سالروز ورود امام رضا(ع) به مشهد، بهترین زمان برای روز ملی این شهر است

هدف شما و شورای اسلامی شهر از انتخاب روز ملی مشهد چیست؟

یکی از موضوعاتی که نیاز و مسئله هر شهری است، ایجاد حس تعلق خاطر در شهروندان نسبت به شهرشان است. عوامل و مصادیق بسیاری می تواند به ما در این مسیر کمک کند. در مشهد این عوامل می تواند از محوری ترین دلایل به وجود آمدن شهر مشهد که وجود حضرت علی بن موسی الرضا(ع) است باشد، تا توجه به ابنیه و ظرفیت های تاریخی، ظرفیت های ادبی و حتی رویدادهای جدیدی مثل تیم های ورزشی. این ها همه مصادیقی است که تعلق خاطر مردم مشهد را به شهرشان افزایش می دهد و احساس هم بستگی اجتماعی آنان را بیشتر می کند. وقتی این هم بستگی رشد کند، احساس مسئولیت پذیری اجتماعی مردم نیز در شهر افزایش خواهد یافت. وقتی مردم مشارکت کنند، شهر بهتر اداره می شود، هزینه ها کمتر تحمیل، درآمدها بهتر محقق و به طور کل فضا برای زندگی شهروندان مطلوب تر می شود. این بحث را از کلان شروع کردیم و حال می خواهیم جمع کنیم و برسیم به اینکه چرا می گوییم روز مشهد؛ روز مشهد در واقع یک مصداق و یک موردی است که می تواند این تعلق خاطر را تقویت کند.

همان طور که شما در صحبت هایتان اشاره کردید، مشهد ابعاد مختلف مذهبی، تاریخی، فرهنگی، ادبی و... دارد؛ آیا بناست در روز ملی مشهد به همه این ابعاد پرداخته شود؟

شما وقتی می خواهید روز مشهد را انتخاب کنید، باید ببینید نام مشهد چگونه شکل گرفته است. مشهد وجودش را از امام رضا(ع) گرفته و هیچ کس نمی تواند منکر این شود. اصلا به یک جامعه شناس و یک باستان شناس که نه ایرانی است و نه مسلمان، بگویید شهری بعد از آمدن امام رضا(ع) و شهادت در آن، به «مشهد الرضا» مشهور می شود و شهر دور بارگاه ایشان شکل می گیرد. حال باید نام شهر را چگونه انتخاب کرد؟

نظر من این است که چون این شهر وجودش را از امام رضا(ع) گرفته است، روز مشهد نیز نباید بی ارتباط با ایشان باشد. برخی دوستان فکر می کنند غلظت مذهبی اش زیاد است؛ در حالی که این هم مذهبی است، هم تاریخی، هم فرهنگی و هم عینی. بنابراین من معتقدم روز شمسی ورود امام رضا(ع) به توس می تواند روز مناسبی باشد.

سالروز ورود امام رضا(ع) تاریخی است که می توان به شمسی برگرداند و با اندکی اختلاف از ١١ تا ٢٢ دی را در نظر گرفت. اما برخی به این تاریخ انتقاد دارند؛ آن هم از این حیث که دی، ماه سرد مشهد است و زمان مناسبی برای روز ملی مشهد نیست. آیا این استدلال درست است؟

این موضوع در باره بزرگداشت فردوسی هم مطرح بود و امروز بسیاری از افراد به آن معترض اند. ٢۵اردیبهشت هیچ ربطی به فردوسی ندارد، نه تولدش است و نه پایان سرایش شاهنامه. وقتی به خاطر سرما و گرما یا شلوغی، تقویم تاریخ را تغییر می دهید، روحی را که در آن تاریخ وجود دارد و می تواند مخاطب را جذب کند، از آن گرفته اید. دختر من نُه ساله است. امسال می پرسید ٢۵ اردیبهشت چه روزی است؟ گفتم روز بزرگداشت فردوسی. پرسید یعنی روز تولدش است؟ گفتم نه! گفت روز فوتش است؟ گفتم نه! گفت پس چه روزی است؟ وقتی برای یک دختر نه ساله سؤال ایجاد می شود و ما نمی توانیم پاسخی برای آن بیان کنیم، نتوانسته ایم روح و حس این روز را به او منتقل کنیم. ما باید بتوانیم به نسل های آینده جواب بدهیم. شما یک کالبد گذاشته اید، اما روح آن را گرفته اید. مثل این است که ۴٠ سال است میدان احمدآباد و تقی آباد را تغییر نام داده ایم، اما هنوز مردم، این ٢میدان را به همان نام قدیم می خوانند. من که هیچ، حتی بچه های من هم که در آن زمان نبوده اند، می گویند میدان تقی آباد و احمدآباد. نام خیلی از معابر را تغییر داده ایم اما مردم نتوانسته اند با آن نام ها ارتباط برقرار کنند. در این دوره سعی کردیم این کار را کمتر تکرار کنیم.

از یک سوی دیگر هم می توان نگاه کرد و گفت زمستان یکی از خلوت ترین زمان های مشهد از حیث حضور زائر و گردشگر است و این ممکن است شغل های مرتبط با گردشگری را تهدید کند؛ بنابراین تعریف مناسبتی در این وقت سال که بتواند زائر و گردشگر را به مشهد بکشاند، اقدام بسیار شایسته ای است. اما سؤال اینجاست که آیا از الان فکری برای برنامه های روز مشهد شده است که بتوان با اتکا به آن گردشگر و زائر را به این شهر فراخواند.

وجه اصلی مشهد، زیارت است و هر کس قصد سفر به این شهر را داشته باشد زائر امام رضا(ع) است؛ اما در کنار این ما می توانیم یک سری بسته های مکمل تعریف کنیم. یک بخش آن خرید سوغات است. بر اساس آماری که برخی از دستگاه های دولتی دادند، گردش مالی سوغات مشهد قریب به ٧٠٠٠ میلیارد تومان است. این سود به جیب چه کسی می رود؟ چین! در روز مشهد می توان به عرصه صنایع دستی و سوغات نیز توجه و رویدادهایی در آن بازه تعریف کرد. نه اینکه فقط در این روز باشد، بلکه این روز یک بهانه است برای تقدیر از فعالان این عرصه و معرفی هنرمان به جهان. از سوی دیگر مشهد پایگاه زبان و ادبیات فارسی است، چه به واسطه حضور فردوسی به عنوان پدر زبان فارسی و چه به دلیل شاعران و ادبای بزرگ بسیاری که در این شهر زیسته اند. برگزاری بزرگداشت برای مفاخر مشهد و اهدای نشان مشهد -که پیشنهاد بنده هم بوده است و دارد نهایی می شود- از دیگر برنامه های این روز می تواند باشد.

هنر این نیست که ما در زمان« پیک» که همه به مشهد می آیند، رویدادی تعریف کنیم، هنر این است که ما در زمان خلوتی به هتلداران و بازاریان و سایر فعالان عرصه گردشگری کمک کنیم.

از طرفی ما وقتی روز مشهد تعریف می کنیم، یک سطح از نخبگی را می بینیم و نخبگان هم معمولا زمان خلوت تر را برای سفر ترجیح می دهند. اگر ما حتی نگاهمان را بین المللی کنیم، در زمستان بسیاری از کشورها تعطیلات دارند و ما می توانیم بازاریابی و مشهد را به عنوان مقصد سفر در این زمان معرفی کنیم. از این زوایه می توان از انتخاب روز مشهد در زمستان دفاع کرد.

گاهی میان تعریف اهداف برای یک روز و اجرای آن تفاوت بسیاری وجود دارد. چه تضمینی وجود دارد این اهداف در آینده اجرایی شود؟

هیچ تضمینی در هیچ حوزه ای وجود ندارد؛ اما وقتی یک اتفاق را درست در جای خود تعریف و ارتباطش را با مخاطب برقرار کنید، به اعتقاد من خود مردم حافظ آن خواهند بود و اجازه نمی دهند تغییرات مسئولان خللی در آن ایجاد کند. از این حیث من خیلی نگران نیستم. از طرفی متولی این کار شورای فرهنگ عمومی استان است و همه دستگاه های شهر در آن حضور دارند و تنها منوط به شهرداری نیست.

برخی آمارها نشان می دهد ٨٠ درصد افرادی که ساکن مشهد هستند مشهدی نیستند، آیا قرار است روز مشهد را برای تمام شهروندان مشهد تعریف کنیم یا صرفا مشهدی ها؟

ما معتقدیم هر کس در مشهد زندگی می کند مشهدی است. خرده فرهنگ ها باید بعد از هویت مشهدی تعریف شوند؛ مثلا ما در مشهد هیئت قوچانی های مقیم مشهد داریم، بعد وقتی نگاه می کنیم می بینیم کسی ٢ نسل است که در مشهد به دنیا آمده است اما هنوز خود را قوچانی می داند. ما می خواهیم در این نگاه تغییر ایجاد کنیم و هر کس به مشهد می آید خود را مشهدی بداند.

١۵ مهر سال ٩۶ بود که کارگروه تعیین روز ملی مشهد تشکیل شد؛ در این مدت چه اتفاقاتی رخ داد؟

زمانی که کارگروه شکل گرفت، در شورای فرهنگ عمومی استان بحث روز ملی مشهد دوباره مطرح شد، آن ها به مرکز پژوهش های شورای شهر مأموریت دادند تا با همراهی بخش های دانشگاهی، حوزه و صاحب نظران در این خصوص مطالعه کنند. البته کار کمی کند پیش رفته است و من هم گلایه دارم؛ با سرعت بهتری می توانست جلو برود. اما به هر حال موضوع مهمی بود و آیندگان در مورد آن قضاوت خواهند کرد؛ بنابراین هرچه راجع به آن بیشتر وسواس به خرج دهیم، می صرفد؛ اما بیشتر از این تعلل جایز نیست و باید زودتر جمع بندی و تصمیم نهایی اعلام شود.

برخی رسانه ها ٣ گزینه نهایی توسط مرکز پژوهش ها اعلام کرده اند که شاید به ٢ گزینه آن ایراد بسیار جدی وارد باشد؛ یکی تغییر نام توس به مشهد که فرضیه اش از اساس ایراد دارد و دیگری هشتمین روز هشتمین ماه که یک تاریخ ساختگی و بدون هویت است.

توس یک ولایت بوده است و اصلا شهری به نام توس نداشته ایم؛ بنابراین من هم موافقم که از لحاظ تاریخی به آن ایراد زیادی وارد است. گزینه هشت هشت هم که روحی ندارد؛ لذا من همان سالروز ورود امام رضا(ع) به مشهد را بهترین زمان برای روز ملی مشهد می دانم