قلب جنین از چند هفتگی می‌ زند؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: سلام من ۶ آذر پریود آخرم شروع شد، به حساب اون الان باید ۴هفته و ۶ روزم باشه، سه روز پیش سونو واژینال دادم که گفتند ساک حاملگی با قطر ۴ میلی متر دیده شد اما قلب جنین رویت نشد. خیلی نگرانم به نظرتان برای سونوی بعدی کی باید بروم؟

پاسخ دکتر فریبا روشنی کوشا، متخصص مامایی و مدرس ارشد کلاس های آمادگی برای بارداری و زایمان:
قلب جنین معمولا بعد از هفت هفتگی تشکیل می شود و الان خیلی زود است که بخواهند قلب جنین را در سونو رویت کنند. این خانم نباید عجله کنند و نگرانی اصلا لازم نیست. برای اینکه خیالشان از بابت جنین راحت باشد در حدود ده هفتگی با احتساب زمان آخرین عادت ماهانشان دوباره برای سونوگرافی اقدام کند تا وضعیت قلب جنین بررسی شود.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
تشکیل قلب جنین یکی از مهمترین فرآیند های رشد جنین محسوب می شود و در واقع موجودیت جنین بستگی به این موضوع دارد. در ادامه با خوراکی هایی که در تشکیل شدن قلب جنین نیز موثر می باشند آشنا می شوید.
مهم ترین مساله ایی که احتمال بارداری را تقویت می کند تشکیل قلب جنین است. بسیاری از مادران در هفته های چهارم و پنجم برای سونوگرافی واژینال مراجعه می کنند تا از بارداری داخل رحم مطمئن شوند. این آزمایش در هفته پنجم بارداری صورت می گیرد و در طی آن مشخص می شود که ساک بارداری تشکیل شده است.
البته جنین هنوز مراحل رشد اولیه را طی می کند و قابل مشاهده نیست. به همین دلیل ممکن است بسیاری از زنان برای تشکیل جنین نگران شوند. بعد از هفته هفتم بارداری کم کم قلب جنین تشکیل شده با این حال نمی توان در این زمان نیز جواب قطعی گرفت.

مواردی که در سونوگرافی واژینال هفته های اول بارداری قابل مشاهده است
هفته ۶ تا ۸: طی این مدت ساک حاملگی با رشد جنین و زرده دیده میشود. اینها مانند نخود در داخل رحم ظاهر میشوند. ضربان قلب در این مراحل اولیه ممکن است تشخیص داده نشود.
اگر ضربان قلب مشخص نشد دو هفته بعد دوباره باید اسکن را تکرار کند. همچنین پزشک طول دهانه رحم و بررسی قسمت پایین رحم را برای اطمینان از اینکه بسته است، انجام خواهد داد.
هفته ۸ تا ۱۰: در این زمان ضربان قلب جنین به وضوح مشخص میشود. جنین در این مرحله رشد کمی داشته و بیشتر شبیه یک دانه بادام زمینی است. مقدار مایع اطراف بدن در این مرحله آشکارتر میشود. پزشک ناحیه اطراف ساک حاملگی را برای هر گونه خونریزی که ممکن است در این مرحله اتفاق بیفتد، بررسی میکند.
هفته 10 تا 12: جنین در حال رشد حالا دیگر بیشتر شبیه یک کودک است و نسبت به قبل سر، بدن و اندام قابل مشاهده است. این نوع سونوگرافی در این مرحله چندان مورد نیاز نیست با این حال اندازه‌گیری نوزاد از سر تا پایین ستون فقرات هم انجام میشود.
زمان بندی تاریخ قاعدگی نیز برای مادرانی که درباره آن مطمئن نیستند با این سونو انجام میشود.

اولین باری که صدای قلب جنین را می شنوید کی است؟
در هفته ششم بارداری، قلب جنین ۸۰ بار در دقیقه می زند و چهار دریچه همراه با یک ورودی و یک خروجی جریان خون برای ورود و خروج خون از دریچه دارد. در دو هفته، تعداد ضربان قلب به ۱۵۰ ضربه در دقیقه می رسد.
در این صورت احتمال شنیدن صدای قلب جنین در هفته نهم بارداری و هفته دهم بارداری بسیار زیاد می شود زیرا صدای قلب در این هفته ها، 170 ضربه در دقیقه است. پزشک دستگاه سونوگرافی را بر روی شکم شما قرار می دهد و شما صدای قلب جنین را می شنوید.
صدای ضربان قلب را نمی شنوید؟ نگران نشوید. در این حالت یعنی جنین شما در گوشه ای از رحم خود را مخفی کرده است یا پشتش را به دستگاه کرده است به همین دلیل صدا قابل شنیدن نیست. چند هفته بعد صدای قلب جنین به قدری واضح می شود که می توانید با دستگاه بشنوید.

مراحل و زمان تشکیل قلب جنین
در صورتی که در هفته هفتم بارداری هنوز اثری از تشکیل قلب جنین مشاهده نشد می توان آن را دلیل بر عدم بارداری دانست. مراحل رشد جنین ۱۲ ماه به طول می انجامد، بنابراین برای تشکیل اندام ها و بویژه قلب جنین نباید عجله داشت.
به زنان باردار توصیه می شود که برای گرفتن جواب دقیق و اطمینان بیشتر در هفته دوازدهم برای آزمایش اسکن مراجعه کنند. در هفته دوازدهم جنین و قلب تشکیل شده و صدای قلب جنین نیز واضح است.
یکی از دلایل مراجعه زودرس زنان به پزشک برای تشخیص آزمایش بارداری درد هایی است که در زیر شکم احساس می کنند. این دردها عموما ناشی از قاعدگی و درد تخمدان ها می باشد که از علائم اولیه بارداری نیز محسوب می شوند.
اگر این دردها با استراحت نیز درمان نشد و ساعتها ادامه داشت و با لکه بینی همراه بود باید به پزشک مراجعه شود.
تشکیل قلب جنین با نبض آغاز می شود که در هفته های اولیه بارداری خصوصا هفته های ششم تا هشتم ضربان قلب جنین به راحتی تشخیص داده نمی شود.

اگر هیچ ضربان قلبی شنیده نشد اسکن باید مجددا چند هفته بعد تکرار شود. در هفته های هشتم تا دهم بارداری ضربان قلب جنین به طور واضح شنیده می شود. رشد جنین در این مرحله هنوز کند بوده و جثه کوچکی دارد.

در این مرحله باید مراقبت های ویژه ایی به عمل آید تا از خون ریزی جلوگیری شود. بین هفته های دهم تا دوازدهم بارداری جثه جنین بزرگتر شده و اندام ها تشکیل می شوند. در این مرحله اندام هایی مانند سر و بدن جنین بزرگتر می شود.

برای تشکیل قلب جنین چه بخوریم؟
یکی از مهمترین مواردی که در دوران بارداری اهمیت دارد تغذیه مادر است. نوع غذای مصرفی زنان باردار تاثیر مستقیم روی جنین دارد به همین دلیل باید رژیم غذایی شان کنترل شود. تغذیه در رشد اندام های جنین نقش زیادی دارد و باید شامل تمام مواد مغذی و معدنی باشد.
یکی از مواد موثر برای تشکیل قلب جنین اسید فولیک می باشد. وجود اسید فولیک از نقص لوله های عصبی پیشگیری می کند. نقص در لوله های عصبی باعث به خطر افتادن سلامت جنین می شود. همچنین فولیک اسید در تشکیل سلول ها موثر است.
از مواد مغذی که دارای اسید فولیک می باشند می توان به آجیل، موز و سبزیجات اشاره کرد. به زنان باردار توصیه می شود که از این مواد غذایی در طی این دوران به ویژه هفته های اول استفاده کنند.

گوشت و شیر
بخش زیادی از اندام های جنین شامل استخوان و ماهیچه می باشد که تشکیل آنها مستلزم مصرف پروتئین می باشد. دریافت پروتئین کافی در دوران بارداری علاوه بر حفظ سلامت بدن مادر و جلوگیری از خستگی و ضعف در رشد مغز و قلب جنین نیز تاثیر دارد و خطر سقط جنین را کاهش می دهد.
به زنان توصیه می شود که در دوران بارداری روزانه در حدود ۷۰ گرم پروتیئن مصرف کنند. برای دریافت پروتئین باید گوشت، شیر، کره و تخم مرغ را در رژیم غذایی خود بگنجانند.

ویتامین ها
ویتامین ها نقش زیادی در حفظ سلامت بدن دارند. از ویتامین های ضروری در زمان تشکیل قلب جنین می توان به ویتامین A، B، C و D اشاره کرد. این ویتامین ها همچنین در رشد سایر اندام ها مانند استخوان ها و دندان نیز تاثیر دارند.
همچنین برای رشد بینایی و پوست وجود این ویتامین ها ضروری است. مصرف خوراکی های حاوی ویتامین D ، میوه هایی مانند مرکبات و سبزیجات و هویج می تواند تا حد زیادی این ویتامین ها را در بدن تامین کند.

حبوبات
حبوبات دارای مقدار زیادی روی می باشند. علاوه بر حبوبات در سبزیجات، گوشت و آجیل نیز روی وجود دارد. روی یکی دیگر از مواد معدنی در تشکیل قلب جنین محسوب می شود.

نکته
عده ای بر این باورند که استفاده از روش اسکن در هفته های اول بارداری برای تشخیص تشکیل قلب جنین ممکن است باعث آسیب و سقط جنین شود. بعضی از زنان ممکن است بعد از اسکن چند لکه به رنگ قهوه ایی یا صورتی ببینند.
در این صورت جای نگرانی نیست زیرا این لکه ها به دلیل پاره شدن رگ خونی دهانه رحم به وجود می آیند. در صورتی که رنگ لکه های خونی قرمز بوده و خون ریزی ادامه داشت باید به پزشک زنان مراجعه شود.
از آنجایی که قلب جنین بعد از هفته هفتم تشکیل می شود و انجام این آزمایش به تشخیص بارداری و صحت آن کمک می کند لذا توصیه می شود که زنان باردار هفته نهم برای آزمایش اسکن مراجعه کنند زیرا ممکن است در هفته هفتم هنوز قلب جنین تشکیل نشده باشد و این موضوع باعث نگرانی زنان شود.

همچنین ممکن است شنیدن صدای قلب جنین بعد از تشکیل قلب ممکن نباشد در این صورت نیز جای نگرانی نبوده زیرا ممکن است شنیدن صدای قلب جنین هفته ها به طول بینجامد.
بعد از تشکیل قلب نبض جنین کندتر و صدای آن آهسته تر است که بعد از هفته دهم به مرور واضح شنیده می شود.