روز مشهد شناسنامه دار باشد

روز مشهد می تواند یک فرصت جدید برای شهر باشد

شهرآرا: موضوع تعیین روز ملی شهرها در تقویم رسمی کشور، چند سالی می شود که داغ شده است. بر اساس این طرح، هر شهر با توجه به داشته های خود و با اهدافی که از این نام گذاری دنبال می کند، روزی را به نام خود در تقویم ملی ثبت کرده است؛ مثلا شیراز که به شهر گل و بلبل معروف است، جذب گردشگر را مهم ترین ملاک خود قرار داده و نیمه بهار یعنی ١۵ اردیبهشت را به نام «روز شیراز» در تقویم ملی ثبت کرده است. اصفهان نیز صور فلکی و برج قوس را با زمان ساخت حصار اصفهان آمیخته و اول آذر را به نام «روز اصفهان» در تقویم ثبت کرده است. بوشهر ابتکار دیگری داشته و از حروف ابجد برای تعیین روز بوشهر مدد گرفته و در نهایت به ١٨ اسفند رسیده است. تهران اما مهم ترین ویژگی را زمان اعلام این شهر به عنوان پایتخت درنظر گرفته و روز ١۴ مهر را به نام خود در تقویم ثبت کرده است. در این میان به نظر می رسد به دلیل برخورداری شهر مشهد از ابعاد متنوع مذهبی، تاریخی، گردشگری و زیارتی، فرهنگی، ادبی و... هنوز حتی بر سر اهداف انتخاب این روز اختلاف نظرهایی وجود دارد. به همین دلیل اولین سؤال ما درباره هدف اصلی انتخاب روز ملی مشهد است.

مشهد وجودش را از امام رضا(ع) گرفته است

دکتر ابراهیمی، رئیس مرکز پژوهش های شورای اسلامی شهر مشهد: همان طور که مستحضرید، مسئولیت انتخاب روز ملی مشهد، بر عهده شورای فرهنگی عمومی استان است، اما بر اساس درخواست شورای عمومی فرهنگ از شورای شهر برای اجرای کار پژوهشی درباره این موضوع، مرکز پژوهش های شورای شهر وارد داستان شد. پیرو این موضوع، جلساتی را با جامعه نخبگان شهر و صاحب نظران برگزار کردیم و به مجموعه ویژگی هایی برای تعیین این روز رسیدیم. یکی از این ویژگی ها هویت بخشی به شهر است. دومین ویژگی، انسجام بخشی است؛ به نحوی که تمام گروه ها و اقشار در آن روز مشارکت داشته باشند و به بخش خاصی اشاره نشود. سوم اینکه روز ملی باید بتواند علاوه بر اینکه یک حرکت رو به جلو برای شهر ترسیم کند، به ژرفای تاریخی شهر نیز وارد شود؛ یعنی محورهای توسعه شهر را مبتنی بر ژرفای تاریخی آن پیش ببرد. بر این مبنا در جلسات، پیشنهادهای متفاوتی مطرح شد، که برای برخی از آن ها نتوانستیم ریشه تاریخی دقیقی بیابیم؛ مانند روزی که شهر توس به «مشهد» تغییر نام پیدا کرد. برخی از پیشنهادها نیز مانند روز تولد یا شهادت امام رضا(ع)، با اینکه یک روز ملی برای مشهد محسوب می شوند، در تقویم روزی برای آن ها ثبت شده است و درواقع به نوعی معرف شهر مشهد هستند و توجه همگان را به آن جلب می کنند.

هدف ما این است که به واسطه این روز، فرصتی جدید برای مشهد فراهم کنیم. بر همین اساس، سالروز ورود امام رضا(ع) به توس می تواند روز مناسبی باشد. اول اینکه به دلیل ژرفای تاریخی، این روز قریب به ١٢٠٠سال قدمت دارد. دوم اینکه اگر امام رضا(ع) وارد توس نمی شدند، مشهد هیچ گاه «مشهد» نمی شد. حرکت های ارزشمندی که بعد از حضور امام رضا(ع) در مشهد شکل گرفته است، همچون ایجاد فرهنگ گفتمانی در این شهر، ظرفیت این را دارد که این روز را تبدیل به روز بین المللی مشهد کند؛ درحالی که سایر گزینه ها چنین ویژگی هایی ندارد. از آنجا که روزهای قمری، به دلیل چرخش در میان فصل ها ظرفیت برنامه ریزی ندارد، ما سالروز ورود امام رضا(ع) را به تاریخ شمسی برگرداندیم و به حدود ١١ دی سال ١٩۵ خورشیدی رسیدیم.

١١ دی می تواند یک جشن زمستانه برای مشهد باشد

شهرآرا: آن طور که از گفته شما برمی آید، مهم ترین هدف از انتخاب روز مشهد، توجه به بُعد تاریخ و هویت است؛ بنابراین موضوعاتی چون سردی هوا، خلوت بودن شهر به دلیل نبود زائر و... را باید از بحث خارج کرد.

ابراهیمی: امروز آن قدر تغییرات محیط زیستی شکل گرفته است که حتی برخی معتقدند فصل ها جا به جا شده اند؛ بنابراین به این موضوع چندان نمی توان استناد کرد. اتفاقا چون ما جشن های زمستانی چندانی نداریم، ١١ دی می تواند یک جشن زمستانه برای مشهد باشد.

شهرآرا: اما درباره تاریخ های مربوط به مشهد، برخی پژوهشگران، همچون حجت الاسلام غروی معتقدند تاریخ سالروز ورود امام رضا(ع) به توس چندان دقیق نیست؛ آیا این حرف درست و ما دستمان از تاریخ های دقیق خالی است؟

٣٠ دی بهترین زمان برای روز مشهد است

دکتر متولی حقیقی، استاد تاریخ و نویسنده کتاب تاریخ دوران مشروطه مشهد: ابتدا لازم می دانم درباره پیشنهادهایی که تاکنون مطرح شده است، قدری صحبت کنم. من تعجب می کنم که عنوان می شود «قیام گوهرشاد» را انتخاب کنیم. گوهرشاد کی قیام کرده است؟! منظور واقعه بهلول در مسجد گوهرشاد است. گزینه دیگر نیز روز «تغییر نام توس به مشهد» اعلام شده ؛ چه کسی گفته نام توس تغییر کرده است؟! توس هنوز در جای خود زنده است. توس یک مقوله است و مشهد، مقوله ای دیگر. من نمی دانم این ها را چه کسی پیشنهاد داده است! درست است که شاید قانون بگوید که بهتر است از دانشگاه کمک گرفته شود، اما واقعیت این است که کسانی که به صورت اساسی درباره مشهد کار کرده اند، تقریبا دانشگاهی نیستند.

برای تعیین روز ملی مشهد، باید چشممان به آینده باشد، اما این کار باید از گذشته شروع شود تا درست به آینده برسد. ما باید بتوانیم با انتخاب روز مشهد، یک هویت و هم بستگی در شهر ایجاد کنیم. تنها با این هم بستگی خواهیم توانست به رشد در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و... برسیم. در مشهدی که امروز آدم ها در آن، جزیره ای زندگی می کنند، برای انتخاب یک روز باید به چند نکته توجه کنیم.

اولین نکته، توجه به حضرت امام رضا(ع) یا حرم مطهر ایشان است. بُعد دیگری که بسیاری به واسطه آن، در سراسر جهان، نام مشهد را می شناسند، فردوسی است. اگر قرار است یک روز انتخاب کنیم باید حتما نگاهی هم به توس و فردوسی داشته باشیم. علاوه بر این حتما باید خود مردم مشهد هم درنظر گرفته شوند. بر این اساس می توانیم روزهای مختلفی را در نظر بگیریم که مجموع تمام این ها ما را به دی ماه خواهد رساند.

تولد امام رضا(ع) بر اساس تاریخ شمسی در دی ماه است. سالروز ورود امام رضا(ع) به توس نیز از ١١ تا ٢٢ دی بیان می شود. تولد فردوسی هم آن طور که بیان می شود، از سوم دی تا اول بهمن است. نهم و دهم دی نیز حوادثی روی داد که مردم مشهد در وقوع آن نقش داشتند.

البته هم درباره تاریخ تولد امام رضا(ع) اختلاف نظر هست، هم درباره تاریخ ورود ایشان به توس و هم تاریخ شهادت ایشان که نظرها حتی تا ١٠سال اختلاف دارد. اما اهل تحقیق و علما روی یک شخص و یک کتاب توافق کرده اند و آن هم کتاب «کافی» نوشته «یعقوب کُلینی» است. اگر ما هم این کتاب معتبر را ملاک قرار دهیم، سالروز ورود امام رضا(ع) به توس می شود ١١ ذی القعده سال ١۴٨ قمری یعنی ٢٢ دی ماه ١۴۴خورشیدی.

در نظر گرفتن همه این نکات، ما را به یکی از روزهای دی ماه می رساند. ازطرفی برای نام گذاری روزها معمولا تاریخ های غیر رُند را معرفی نمی کنند؛ یا روز اول، یا نیمه یا آخر ماه پیشنهاد می شود؛ براین اساس پیشنهاد من، یکی از این تاریخ ها و ترجیحا ٣٠ دی ماه است.

مشهد می تواند نماینده خراسان بزرگ باشد

مهدی سیدی، پژوهشگر تاریخ و جغرافیای خراسان: بی شک وقتی صحبت از انتخاب روزی برای مشهد می شود، همه ذهن ها به سمت یکی از تاریخ های مرتبط با امام رضا(ع) می رود؛ زیرا مشهد به نام امام رضا(ع) شناخته می شود. بنابراین روز تولد، سالروز ورود یا روز شهادت ایشان از جمله تاریخ های مطرح است.

اما انتخاب روز، تنها یک سر این داستان است؛ ما باید فکر کنیم بعد از انتخاب روز مشهد چه می خواهیم بکنیم. آیا می خواهیم رویداد «مشهد ٢٠١٧» اتفاق بیفتد که کلی برای آن تبلیغ کردیم که «مشهد، پایتخت جهان اسلام» و چنین و چنان، اما زمان اجرایش که فرا رسید، هیچ کاری نکردیم؟! قرار است برای روز مشهد هم هیچ کاری نکنیم و فقط یک روز در تقویم ثبت کنیم؟

باید از همین امروز به این سؤال ها پاسخ دهیم که آیا در روز مشهد می خواهیم جشن بگیریم یا یک واقعه را مطرح کنیم؟ می خواهیم در این روز با نامی که انتخاب کرده ایم، مشهد را به دیگران معرفی کنیم؟ پاسخ این سؤال ها هنوز روشن نیست. ما جمع تصمیم گیرنده را نمی شناسیم و انگیزه های آنان را نمی دانیم.

من که قدری در تاریخ دست دارم، معتقدم باید روزهای مناسبتی را کنار بگذاریم و برای انتخاب این روز نگاهمان به آینده باشد تا در سال های بعد هم موضوع مبتلابه مردم باشد. باید روزی ملی و عمومی باشد. اگر کلی بخواهیم بگوییم، مشهد یعنی شهر امام رضا(ع)؛ پس باید حول شخصیت ایشان یک روز را انتخاب کنیم. بعد هم در مراسم درباره شخصیت ایشان صحبت کنیم.

اما اگر قدری فراتر برویم، می گوییم مشهد، فردوسی را هم دارد. پس می توانیم در این انتخاب، فردوسی را هم درنظر داشته باشیم و فراتر از آن، درباره توس بگوییم که مشهد هم جزئی از توس است. حرفی که گفته شده روزی که توس شده مشهد بسیار اشتباه است. درباره همین مشهد ٢خبر اشتباه می گویند. برخی می گویند مشهد، دهی بوده به نام «سناباد» که هیچ نداشته است. باز در جایی دیگر می گویند مشهد شهری بوده به نام «نوغان» که این حرف هم اشتباه است.

حوزه آبریز کشف رود را «توس» می گویند. از ٢٠ کیلومتری قوچان، یک بلندی است که ١٢٠٠متر ارتفاع دارد. آب باران از آنجا به ٢سمت می رود؛ یکی اترک و دیگری کشف رود؛ همان جا مرز توس آغاز می شود و تا سد دوستی امروزی ادامه می یابد.

ولایت توس، چند شهر مانند رادکان، تابران، نوغان، تروغبد داشته است و چندین روستا از جمله سناباد. بنابراین نوغان، یک شهر و سناباد، دهی در توس است و مشهد هم بخشی از توس قدیم است.

ما می توانیم برای انتخاب روز مشهد حتی یک گام فراتر برویم و توس و همه نامداران آن را ببینیم. این خطه ۵٠٠ بزرگ نامدار و دست کم ١۶ شخصیت جهانی دارد.

من حتی می خواهم یک گام فراتر بروم و بگویم مشهد می تواند از ٣استان خراسان نیز نمایندگی کند. مشهد حداقل ١٢٠٠سال سابقه دارد. بنابراین می توانیم مشهد را مهم ترین شهر خراسان ببینیم؛ به اضافه اینکه ٢شخصیت مهم که هویت ملی و دینی ما را تشکیل می دهند، در این شهر هستند.

و حالا می خواهیم کلان تر فکر کنیم و بگوییم مشهد می تواند نماینده خراسان بزرگ نیز باشد. دنیا خراسان را به نام «بارثاوا» می شناسد. از چهار رَبع خراسان، اکنون مرو ویران است؛ ترکمنستان هم علاقه ای به معرفی هویت خراسانی ندارد؛ بلخ هم که ویران شده است و به جایش مزار شریف را ساخته اند؛ هرات نیمه جانی دارد و نیشابور هم خوب است. اما مشهد به واقع زنده ترین شهری است که می تواند به معنای واقعی کلمه، خراسان بزرگ را نمایندگی کند.

البته لازم نیست اسم همه این ها در آن روز گنجانده شود یا بر اساس تاریخ های مناسبتی همه این ها، روزی انتخاب شود؛ بلکه سخن این است که هر روزی، به عنوان روز مشهد انتخاب شد، باید به این نکات نیز توجه کنیم و جایی برای بیان آن ها بگذاریم. یعنی در شناسنامه روز مشهد، آن را شهری ببینیم که حرم مطهر امام رضا(ع) را در خود جای داده، کمی فراتر، یکی از چهارشهر مهم توس قدیم است، همچنین شهر مهم خراسان امروزی است، خراسان بزرگ را هم نمایندگی می کند.

علاوه بر این ٨٠ درصد مشهدی ها امروز غیر مشهدی اند. در این شهر می توانید حسینیه های متعددی از خراسان، ایران و حتی برخی نقاط دنیا ببینید. بنابراین اگر بگوییم «شهروندان مشهد»، همه کسانی که ساکن این شهرند، با آن احساس همذات پنداری می کند، اما اگر بگوییم «مشهدی ها»، به راحتی ٨٠ درصد مردم را کنار گذاشته ایم.

آیا روز یک شهر می تواند ملی باشد و تمام کشور را شاد کند ؟

دکتر سلمان ساکت، رئیس مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد: من نگاهم با دوستانی که در این عرصه اظهار نظر کردند متفاوت است. ما تعریفمان از روز ملی چیست؟ روز ملی روزی است که تمام افرادی که زیر پرچم یک ملیت شکل گرفته اند، آن روز برایشان گرامی است و جشن می گیرند. بر همین اساس پیش از انقلاب روزهایی داشتیم، بعد از انقلاب نیز ٢٢ بهمن همین نقش را ایفا می کند. یک سری جشن های آیینی هم داریم که روز ملی شناخته نمی شود اما روزی است که همه کشور آن را جشن می گیرند و برای همه مردم ایران با هر تفکر و مذهبی گرامی داشته می شود.

حال هدفی که ما از روزهای ملی می خواهیم داشته باشیم، اگر تنها بزرگداشت آن شهر است این کارکرد در آن مغفول است. امروز ١۴ شهر، در تقویم، روز ملی دارند و به عقیده من این یک اشتباه کلان است، آیا همه مردم کشور در روز ملی اصفهان شادی می کنند؟ من فکر می کنم نفس این حرکت از همان ابتدا اشتباه بوده است.

حال فرض کنیم که به هر دلیلی قرار است روز ملی انتخاب کنیم. مشهد موقعیت خاصی دارد، پیرو صحبت بزرگواران لفظ مشهد از اواخر سده چهارم در منابع آمده است، یعنی درست است که به واسطه شهادت امام رضا(ع) اینجا مشهد نامیده شده است، اما ما در منابع رسمی کهن تا سده ۴ عنوانی از مشهد نداریم. یعنی حدود ٢ قرن بعد از شهادت امام رضا(ع) در این شهر خبری از نام مشهد -دست کم در متون رسمی- نیست؛ بنابراین نمی توان منکر شد که یکی از مسائل هویتی این شهر امام رضا(ع) و حرم ایشان است. روی حرم تأکید می کنم چون جای جای حرم مانند صحن ها، سقاخانه و... خود دربرگیرنده هویت این شهرند.

یک هویت دیگر ما فردوسی است که از قدیم اینجا زادگاه و بعدها مدفن او بوده است. در طول تاریخ -تقریبا تا پیش از صفویه- ما ملیت و مذهب را توأمان با هم پیش می بریم و در تمام متونمان، دین و ملیت چنان کنار هم و در هم آمیخته که گویی جدانشدنی است؛ اما بعدها شاید به دلیل شرایط اقتصادی و اندکی هم استعمار به اختلافات مذهبی دمیده می شود، امروز در ایران بیش از هرچیزی نیازمند هم گرایی و وفاق ملی هستیم؛ بنابراین چرا باید روزی را ثبت کنیم که خودش ممکن است موجب تفرقه شود.

کاری که شهرداری برای فردوسی کرد، کار خاصی نبود، وظیفه ای بود که شهرداران قبلی انجام نمی دادند. دست شورای شهر فعلی و شهردار درد نکند. حال در این میان برخی با نیت سوء، دوگانه مشهد الرضا(ع) و مشهد فردوسی را داغ کردند که حرف بسیار خطرناکی است! هیچ گاه این ٢ با هم تناقض نداشته اند. در طول سالیان همه به پابوسی امام رضا(ع) می آمدند و بعد هم به دیدن آرامگاه فردوسی می رفتند. من فکر می کنم در این شرایط، شورای شهر و شورای فرهنگ عمومی از سر خیرخواهی اما با نداشتن نگاه عمیق به مسئله، موضوعی را مطرح می کنند که ما از الان تا سال های آینده بر طبل تفرقه خواهیم کوبید. حالا ممکن است برخی دوستان بگویند ما می خواهیم برای مشهد کاری کنیم. بسم ا...، ما این همه ظرفیت در تقویم داریم، روز تولد امام رضا(ع) هست که در کل ایران می توان جشن گرفت؛ اگر جنبه سوگواری مطرح باشد که شهادت امام رضا(ع) را داریم. زادروز فردوسی که ٣ دی تقریبا پذیرفته شده است، ٢۵ اردیبهشت و بزرگداشت فردوسی و یا جشن پایان سرایش شاهنامه را هم داریم. به نظر من ما هنوز از ظرفیت های فعلی استفاده نکرده ایم و تنها دلمان خوش است که روز ملی مشهد را هم در تقویم ثبت کنیم. خب حالا برفرض که ثبت هم شد، بعد از آن قرار است چه کنیم؟

هنوز از ظرفیت روزهای موجود در تقویم نتوانستیم استفاده کنیم

آیا از ظرفیت های موجود کاملا بهره برداری کرده ایم که حالا یک روز جدید هم می خواهیم ثبت کنیم. روزی که ممکن است خدای ناکرده موجب تفرقه و دوگانگی در شهر شود. به همین دلیل من فکر می کنم در شرایط کنونی که ما مشکل اقتصاد، معیشت و اختلافات قومی داریم، اصل طرح این حرف کار اشتباهی است و باید همین جا آن را مسکوت گذاشت و از ظرفیت های موجود استفاده کرد.

روز مشهد بهانه ای برای شادی مردم است

ابراهیمی: ما روز کارگر داریم، روز معلم، روز پرستار و... هیچ کدام از این ها موجب تعارض نمی شود. ما یک هویت گمشده در مشهد داریم که موجب شده است مشهدی ها خیلی به مشهدی بودنشان افتخار نکنند؛ به همین دلیل به صورت جزیره های مستقل از هم زندگی می کنیم. روز ملی مشهد می تواند موجب همبستگی و وحدت همه این گروه ها شود، نه باعث دوگانگی. این روز می تواند تمامی ابعاد هویتی را زیر چتر خود یک کاسه کند و در هر سالی به یک بُعد از ابعاد متنوع مشهد بپردازد.

اتفاقا شما مثال خوبی زدید، هر کدام از این ها امروز یک هویت جدا شده است، فردوسی باید زیر لوای امام رضا(ع) مطرح شود. شیخ توسی به همین شکل؛ او خود را یک فرد شیعه می داند؛ طبرسی و دیگران هم به همین شکل. هیچ گاه به بزرگانی که در حرم دفن شده اند، توجهی نشده است، در حالی که این ها همه هویت این شهر را شکل می دهند. سال روز ورود امام رضا(ع) به توس، مشهد را مشهد می کند و هرکس که از این سال به بعد زاده می شود در پرتو نگاه امام رضا(ع) قرار می گیرد.

در ایلام روز آزادسازی مهران را روز ملی ایلام گذاشته اند که به نظر من اشتباه است، چون ایلام تاریخ بسیار غنی تری دارد. جنگ ایران و عراق تمام شد و الان این ٢ کشور روابط حسنه ای با هم دارند. عمق دادن تاریخی به روز ملی و به شخصیتی همچون امام رضا(ع) باعث می شود بتوانیم به تمامی زوایای مشهد بپردازیم.

هدف از روز شهرها و کشورها هویت بخشی است

متولی حقیقی: در قرن بیستم خیلی از کشورهای جهان روز ملی خودشان را اعلام کردند و ایران سهمی از آن ندارد. بعد از آن نوبت به شهرها رسید، یعنی این یک کار مطالعه شده است. ما می توانیم نه تنها روز ملی کشور و شهر که روز ملی روستا نیز داشته باشیم. هدف از این روزهای ملی هویت بخشی است. این یک پدیده جدید در جهان است که به روز ملی شهرها و کشورها می پردازند.

ساکت: ورود امام رضا(ع) تاریخی است که اغلب افراد روی آن نظر دارند و می تواند معیار قرار گیرد؛ اما تطبیق تاریخ های قمری با شمسی کار دشواری است که در هیچ جای دنیا مرسوم نیست. وقتی در تقویم این همه ظرفیت داریم که می توانیم در تمام آن ها به روز مشهد بپردازیم، چرا برای خودمان دردسر درست کنیم. هر وقت از همه ظرفیت ها استفاده کردیم و دیگر جایی نبود می توان روز جدید تعریف کرد. اینکه در دنیا چنین کاری می کنند، به این دلیل است که تعارضات ما را ندارند!

متولی: اتفاقا آن ها هم دارند.

ساکت: دوستان انگار پیشینه سیاسی شهر را فراموش کرده اند، ٢ سال یا ۶ سال دیگر ممکن است شورا تغییر کند و تفکرات دیگری سر کار بیاید. بعد این صحبت هایی که ما امروز انجام می دهیم اصلا رخ ندهد. در مشهد با سلایق مختلف چه زمانی به شیخ توسی پرداخته شده است؟ بعد از این هم نخواهد شد! اینکه فکر کنیم در زیر لوای روز مشهد می توانیم به تمام این طرح های بسیار درستی که مطرح شده است بپردازیم، خیلی خوش بینانه است.

ابراهیمی: این یک حرکت گام به گام است و ما هنوز در گام های ابتدایی قرار داریم.

ساکت: متأسفانه سیاست های گام به گام هیچ وقت به سر منزل مقصود نمی رسد. یعنی ما چیزی ترسیم می کنیم اما از جای دیگری سر درمی آوریم!

مشهد میدان مرکزی برای شادی مردم کم دارد

سیدی: بحث روز ملی مشهد خیلی وقت است که زمزمه می شود.کاری آغاز شده و تا جایی هم پیش رفته است. البته بهتر است روز ملی نامیده نشود؛ روز مشهد کافی است. حال اگر این روز بهانه ای باشد تا مردم به نام مشهد شادی کنند چه ایرادی دارد؟ ما در گذشته هم جشن های زیادی در فرهنگ ایرانی داشته ایم که بیشتر آن ها از بین رفته است. مردم خراسان روزهایی را به نام «میله» جشن می گرفتند که هنوز در میان مردم افغانستان برپا می شود. شهرها میدان هایی داشتند که مکانی برای جمع شدن و شادی مردم بود، زمانی میدان شهدا این نقش را ایفا می کرد اما بعدها کم شد و امروز باز اندکی دوباره جان گرفته است. ما در مشهد چنین میدان هایی را کم داریم. حالا روز مشهد یک بهانه باشد خوب است.

ساکت: با تمام این ها من معتقدم این روز بعدها از جای دیگری سر درخواهد آورد. چون امروز ١۴ شهر روز ملی دارند، دوستان ما در مشهد خیال کرده اند که ما عقب افتاده ایم! حال آنکه ما در مشهد روزهای ملی فراوانی داریم و نیازی به ثبت یک روز جدید نداریم! ببینید در ولادت امام رضا(ع) چه جشن و سروری در سطح شهر وجود دارد؟ جز این است که یک عده چای و شربت پخش می کنند؟ هزار کار می شود انجام داد و این روز را گرامی داشت. نشست ها و کنگره ها باید برگزار شود. باید به تمام شخصیت هایی که برای امام رضا(ع) کاری انجام داده اند پرداخت، اما هیچ کدام روی نمی دهد. حالا یک روز دیگر تعریف می کنیم و آن هم مثل بقیه!

روز مشهد باید پشتوانه علمی و تاریخی داشته باشد

متولی: باید پشتوانه علمی و فرهنگی این روز، از همان ابتدا به گونه ای تعریف شود که با گذشت دوران ها خللی به این روز و برنامه های آن وارد نشود.

ابراهیمی: در هر دوره شورای اسلامی شهر ممکن است افرادی با تفکراتی خاص سر کار بیایند؛ مثلا یک دوره اسم خیابان را نَمر می گذارند و دوره ای دیگر اخوان! نمی توانیم به این دلیل بگوییم اصلا خیابان نداشته باشیم! ما به دنبال فرصت های جدید برای معرفی شهرمان هستیم تا بتوانیم با نگاهی متفاوت به شهر و توانایی های آن بپردازیم. روز ملی مشهد باید دربرگیرنده تمام افکار و عقایدی باشد که زیر پرچم ایران و در شهر مشهد زندگی می کنند.

سیدی: چند روز مهم در مشهد داریم. یکی از وقایع مهم تاریخی برای مردم مشهد، رهایی از دست ازبک ها بعد از ١٠ سال است؛ بنابراین این روز می تواند یک روز تاریخی شاد برای مردم مشهد باشد. بعد از این روز حرم مطهر بسیار آباد و شهر خیابان کشی شد.

مشهد برای اولین بار در زمان تیموریان مرکز خراسان شد. بعد از آن چهارباغ درست کردند. مسجد جامع گوهرشاد ساخته شد؛ بنابراین واقعه انتخاب مشهد به عنوان مرکز خراسان، به جای نیشابور نیز می تواند روز مهمی برای این شهر باشد. تاریخ این روزها بسیار دقیق است، زیرا کتیبه دارد.

اما به هرحال هر روزی انتخاب شد، باید پشتش یک شرح مفصل و شناسنامه داشته باشد که همه مردم بدانند چه روزی است.

مثلا روز ٢۵ اردیبهشت را من و دکتر یاحقی پیشنهاد دادیم و دلایل خود را به شورای فرهنگ عمومی تهران هم فرستادیم. اما بعدها این دلایل جایی گفته و نوشته نشد و الان بسیاری از افراد نمی دانند چرا ٢۵ اردیبهشت روز بزرگداشت فردوسی است.

٣ دی تولد فردوسی است اما سرد است و کسی به آرامگاه نمی آید. ٢۵ اسفند، پایان شاهنامه، هم دم عید است و نمی توان به آن شکل مراسمی برگزار کرد. ٢۵ اردیبهشت را انتخاب کردیم چون شاهنامه یادآور بهار و سرو است. بنابراین ما عدد ٢۵ را از پایان سرایش شاهنامه گرفتیم و ٢۵ اردیبهشت را به عنوان روز بزرگداشت فردوسی برگزیدیم.

اوایل خرداد گزینه نهایی روز مشهد اعلام می شود

ابراهیمی: اوایل خرداد نشستی با حضور صاحبان اندیشه شهر برگزار خواهد شد و در آن نشست به گزینه نهایی دست پیدا می کنیم و آن را به شورای فرهنگ عمومی انتقال می دهیم؛ بنابراین الان هیچ گزینه نهایی ای نداریم و اینکه در برخی رسانه ها ٣ گزینه نهایی اعلام شده، اشتباه است. ما در این مدت سعی خواهیم کرد از نظر استادان حاضر در این نشست نیز بهره مند شویم

..........................................

٩ گزینه اولیه:

١١ ذی القعده، روز ولادت امام رضا(ع)

٨ صفر، روز ورود امام رضا(ع) به مشهد

٢٣ ذی القعده، روز زیارتی امام رضا(ع)

٣٠ صفر، روز شهادت امام رضا(ع)

١٠ دی ماه، سالروز یک شنبه خونین مشهد

٢١ تیرماه، سالروز قیام گوهرشاد

٢٣ آذر ماه، سالروز حمله رژیم شاهنشاهی به بیمارستان امام رضا(ع)

١ فروردین، به مناسبت سالروز حضور و سخنرانی رهبر انقلاب در مشهد

٢۵ اردیبهشت روز ملی فردوسی و پاسداشت زبان فارسی

٣ گزینه نهایی:

روز تغییر رسمی نام توس به مشهد

سالروز ورود امام رضا(ع) به مشهد

هشتمین روز از هشتمین ماه

..........................................

ایرادهای وارده به گزینه های اعلام شده:

- روز تغییر رسمی توس به مشهد، استدلالی از اساس اشتباه است،

زیرا هیچ گاه نام توس به مشهد تغییر نیافته است. توس یک ولایت بوده است، نه شهر. این ولایت ۴ شهر بزرگ آن دوران را در خود جای می داده است.

- لفظ قیام گوهرشاد ایراد دارد، گوهرشاد هیچ گاه قیامی نکرده است، بلکه واقعه بهلول در مسجد گوهرشاد رخ داده است.

- هشتمین روز از هشتمین ماه یک روز ساختگی است که هیچ روح و هویتی ندارد و نمی تواند ما را به اهداف تعیین شده برای روز ملی مشهد برساند.

..........................................

تاریخ نگاری ثبت یک روز در تاریخ:

٨٩

درخواست مرحوم آیت ا... طبسی در دیدار با نمایندگان ٣ استان خراسان برای مطالعه پیرامون روز مشهد

٩٠

طرح اولین زمزمه ها برای انتخاب روز مشهد، در روزنامه شهرآرا

٩٣

انتشار فراخوانی برای انتخاب روز ملی مشهد

٩۶

تشکیل کارگروهی در شورای پنجم برای تعیین روز ملی مشهد

٩٧

انتخاب ٩ گزینه از میان ٢۵ گزینه اولیه مطرح شده توسط شورای فرهنگ عمومی استان

٩٨

اعلام ٣ گزینه نهایی برای روز ملی مشهد از سوی مرکز پژوهش های شورای اسلامی شهر مشهد