سوال مخاطب نی نی بان: من پنج ماه و چند روز باردارم. آخرین پریودم ۱۸ اسفند بود. ۲۵ساله. ده روز پیش مسافرت به علت دندان درد شدید دکتر عمومی گفت می تونم استامینوفن و مفنامیک اسید مصرف کنم.منم سه بار طی چند روز مصرف کردم.الانم فهمیدم برای جنین بیش فعالی میاره.توروخدا راهنماییم کنین خیلی نگرانم.دیگه نمیشه کاریش کرد یعنی کار از کار گذشته؟

پاسخ دکتر سمیه یگانه،‌ جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی:
دوست عزیز مصرف تعداد کم و کوتاه مدت این این داروها عوارضی بر روی جنین ندارد. مصرف تعداد بالا و بلند مدت این عوارض را دارد.

مفنامیک اسید در بارداری، بیش فعالی جنین

مهم ترین مطالب در این باره:
مفنامیک اسید به دسته ای از داروها تعلق دارد که داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی نام دارند. این دارو برای تسکین دردهایی مانند دندان درد، دردهای عضلانی، دردهای ناشی از قاعدگی ، سردرد و... مصرف می شود و تنها درد و التهاب را کاهش می دهد و تاثیری در درمان بیماری ندارد. الهام السادات هاشمیان نایینی، با اشاره به اینکه از مصرف داروی ایندومتاسین در ماه های آخر بارداری باید پرهیز شود، گفت: زنان بارداربه خصوص بعد از هفته ۳۱ و ۳۲ نباید این دارو را مصرف کنند. وی گفت: این دارو از جفت عبور کرده و در پلاسمای جنین و مایع آمنیوتیک قابل شناسایی است. هاشمیان نایینی خاطر نشان کرد: در سه ماهه اول بارداری، مصرف ایندومتاسین با نقص های مادرزادی همراه نیست، با این‌حال آنومالی های قلبی-عروقی و شکاف لب در برخی مطالعات به دنبال مصرف NSAIDs (داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی) گزارش شده است. این جراح و متخصص زنان گفت: به طور کلی مصرف دارو در سه ماهه سوم بارداری، مجاز نیست، مگر داروهایی که براساس صلاحدید پزشک معالج برای فرد تجویز می‌شود. هاشمیان نایینی گفت: مصرف مفنامیک اسید نیز در دوره شیردهی توصیه نمی‌شود و حتی الامکان بهتر است از سایر داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی استفاده شود. درصورت مصرف باید از شیردادن به نوزاد صرف نظر کرد چراکه احتمال ایجاد عوارض جدی در شیرخوار در مصرف این دارو توسط مادر وجود دارد.

مفنامیک اسید در بارداری، بیش فعالی جنین

شکل کپسولی و رنگ
شکل دارو و رنگ دارو بر میزان اثری که از آن به دست می آید مؤثر است. این جمله به نظر خنده دار می رسد، ولی واقعیت دارد. قسمتی از اثرات دارو احتمالاً به اثر پلاسبو (دارونمایی) ربط داشته باشد. در مطالعات نشان داده شده است که کپسول ها نسبت به قرص ها از نظر بیماران تسکین درد بیشتری ایجاد می کنند. شکل و رنگ مفنامیک اسید هم ممکن است که در رغبت بیشتر بیماران برای مصرف آن نسبت به ایبوپروفن در کشور ما مؤثر باشد.

موارد و مقدار مصرف
بزرگسالان و کودکان بزرگتر از ۱۴ سال: ابتدا، مقدار ۵۰۰ میلی گرم، و سپس، مقدار ۲۵۰ میلی گرم هر چهار ساعت برحسب نیاز مصرف می شود. حداکثر دوره درمان یک هفته است.
کسانی که اقدام به خوددرمانی می کنند شرایط بدنی شان را در نظر نمی گیرند. اگر به یکی از ترکیبات مفنامیک اسید آلرژی داشته باشید نباید از این دارو استفاده کنید. علاوه بر این مصرف مفنامیک اسید به افرادی که دچار واکنش های آلرژیک پوستی هستند یا از مشکلات تنفسی ناشی از مصرف اسید آستیل سالیسیلیک (آسپرین) یا دیگر داروهای مسکن یا ضدالتهابی با نام داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی رنج می برند، توصیه نمی شود.
زنان باردار که در سه ماهه سوم بارداری هستند و خانم های شیرده نیز نباید از مفنامیک اسید استفاده کنند. اگر از زخم معده یا اثنی عشر یا خونریزی معده و روده رنج می برید یا دچار بیماری های التهابی مزمن روده مثل بیماری کرون هستید یا از نارسایی کلیوی، نارسایی جدی قلبی و بیماری های کبدی جدی رنج می برید نباید از این دارو استفاده کنید.

شیوه مصرف
بهتر است مفنامیک اسید با غذا یا بعد از غذا مصرف شود. درباره میزان مصرف دارو باید طبق دستور پزشک عمل شود. به طور کلی برای بزرگسالان و افراد بالای ۱۴ سال ابتدا ۵۰۰ میلی گرم و سپس ۲۵۰ میلی گرم هر شش ساعت یکبار و بر حسب نیاز توصیه می شود. حداکثر دوره درمان با این دارو یک هفته است. برای تسکین دردهای عادت ماهانه مدت زمان مصرف نباید بیش از دو تا سه روز باشد. اگر یک دوز دارو را فراموش کرده اید به محض یادآوری مصرف کنید. اگر نوبت بعدی نزدیک باشد از مصرف آن خودداری کرده و نوبت بعدی دارو را میل کنید. دارو را در هوای محیط دور از نور و رطوبت و خارج از دسترس کودکان نگهداری کنید.

چه کسانی نباید مفنامیک اسید بخورند؟
کسانی که اقدام به خوددرمانی می کنند، شرایط بدنی شان را در نظر نمی گیرند. اگر به یکی از ترکیبات مفنامیک اسید آلرژی داشته باشید، نباید از این دارو استفاده کنید.علاوه بر این، مصرف مفنامیک اسید به افرادی که دچار واکنش های آلرژیک پوستی هستند، یا از مشکلات تنفسی ناشی از مصرف اسید استیل سالیسیلیک (آسپیرین) و یا دیگر داروهای مسکن یا ضدالتهابی با نام داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی رنج می برند، توصیه نمی شود.
مصرف این دارو با داروهای دیگری مثل آسپیرین و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوبروفن و ناپروکسن خطر بروز زخم گوارشی را افزایش می دهد زنان باردار که در سه ماهه سوم بارداری هستند و خانم های شیرده نیز نباید از مفنامیک اسید استفاده کنند.اگر از زخم معده یا اثنی عشر یا خونریزی معده و روده رنج می برید یا دچار بیماری های التهابی مزمن روده مثل بیماری کرون هستید، یا از نارسایی کلیوی، نارسایی جدی قلبی و بیماری های کبدی جدی رنج می برید، نباید از این دارو استفاده کنید.

اشتباه گرفتن با آنتی بیوتیک
برخی از بیماران، به اشتباه مفنامیک اسید را چرک خشک کن می دانند و تصور می کنند که عفونت دندان آن ها با خوردن این دارو از بین می رود. برطرف شدن درد را هم به برطرف شدن عفونت دندان ربط می دهند. نام دارو وشکل رایج کپسولی آن هم (در بازار ایران) روی این برداشت نادرست اثر داشته است.

وجود اثر ضد دردی کافی
مفنامیک اسید (با نام های تجاری Ponstan، Ponalar، Ponstyl، Ponstel) اگر چه داروی انتخابی تجویز شده توسط دندان پزشکان برای تسکین دندان درد نیست اما یک مسکن از خانواده NSAID با اثرات کم الی متوسط می باشد. این مقدار اثر برای تسکین دندان درد (که اغلب درد متوسطی است) کافی می باشد؛ بنابراین بیماران دندان پزشکی با مصرف این دارو درست یا غلط به نتیجه مطلوب (تسکین درد) می رسند و دلیلی نمی بینند که وقتی این مسکن دردشان را تسکین می دهد از داروی دیگری استفاده کنند.

مکانیسم اثر
اثر ضد درد مفنامیک اسید با مهار آنزیم سیکلواکسیژناز باعث مهار ساخت پروستاگلاندین می گردد. همچنین این دارو به صورت رقابتی اثرات پروستاگلاندین را مهار می کند.

مصرف در بارداری و شیردهی
توصیه می شود مفنامیک اسید در بارداری مصرف نشود.این دارو با غلظت های کم در شیر ترشح می شود. بنابراین برای مصرف مفنامیک اسید در شیردهی، منافع دارو باید در برابر ضررهای احتمالی آن سنجیده شود.

مصرف در سالمندان
۱- بیماران بزرگتر از ۶۰ سال ممکن است نسبت به اثرات سمی مفنامیک اسید حساس تر باشند.
2- اثرات این دارو بر روی پروستاگلاندین های کلیه ممکن است موجب احتباس مایعات و ادم شود که این اثر در بیماران سالخورده و بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب ممکن است مخاطره آمیز باشد. احتمال بروز اسهال شدید ناشی از مصرف مفنامیک اسید در بیماران سالخورده بیشتر است.

مفنامیک اسید در بارداری، بیش فعالی جنین

مصرف در کودکان
مصرف طولانی مدت مفنامیک اسید در کودکان کوچکتر از ۱۲ سال توصیه نمی شود، زیرا بی ضرری مصرف این دارو در این گروه سنی ثابت نشده است.

تداخل دارویی
اثر ضد فشار خون مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین ، بوسیله مفنامیک اسید کاهش یافته، خطر نارسایی کلیوی و نیز افزایش پتاسیم خون احتمالا افزایش می یابد. خطر بروز تشنج با داروهای ضد میکروبی کینولون ها بوسیله این دارو افزایش می یابد. کورتیکواستروئید ها خطر بروز عوارض گوارشی از جمله خونریزی را بوسیله این دارو افزایش می دهند. سمیت کلیوی سیکلوسپورین بوسیله مفنامیک اسید افزایش می یابد . دفع لیتیم و احتمالا متوترکسات بوسیله این دارو کاهش یافته،احتمال بروز سمیت بوسیله این دارو به همراه یکدیگر وجود دارد.

مفنامیک اسید در بارداری، بیش فعالی جنین

تداخل دارویی با داروهای گیاهی
داروهای گیاهی مثل بابونه ، جنسینگ، جینکوبیلوبا با مفنامیک اسید باعث ایجاد تداخل دارویی می شود. بنابراین توصیه می شود اگر داروی خاصی مصرف می کنید (حتی داروهای گیاهی) از مصرف خودسرانه مفنامیک اسید بپرهیزید.

عوارض شایع مفنامیک اسید
علائم گوارشی مانند سوء هاضمه ،سوزش سردل،معده درد و... از علائم شایع داروهای NSAIDs می باشد که برای کاهش آنها مصرف دارو پس از غذا توصیه می شود.در صورت ادامه دار شدن این عوارض با پزشک خود مشورت نمایید.
احساس تهوع ناشی از این دارو با مصرف وعده های غذایی سبک و پرهیز از غذاهای پرچرب و پرادویه کاهش می یابد.
در صورت بروز اسهال همراه با لکه های قرمز پوستی، مصرف مفنامیک اسید را قطع کرده و به پزشک خود مراجعه نمایید.
در صورت مشکلات تنفسی،و هرگونه علائم حساسیت دارویی (مانند ورم صورت و دهان)به پزشک خود مراجعه نمایید.
در صورت مشاهده دفع خون یا مدفوع تیره، استفراغ حاوی خون یا شکم درد شدید، مصرف دارو را قطع و به پزشک خود مراجعه نمایید. در صورت بروز زخم دهانی، پزشک خود را مطلع نمایید .

مسمومیت و درمان
تحریک CNS، رفتار غیر طبیعی، آشفتگی بارز و تشنجات عمومی، مسمومیت کلیوی ممکن است بعد از این مرحله تحریک CNS بروز کند.

درمان
با ایجاد استفراغ به وسیله تجویز شربت ایپکا یا شستشوی معده بلافاصله بعد از بلعیدن دارو، می توان محتویات معده را تخلیه کرد. ذغال فعال را می توان از طریق لوله بینی معدی (NG-Tube) به بیمار تجویز نمود. درمان علامتی و حمایتی (حمایت تنفسی و تصحیح عدم تعادل الکترولیتها و مایعات) باید تأمین شود. می توان از تزریق وریدی دیازپام برای کنترل تشنج استفاده کرد. پارامترهای آزمایشگاهی و علائم حیاتی باید به دقت ارزیابی شوند. مفنامیک اسید قابل دیالیز نیست.

نکات قابل توصیه به بیمار
۱- قبل از مصرف هرگونه داروی بدون نسخه با پزشک تماس بگیرید.
2- در صورت بروز علائم و نشانه های عوارض جانبی احتمالی، به پزشک اطلاع دهید.
۳- وزن بدن خود را دو یا سه بار در هفته اندازه بگیرید و افزایش وزن ۵/۱ کیلوگرم یا بیشتر در هفته را به پزشک اطلاع دهید.
4- برای کنترل اسهال احتمالی، رژیم غذایی مناسب را رعایت کنید.
۵- دارو را طبق دستور مصرف کنید.
6- با مصرف این دارو، احتمال بروز خواب آلودگی وجود دارد. بنابراین از انجام فعالیتهای نیازمند هوشیاری کامل خودداری کنید.

توجهات پزشکی- پرستاری
در صورت مصرف طولانی مدت مفنامیک اسید ، بطور متناوب کنترل CBC و آزمایشات بررسی عملکرد کلیوی ضروری است.