رمضان، ماه تربیت دینی

حمید محمدصادقیان، مشاور تربیتی و کارشناس ارشد علوم قرآنی، دراین باره توضیحات و راهکارهای خوبی دارد که مطالعه آن به طور حتم برایتان مفید خواهد بود.

چرا تربیت دینی؟

اگر جزو آن دسته از پدر ومادرها هستید که تصور می کنند تنها تربیت اجتماعی مهم است و سعی می کنید آن را به بهترین شکل به بچه هایتان آموزش بدهید، باید بگوییم سخت در اشتباهید، چون تربیت دینی پایه و اساس تربیت اجتماعی و دیگر حوزه های تربیتی نظیر اقتصادی، جنسی و هوشی نیز هست. درحقیقت شما با آموزش درست و اصولی آموزه های دینی به فرزندتان الفبای تربیتی را به او آموخته اید و او خودش می تواند در هرموقعیتی و با هرمسئله ای به درستی برخورد کند. تربیت دینی لایه های مختلفی دارد که از آموزش آموزه های فردی مانند نماز و روزه شروع و به آموزه های اجتماعی ای مانند توجه به حق الناس و مراقبت در بیت المال و امثال آن ختم می شود؛ بنابراین باید بدانید که در هر سنی چطور و چگونه با فرزندتان برخورد کنید تا او بهترین تربیت را داشته باشد.

شروع از چه سنی؟

بسیاری از کارشناسان حوزه تربیت معتقدند: از هفت سالگی به بعد باید انتقال مفاهیم دینی را شروع کرد؛ هرچند برخی اعتقاد دارند که این امر مهم باید قبل از سن هفت سالگی اتفاق بیفتد، چون آنچه کودک قبل از این سن می آموزد و در ذهنش می ماند حکم حکاکی برروی سنگ را دارد و آنچه در بزرگ سالی می آموزد درست مانند نقاشی کردن بر روی آب است؛ بنابراین اگر می خواهید فرزندی مقید و متعهد داشته باشید از همان کودکی شروع کنید و این امر هم میسر نخواهد شد، مگر شما شیوه های آموزشی و نحوه برخورد درست با کودکتان را در این سن بدانید.

تعیین الگوی مناسب

لابد شنیده اید که می گویند: «دوصد گفته چون نیم کردار نیست». این یعنی تازمانی که فقط بخواهید حرف بزنید و از این طریق به کودکتان آموزش بدهید، هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. شما والدین عزیز در 90 درصد موارد -شاید هم بیشتر- الگوهای رفتاری و عملی کودکان هستید. لابد دقت کرده اید که کودکتان بدون آنکه شما چیزی به او بگویید رفتارهایی مانند نماز خواندن شما را تقلید می کند. او می بیند و احساس خوب شما را حس می کند. پس سعی کنید در مقابل او احساس و رفتاری دوگانه و متضاد نداشته باشید، چون او متوجه خواهد شد. همچنین دراین باره با همسرتان حرف بزنید و رفتار واحدی را در برابر او در پیش بگیرید. توجه به این اصل مهم در همه جنبه های تربیتی کودکتان اهمیت دارد.

مراحل انتقال مفاهیم

بعد از این مقدمه مهم باید به این پرسش و دغدغه پاسخ بدهیم که چطور می توان این مفاهیم را به کودکان منتقل کرد. این امر باید در چند مرحله اتفاق بیفتد.

آشنایی: باید فرزندتان را با مناسبت های دینی و ماه هایی مانند محرم و صفر یا رمضان آشنا کنید و درباره آدابی که در روزهای خاصی مانند تاسوعا و عاشورا یا عید فطر به جا می آورید به او توضیحات ملموس و درک پذیری بدهید.

تمرین: گام بعدی ایجاد تمایل به صورت غیرمستقیم در کودک است تا تمرینی برای بزرگ سالی اش باشد؛ به طور مثال می توانید وقتی در مراسم مذهبی شرکت می کنید کودکتان را هم همراه خودتان ببرید و به عبارت ساده تر او را هم بازی بدهید.

تبیین: اگر شما در 2 مرحله قبل خوب کار کرده و توانسته باشید آموزه های دینی را در کودکتان نهادینه کنید، انتظار می رود که پس از این فرزندتان خود به خود بتواند فعل را به عمل تبدیل کند، به عبارتی آنچه را دیده، تبدیل به رفتار کند.

شیوه انتقال مفاهیم

شیوه انتقال مفاهیم دینی به کودکان روش و آدابی دارد که باید متناسب با ویژگی های فردی کودکان آن ها را بدانید و به کار ببندید.

کودکان حوصله گوش کردن ندارند، پس به صورت تدریجی مفاهیم را برای آن ها توضیح بدهید.

از شعر و داستان هایی که در این زمینه وجود دارد، حتما کمک بگیرید. درضمن، داستان ها باید ملموس و عینی هم باشند.

کودکان زیر 7 سال عینی گرا هستند، بنابراین اگر می خواهید موضوعی را به آن ها آموزش بدهید، این کار را عینی انجام دهید، چون آن ها درکی از موضوعات و وقایع انتزاعی ندارند.

با کودکان نمایش بازی کنید و اجازه دهید از این طریق در فضایی شبیه سازی شده قرار بگیرند.

اجازه بدهید در لحظاتی مانند سحر، شب های قدر، نماز جماعت، توزیع افطاری و نذری یا شرکت در طرح هایی مانند اکرام ایتام و کمک به سیل زدگان شما را همراهی، و در حد بضاعتشان کاری کنند.

به دلیل رفتارهایی مانند روزه گرفتن، نماز خواندن یا شرکت در مراسم مذهبی آن ها را در جمع تشویق کنید.

از لطف و رحمت خداوند بگویdد و نعمت های بی شماری که به ما عطا کرده است و انتظاری که خداوند در مقابل آن از ما دارد: مانند کمک به دیگران به دلیل سلامتی و توانایی جسمی ای که به ما داده یا بذل و بخشش به دلیل ثروتی که به ما عنایت کرده است.

در مراسم و مکان های مذهبی خیلی محدودشان نکنید و اجازه دهید تفریح و جست وخیز داشته باشند، این کار سبب ایجاد علاقه و انس آن ها با چنین فضاهایی خواهد شد.

نتیجه معکوس گرفتن

سخن آخر اینکه اگر تمام هم و غمتان را برای تربیت دینی فرزندتان گذاشته و نتیجه عکس گرفته اید، دلیلش بسیار ساده است: کنترل روی ورودی های فرزندتان نداشته اید و او تحت تأثیر الگویی قرار گرفته که شدت تأثیرگذاری اش به مراتب از شما بیشتر بوده یا در محیطی قرار گرفته است که با تربیت خانوادگی شما همسو نیست، مثلا مهدکودکی که می رود. موضوع مؤثر دیگر هم می تواند ناهمسو بودن تربیت شما و همسرتان باشد که باوجود همه تلاش هایی که کرده اید نتیجه عکس گرفته اید.