موزه ای برای گردش در زمین

ایران بهشت زمین شناسی جهان و خراسان بهشت ایران است

می گویند ایران با پدیده های زمین شناسی متنوعش بهشت زمین شناسان دنیاست و هر ساله میزبان ژئوتوریست ها یا گردشگران علاقه مند به زمین شناسی فراوانی از سراسر دنیاست. از میان استان های ایران هم خراسان را بهشت زمین شناسی ایران می خوانند. با این مقدمه، خیلی دور از ذهن نیست که کلنگ اولین پارک موزه تخصصی علوم زمین، در بهشت زمین شناسان به زمین بخورد. البته این کلنگ ١٠ سال پیش بود که به زمین خورد و قرار بود ظرف ٢ سال افتتاح شود، اما نبود بودجه کار افتتاح آن را به درازا کشاند و در نهایت ١۵ اسفند سال گذشته به صورت رسمی آغاز به کار کرد.

اشتیاق دانش آموزان و جرقه ایجاد موزه

با اینکه هنوز تبلیغات عمومی این موزه آغاز نشده است، در همین مدت کوتاه که از شروع کارش می گذرد، سوای مدرسه ها که یکی از پا به جفت ترین مشتریانش است، علاقه مندان فراوان دیگری نیز از آن بازدید کرده اند، چنان که شجاعی کاوه، مدیر این موزه، تعداد بازدیدکنندگان روزانه آن را تا پیش از ماه مبارک رمضان ۴٠٠ نفر بیان می کند. او با بیان دلایل متنوعی که ساخت این موزه را در مشهد، لازم و ضروری می کند، ایده اولیه ساخت آن را به دانش آموزانی ربط می دهد که سال ها پیش در پی آموختن علم زمین، قدم در ساختمان قدیمی سازمان زمین شناسی، واقع در بولوار صادقی، می گذاشتند و خواستار آشنایی با سنگ ها می شدند. همان زمان بود که شجاعی کاوه و سایر کارمندان هر یک دانش آموزان را به اتاق خود می بردند و سنگ و کانی هایی را که خود در بازدیدهای مختلفشان جمع آوری کرده بودند، به دانش آموزان نشان می دادند. این اشتیاق دانش آموزان جای خالی یک موزه تخصصی زمین شناسی را در مشهد به آنان یادآوری می کند. همین می شود که وقتی به این ساختمان جدید در فکوری ۵۵ می آیند و زمین خالی را می بینند نیت می کنند حتما یک پارک موزه علوم زمین در اینجا بسازند، فکری که امروز به بهترین شکل به اجرا درآمده و نقطه قوتی در موزه های مشهد شده است. در این موزه تلاش شده است بخش های مختلف علوم زمین با تقسیم بندی های علمی به نمایش درآید. به این ترتیب مردم می توانند در کنار تماشای زیبایی های زمین، اطلاعاتی نیز در خصوص آن به دست آورند.

پردیس اول و آشنایی با فیزیک زمین

﷯ به محض ورود به پارک موزه علوم زمین، ٣ پارک پیش روی شماست. پردیس اول که قصد دارد شما را با فیزیک زمین آشنا کند، شامل منظومه شمسی، ساعت آفتابی، آب نمای اشتقاق قاره ها و پوسته های زمین می شود. راهنما ابتدا شما را به منظومه شمسی می برد تا بتوانید در یک نما اندازه سیاره ها -نسبت به یکدیگر- و فاصله آن ها با خورشید را ببینید. کوچکی زمین در مقابل خورشید و حتی سیاره هایی چون مشتری و زحل حتما در این بخش شگفت زده تان خواهد کرد. بعد از این به سمت ساعت های آفتابی ای خواهید رفت که ویژه مشهد و با طول و عرض جغرافیایی ٣۶ درجه و ١٨ دقیقه و ٣ ثانیه طراحی شده است. راهنما سپس شما را از کنار استخری عبور خواهد داد که البته هنوز ساخته نشده اما قرار است تا چندوقت آینده اشتقاق قاره ها را بر روی آب نشان دهد. لایه های مختلف پوسته، گوشته و هسته زمین که بر روی یک کره بزرگ حرکت می کنند بخش بعدی است که راهنما حتما توجهتان را به آن جلب خواهد کرد.

پردیس دوم و آشنایی با مفاهیم عمومی زمین شناختی

در پردیس دوم چرخه تبدیل سنگ ها روی زمین نقاشی شده است و گرچه راهنما تلاش دارد از زنجیره تبدیل مواد مذاب به سنگ و بلور بگوید، اما دایناسوری بلندقامت که با چهره مهربانش به دوردست ها خیره شده است توجه ها را به خود جلب می کند؛ بنابراین راهنما نیز حرف را به این دایناسور علف خوار که مغز کوچک و چهره ای مظلوم دارد برمی گرداند. این دایناسور تنها چند دندان در جلو دهانش دارد که در تمام طول عمرش مشغول خوردن گیاه برای سیر کردن هیکل درشتش بوده است. نیمکت هایی که به شکل ۵ نوع گسل موجود در سطح زمین طراحی شده اند دورتادور میدان مانندی قرار گرفته اند و مکان مناسبی برای استراحت و گوش کردن به توضیحات راهنما هستند.

﷯

بعد از این، تونل زیرزمینی ای که به طول ۴٠ متر پیش رویتان قرار گرفته است، شما را به معدن زغال سنگ شبیه سازی شده خواهد برد. با ورود به معدن، حسگرها حضور شما را اعلام می کنند و بلافاصله سرو صدای کار کارگران به هوا برمی خیزد. این صدا همراه با تماشای مجسمه های کارگرانی که در میانه معدن واگن را روی ریل حمل می کنند و کارگری دیگر که در جان پناه، پناه گرفته است به شما این احساس را تلقین می کند که داخل معدن واقعی قرار گرفته اید. راهنما اینجا برایتان از معدن زغال سنگ و خطرات آن خواهد گفت، از گاز متانی که در گذشته های دور از لایه های زغال سنگ خارج می شده و تهدیدی بوده است برای جان بسیاری از کارگران معدن، تهدیدی که بعدها کارگران تلاش کردند با کمک قناری ها از آن جان سالم به در برند. البته امروز حسگرهای پیشرفته جای آن قناری ها را گرفته است. انتهای این معدن به فروشگاه سنگ ها و صنایع دستی منتهی می شود. گردشگران پس از خرید سوغات خود می توانند وارد ساختمان اصلی شوند

ساختمان مرکزی و آشنایی با انواع سنگ ها و کانی ها

خراسان مرکز گردشگری زمین شناسی

به محض ورود به ساختمان اصلی، نمایشگاه عکسی از مکان های مناسب برای گردشگری زمین شناسی در خراسان پیش رویتان قرار خواهد گرفت. در این عکس ها که مجتبی طاهری آن ها را ثبت کرده است، می توانید از کوچه های سنگی قره سوی کلات عبور کنید، زمین ریخت لانه زنبوری رشتخوار را ببینید، ناودیس های باز کلات را زیر چشم بگیرید و... تمامی این ها نشان دهنده ظرفیت بسیار زیاد خراسان برای برگزاری تورهای ژئوتوریسم است. اتفاقی که البته کمابیش رخ داده است و کلاس هایی در پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی با همراهی زمین شناسان برای آموزش راهنمایان گردشگری در این عرصه برگزار می شود. به جز این ٣ شرکت خصوصی نیز کار برگزاری تورهای گردشگری زمین شناسی را آغاز کرده اند.

در ۴ عصر زمین سر کنید

پس از عبور از این نمایشگاه وارد سالن مرکزی خواهید شد و در وسط همین سالن استخوان های روی هم چیده شده یک دایناسور گوشت خوار توجهتان را جلب خواهد کرد. شجاعی کاوه، مدیر موزه، برایمان می گوید: در ایران استخوان کاملی از دایناسور کشف نشده است، اما در حد رد پا و پیدا کردن ناخن و مهره داشته ایم، چنان که رد پای این دایناسورها را خود ما از کرمان پیدا کرده و به موزه انتقال داده ایم. اما این دایناسور را که یک کپی چینی از روی مدل اصلی است خریداری کرده ایم. کنار این دایناسور می توانید با ۴ عصر مختلف زمین شناسی آشنا شوید و وضعیت زمین را در این ۴ عصر با موجودات ساکن در آن ببینید.

قدر زمین را بیشتر بدانیم

سپس از کنار فسیل ها بگذرید و به کانی ها برسید. در این موزه کانی ها بر اساس تقسیم بندی علمی به ٢ دسته سیلیکات ها و غیر سیلیکات ها تقسیم می شوند و در ٢ طرف اولین رمپ قرار می گیرند. پس از عبور از رمپ اول ویترینی به زمین شناسان بزرگ ایرانی و ابزار کار آنان تعلق گرفته است. مدادهای کوچکی که تا آخرین ذره ابزار کار زمین شناسان بوده است، یک بهانه برای دانش آموزان است تا به آنان یادآور شود گرافیت یعنی مغز این مدادها میلیون ها سال طول کشیده تا به دست ما رسیده است، بنابراین باید تا حد ممکن از اسراف آن جلوگیری کنیم. رمپ دوم شما را با سنگ هایی که از ترکیب چند کانی به وجود آمده اند، آشنا خواهد کرد. در انتهای این رمپ با چرخاندن یک میله فرمان مانند، مواد مذاب آتشفشانی را به سطح هدایت خواهید کرد و با این کار غرش آتشفشان در سالن خواهد پیچید.

رمپ سوم نیز به نمونه های خاص معدنی ایران تعلق دارد. همین جا ٢ تکه از شهاب سنگ ها را نیز مشاهده خواهید کرد. پس از آن می توانید فرایند تهیه نقشه های زمین شناسی را از گذشته تا به امروز زیر نظر بگیرید و پس از مشاهده نقشه توزیع معادن سنگ های مختلف در ایران با چراغ هایی به رنگ های مختلف وارد بخش گوهرسنگ ها شوید. این بخش یک بازوی علمی محکم برای شهری است که به نام شهرجهانی گوهرسنگ ها شناخته می شود. آشنایی با مخاطرات زمین همچون زلزله، سیل، فرونشست ها و... آخرین بخش بازدید از این موزه را به خود اختصاص می دهد

روزهای فعالیت

همه روزه

به جز شنبه و چهارشنبه

١۵٠٠٠ تومان

٧٠٠٠ تومان

بهای ورود: برای افراد عادی ١۵ هزار تومان

برای دانش آموزان و دانشجویان ٧٠٠٠ تومان

١٠ تا ١۵ درصد

١٠ تا ١۵ درصد سنگ های موزه اهدایی است. بخشی از این نمونه ها از خارج خریداری شده و بقیه نیز در اکتشافات زمین شناسان خراسانی کشف شده است.

١٠٠٠٠متر مربع

وسعت پارک موزه

٢۵٠٠ عدد

تعداد نمونه سنگ و کانی در ویترین موزه

٧٠٠٠٠عدد

تعداد نمونه های شناسنامه دار سنگ و کانی در مخزن موزه