهه است. وسط مسیر پله و رمپ استاندارد قرار گرفته است: رمپ برای ورود افرادی که با صندلی چرخدار و کالسکه میآیند و پلههایی که زانوی شما را خیلی خم نمیکند.
باید پروژه برای ٢۵ اردیبهشت و روزهای برپایی همایش شاهنامه در گذرگاه جاده ابریشم، به بهرهبرداری برسد. یکی از مهندسان ناظر میگفت: میترسیم لکهگیریها تا روز بهرهبرداری تمام نشود اما همچنان داریم کار میکنیم.
طرحی که در این قسمت در حال اجراست تقریبا مشابه و قرینه فضای جلوی آرامگاه است. با این حال، همانطور که قبلا هم گفته شده بود، قرار است ٢۵ اردیبهشت، فاز اول پروژه، یعنی ۶٠ درصد آن، به بهرهبرداری برسد. از این رو، محوطهای که مربوط به مقبرهالشعراست و همچنین فضای جلو که پارکینگ خودروهاست، در مدت کوتاهتری در آینده به بهرهبرداری خواهد رسید.
اما همانطور که وعده داده شده بود، هیچ ساخت و سازی در محوطه جلوخان انجام نشده و آنچه قبلا در قالب فضاسازی به عنوان ساخت حوضچه، گلکاری و درختکاری در این طرح دیده شده بود، اکنون اجرا شده است. آنطور که مهندس ناظر فضای سبز پروژه به ما گفت، گونههای درختان و گیاهانی که در محوطه جلوخان کار شده است مشابه همان گونههای گیاهی در محوطه جلوی آرامگاه است. ۴٠٠ نهال سرو شیراز، زیتون تلخ و چنار به اضافه ٢٢ هزار گل شاهسپند، ساناز، رز سفید و قرمز و شمعدانی قرار است فضا را سبز و رنگارنگ کند.
بر اساس طرح فعلی، در سمت چپ و راست کنار جلوخان، مسیرهای سواره با بهکارگیری ماشینهای برقی پیشبینی شده و مسیر میانی به عنوان محور اصلی جلوخان و راه پیاده برای گردشگران در نظر گرفته شده است. بعد از جلوخان نیز پردیسی به مساحت بیش از ٣٠ هکتار قرار دارد که بخشهای تاریخی و فرهنگی در آن واقع هستند. همچنین به گفته مسئولان، رویکرد در جلوخان غیرانتفاعی و در پردیس انتفاعی است. بخشهای تاریخی و فرهنگی آن نیز احصا و احیا خواهد شد و فضاهایی مانند کافیشاپ، رستوران، کتابخانه، کافهکتاب و خدمات دیگر برپا میشود تا مسیری متفاوت برای رسیدن به آرامگاه فردوسی باشد. ٢٣ مردادماه سال گذشته، سید مسعود ریاضی، رئیس کمیسیون ویژه توسعه و عمران توس شورای شهر مشهد، به همراه مدیرکل و شماری از مسئولان اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی به تهران سفر کرد و با حضور آنها در شورای تخصصی میراث فرهنگی کشور، طرح بازپیرایی پیشخوان آرامگاه فردوسی به تصویب رسید.