خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم که از 21 اردیبهشت تا 4 خرداد در مصلی امام خمینی (ره) برپاست، فرصتی را برای خانواده‌ها ایجاد کرده است تا با مراجعه به این فضای روحانی، علاوه بر آشنایی با جدیدترین محصولات و تکنولوژی‌های قرآنی، کودکان و نوجوانان‌شان را با استفاده از کتاب‌ها و برنامه‌های مختلف ارائه شده در نمایشگاه با مفاهیم و آموزه‌های دینی و قرآنی بیشتر آشنا کنند. اما این مساله، مستلزم اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی به مردم است تا بتوانند در این فرصت 15 روزه از بخش‌های مختلف نمایشگاه بازدید کنند. در ششمین روز از نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم به نمایشگاه رفتیم تا بازدیدی از بخش‌های مختلف آن داشته باشیم و گزارشی از بخش ناشران کودک و نوجوان تهیه کنیم.

وقتی از وروردی اصلی نمایشگاه یعنی درب شهید بهشتی، وارد نمایشگاه شویم و از درب شماره 18 به راهروی اصلی شبستان برویم و از نمازخانه بسیار بزرگی که در مرکز شبستان قرار دارد و تعدادی غرفه بازی و سرگرمی و غرفه چند سازمان و نهاد مختلف عبور کنیم به انتهای شبستان می‌رسیم درحالیکه غرفه هیچ ناشر کودکی را نمی‌بینیم. امسال جانمایی غرفه‌ها تغییر کرده و ناشران کودک، زیر نیم‌طبقه شبستان قرار دارند. اینکه هیچ ناشری در راهروی اصلی نمایشگاه نیست این سوال را ایجاد می‌کند که اگر قرار است کمکی به صنعت نشر و همچنین آموزش فرهنگ قرآنی به نسل جوان کشور شود، قطعا یکی از راه‌هایش فراهم آوردن دسترسی بیشتر به آثار این حوزه است، اما چرا اثری از ناشران کودک در راهروی اصلی شبستان دیده نمی‌شود؟

هنگام ورود به بخش کتاب کودک از ورودی شماره 13، جمعیت زیادی به چشم نمی‌خورد و در مقایسه با سالن پرازدحام عفاف و حجاب یا حتی راهروی اصلی شبستان، بسیار خلوت است. معصومه پرکار، ازجمله مادرانی است که به همراه دختر 10 ساله‌اش به نمایشگاه قرآن آمده و می‌گوید: من هرسال به نمایشگاه قرآن می‌آیم و محصولات قرآنی جدید را می‌بینم. امسال هم به همراه خانواده به نمایشگاه آمدیم و از بخش‌های فرهنگی بازدید کردیم اما به سختی توانستم کتابفروشی‌های بخش کودک را پیدا کنم، ظاهرا امسال جای غرفه‌ها تغییر کرده و بخش کودک و نوجوان از بخش بزرگسال جدا شده است.

اعظم حاجی‌پور، نیز از دیگر مراجعه‌کنندگان نمایشگاه قرآن است که به همراه پسر کوچکش مشغول دیدن کتاب‌های کودک و نوجوان است و می‌گوید: دنبال هر غرفه‌ای که بودم راحت پیدا کردم و مشکلی از این نظر نداشتم اما امسال قیمت‌ها خیلی بالاست، چه محصولات حجاب و عفاف و چه کتاب‌ها، من پارسال با 500 هزار تومن توانستم تعداد زیادی کتاب بخرم ولی امسال فقط توانستم پنج کتاب بخرم.

کاهش استقبال مخاطبان از بخش کودک
این درحالی‌ست که ناشران بخش کودک و نوجوان بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم نیز از جانمایی، اطلاع رسانی و استقبال مخاطبان راضی نیستند. علی طلعتی، مسئول غرفه انتشارات جامعه‌القرآن، که 22 سال است در نمایشگاه قرآن حضور دارد، در این باره می‌گوید: امسال در بحث چینش غرفه‌های بخش فروش، نسبت به سال‌های قبل تغییراتی ایجاد شده و اولویت روی سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی و ناشران خارجی گذاشته شده است و بیشتر جنبه نمایشگاهی پیدا کرده تا فروشگاهی. چیدمان امسال، به گونه‌ای است که بخش فروش پشت بخش مرکزی شبستان قرار گرفته و با دیواری از بخش مرکزی جدا شده است که سبب کاهش استقبال مخاطبان از این بخش شده است.

وی در ادامه با بیان اینکه تعداد مراجعه‌کنندگان تفاوتی با سال‌های گذشته نکرده است، می‌افزاید: با توجه به اینکه بخش عفاف و حجاب از بخش فروش جدا شده و در نیم‌طبقه شبستان جانمایی شده است، بسیاری از مردم بخش عفاف و حجاب را می‌بینند و از نمایشگاه خارج می‌شوند. امسال بخش کودک و نوجوان در بخش جنوب شرقی شبستان جانمایی شده و مقابل آن آنقدر حصار کشیده شده است که اصلا در دید مخاطبان نیست و بسیاری از مخاطبان با ما تماس می‌گیرند و می‌گویند که چرا امسال در نمایشگاه حضور ندارید؟

طلعتی معتقد است ناشران را هرسال به شکل جدیدی آن‌ها را می‌چرخانند و این مساله به دلیل تغییر مدیریت‌های مداوم در نمایشگاه قرآن است که ضربه آن به ناشرانی می‌رسد که هزینه می‌کنند و غرفه‌های بزرگ می‌گیرند، و برای فروش آثارشان برنامه‌ریزی می‌کنند ولی امسال با این وضعیت جانمایی‌ها و استقبال کم مخاطبان حتی شاید نتوانیم هزینه پرسنل غرفه را تامین کنیم.

بخش فروش کتاب کودک و نوجوان در نقطه کور نمایشگاه قرآن قرار دارد
حیدر امیری، مدیر فروش انتشارات براق، هم که 14 سال است در نمایشگاه قرآن شرکت می‌کند، معتقد است مخاطبانی که به نمایشگاه قرآن می‌آیند و به دنبال کتاب‌های مذهبی و قرآنی برای فرزندانشان هستند، مخاطبان خاصی هستند و با مخاطبان عمومی که به نمایشگاه کتاب تهران می‌آیند، تفاوت دارند. معمولا مردم کتاب‌های مورد نیازشان را از نمایشگاه کتاب تهران تهیه می‌کنند و برای تهیه محصولات خاص قرآنی به این نمایشگاه می‌آیند. از سویی نمایشگاه قرآن هرساله چینش خاص خودش را دارد، اما امسال این چینش به هم خورده و بخش فروش کتاب کودک و نوجوان در نقطه کور نمایشگاه قرار گرفته و اطلاع‌رسانی درستی هم انجام نشده است و مردم نمی‌دانند بخش فروش کتاب‌های کودک، کجای نمایشگاه قرار دارد. اینکه ما بهترین امکانات و شریط را به سازمان‌ها و غرفه‌های خاص بدهیم و به افرادی که از بخش خصوصی به نمایشگاه آمده‌اند و سرمایه‌گذاری کرده‌اند، نقطه کور نمایشگاه را بدهیم، صحیح نیست.

فروش‌مان در طول یک هفته‌ گذشته کمتر از دو روز سال قبل بوده است
مهدی ابراهیمی، از جامعه قاریان مشهد، هم از ناشرانی است که 14 سال است در نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم شرکت می‌کند و می‌گوید: نمایشگاه قرآن مانند نمایشگاه کتاب نیست که مخاطب‌ عبوری زیاد داشته باشد. ما مشتری‌های خاص خودمان را داریم که از روی شناخت قبلی به ما مراجعه می‌کنند. اما امسال تغییر جانمایی غرفه‌ها و عدم اطلاع‌رسانی سبب شده مردم سردرگم شوند و نتوانند غرفه ما را پیدا کنند. چون سال‌ها بخش فروش کتاب‌های کودک و نوجوان در راهروی اصلی بوده (درب شماره 18) مردم هم طبق عادت به آن‌جا مراجعه می‌کنند و هیچ تابلویی برای راهنمایی آن‌ها در مقابل ورودی این درب، نصب نشده است حتی تابلوی ورودی درب شماره 13 که امسال محل استقرار ناشران کودک و نوجوان است، سفید است و فقط نوشته شده «بخش فروش» و مشخص نیست که این فروش مربوط به کتاب کودک و نوجوان است.

او که از مشهد به تهران آمده است، می‌گوید: ما از شهرستان آمده‌ایم و کلی هزینه کرده‌ایم حتی با توجه به اینکه ابتدای ورودی سالن هستیم کسی خرید نمی‌کند و همه می‌گویند برویم سایر غرفه‌ها را ببینیم و شده‌ایم بچه سرراهی و در طول یک هفته‌ای که از آغاز نمایشگاه می‌گذرد، به اندازه 2 روز سال گذشته، نفروخته‌ایم.

تبلیغات محیطی اندک میزان استقبال را کاهش داده است
مرتضی ویسی، مسئول غرفه سوره مهر در نمایشگاه قرآن نیز دراین باره می‌گوید: ما هرسال در نمایشگاه قرآن شرکت می‌کنیم. امسال هم با 300 عنوان کتاب حضور داریم که 50 عنوان آن در حوزه کودک و نوجوان است. امسال باتوجه به تبلیغاتی که شنیده بودم، فکر می‌کردم استقبال بیشتر باشد ولی استقبال کمتر بود. یک دلیل آن بن‌کارت‌هایی است که بعد از اینکه 6 روز از نمایشگاه گذشته، هنوز فعال نشده است و فقط در غرفه‌های خاصی قابل کشیدن است.

او می فزاید: تبلیغات محیطی هم خیلی کم است و اغلب مردم نمی‌دانند نمایشگاه قرآن برگزار شده است. البته سیستم حمل و نقل عمومی هم در پایین بودن استقبال تاثیر دارد چون بعد از پایان نمایشگاه یعنی ساعت 12 شب، وسایل حمل و نقل عمومی مانند مترو و اتوبوس، فعال نیستند. به نظر می‌رسد برگزاری نمایشگاه قرآن برای مسئولان فرهنگی در درجه دوم و سوم اهمیت قرار دارد و اولویت نخست آن‌ها نیست.

آمار فروش کاهش یافته است
فرامز فرج‌زاده، مسئول غرفه انتشارات گوهر اندیشه، نیز می‌گوید: اطلاع‌رسانی خوبی انجام نشده است. حتی روی تابلوهایی هم که زده‌اند، نوشته شده «بخش فروش» و هیچ اشاره‌ای به بخش کتاب‌های کودک و نوجوان نشده است. درصورتی‌که روی تابلوی بخش عفاف و حجاب، عنوان کامل نوشته شده است و این مساله سبب کاهش حضور مخاطبان در بخش کتاب کودک و پایین آمدن آمار فروش ما شده است.

ناشران کودک می‌توانند کتاب‌هایشان را در غرفه فروش متمرکز ارائه دهند
به این منظور گفت‌وگویی داشتیم با محمدتقی حق‌بین، مدیر بخش فروش بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌‌المللی قرآن کریم. او در این باره توضیح می‌دهد: جانمایی کل نمایشگاه قرآن از سیاست‌های معاونت قرآن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. جانمایی که امسال برای بخش فروش انجام شده بود، زیر نیم‌طبقه شبستان بود و حجمی که در این قسمت درنظر گرفته بودند پاسخ‌گوی تعداد ناشران نبود و به این نتیجه رسیدیم که ناشران کودک را جدا کنیم. همین جداسازی چند سال پیش برای اولین بار در نمایشگاه بین‌المللی کتاب انجام شده بود و پاسخ دیده بودیم. این طرح را با چند ناشر کودک هم مطرح و بررسی کردیم و آن‌ها گفتند که اگر درب شماره 13 و 17 باز باشد، اجرای این طرح خوب است و ما هم این طرح را اجرا کردیم. اما اکنون بعد از مدتی که از آغاز نمایشگاه گذشته است به دلیل جاذبه‌های بصری که در ورودی و خط میانی نمایشگاه قرار دارد، مسیر حرکت مردم به این سمت کشیده شده است. کمااینکه از نظر نصب تابلوهای راهنما، ما تابلوی فروش را در ورودی درب 13 نصب کرده‌ایم.

اطلاع‌رسانی را افزایش می‌دهیم
عضو هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک، در ادامه می‌افزاید: اینکه مردم به هردلیلی از این بخش استقبال کمتری کرده‌اند، نیازمند انجام فعالیت‌های دیگری است مانند افزایش اطلاع‌رسانی در فضای نمایشگاه که استقبال را بیشتر می‌کند اما من مطمئنم باتوجه به اینکه ناشران مطرح در ادبیات کودک به صورت جمعی در یک بخش از نمایشگاه حضور دارند، قطعا مخاطبان آن‌ها را پیدا می‌کنند و به دنبالشان خواهند آمد چون در بخش کتاب بزرگسال اصلا ناشر کودک و کتاب کودکی نداریم که مردم بتوانند خریدی داشته باشند. از سویی ناشران کودک و نوجوان می‌توانند کتاب‌هایشان را به غرفه فروش متمرکز هم ارائه دهند تا اگر نتوانستند کتاب‌هایشان را در غرفه خودشان بفروشند در آنجا جای دومی برای فروش داشته باشند و مخاطبان بتوانند کتاب‌های مورد نظرشان را پیدا کنند. همچنین اینکه بخش کودک در مسیر ناشران بزرگسال است نقطه مثبتی است و سبب بهتر دیده شدن آن می‌شود.

حق‌بین می‌گوید: برای بهتر شدن میزان استقبال سعی می‌کنیم تعداد تابلوهای راهنما را افزایش دهیم و مردم را هدایت کنیم و سعی می‌کنیم از بخش خصوصی حمایت کنیم و در این راستا اولین ناشرانی که پوزهایشان را باز کردیم ناشران کودک بودند.