سوال مخاطب نی‌نی‌بان: من قرص لتروزول مصرف کردم و روز سیزدهم سونو دادم و فولیکول ۱۶داشتم. دکترم برای روز ۱۵ برایم دو تا آمپول hcg نوشت اما بعد از تزریق ترشحات مربوط به تخمک گذاریم خیلی کم شد. آیا تخمک آزاد نشده یا شاید هم نیاز به آمپول نداشتم؟ چون قبلش ترشحاتم زیاد بود.

پاسخ دکتر آزیتا صفارزاده، جراح و متخصص زنان و زایمان:

داروهایی که مصرف کردید مشکل خاصی ندارند. قرص لتروزول یک نوع داروی تحریک تخمک گذاری است. آمپول اچ سی جی را هم در روزهای تخمک گذاری تزریق می کنند که فولیکول های تخمک پاره شده و تخمک ها آزاد بشوند.

البته آمپول اچ سی جی را ما با داروهای دیگری تجویز می کنیم که شانس بارداری را بیشتر می کند ولی به هر حال پزشک شما این دارو را صلاح دیدند. اما از نظر اینکه گمان می کنید چون ترشحات تان کم شده تخمک آزاد نشده، این تصور درست نیست.

من پیشنهاد می کنم در حالیکه از داروهای تحریک تخمک استفاده می کنید مقاربت منظم هم داشته باشید. یعنی یک شب در میان یا دو شب در میان نزدیکی کنید. روزهای 12، 14، 16، 18 و 20 سیکل معمولا روزهای تخمک گذاری هستند ولی محاسبه دقیق روزهای تخمک گذاری کار ساده ای نیست.

برای این کار باید حتما پریود کاملا منظمی داشته باشید. به همین علت برای تخمین دقیق آن از سونوگرافی استفاده می کنند. یکی دیگر از توصیه های ما به خانم هایی که تنبلی تخمدان دارند تحرک بیشتر و کم کردن وزن است. در کنار درمان دارویی این کارها را هم انجام بدهید تا ان شاء الله زودتر نتیجه بگیرید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
آمپول اچ سی جی (hCG) در بارداری برای ایمن سازی بدن فرد باردار تجویز می‌شود. اما آیا استفاده از این آمپول برای جلوگیری از سقط جنین واقع موثر و واقعا بی خطر است؟ در ادامه مطلب تمام چیزهایی که باید در مورد آمپول اچ سی جی در بارداری بدانید، صحبت شده است.

اچ سی جی چیست؟
هورمون گنادوتروپین جفتی انسان که با عنوان اچ سی جی شناخته می‌شود بعد از آنکه اسپرم در تخمدان لانه گزینی می‌کند ترشح می‌شود. اچ سی جی به دو صورت عمل می‌کند: اول اینکه باعث رشد نرمال تخمک در تخمدان می‌گردد. ثانیا باعث آزاد شدن تخمک‌ها در زمان تخمک گذاری می‌شود.
اچ سی جی به درستی به عنوان هورمون بارداری شناخته می‌شود زیرا درست چند روز بعد از باردار شدن می‌توان آنرا در خون و ادرار زنان باردار شناسایی کرده و به همین دلیل است که از آزمایش ادرار (بیبی چک) یا آزمایش خون برای تست باردار شدن استفاده می‌شود.

علت استفاده از hCG چیست؟
وقتی که در جریان آی وی اف از داورهای باروری استفاده می‌کنید مهم است که زمان تخمک گذاری را تحت کنترل داشته باشید. تخمک‌ها از فولیکول‌هایی که در تخمدان رشد می‌کنند با یک سوزن نازک برداشته می‌شوند.
وقتی که فولیکول‌ها خیلی بزرگ می‌شوند ممکن است قبل از برداشتن تخمک، تخمک گذاری انجام شود که نمی‌گذارد تیم آی وی اف در آزمایشگاه آنها را بارور کرده و چند روز بعد آنها را در رحم قرار دهد.

برای جلوگیری از آزاد شدن زودرس تخمک، از آنجا که تخمک گذاری تا 36 ساعت بعد از تزریق اتفاق نمی‌افتد پزشک ممکن است از شما بخواهد اچ سی جی را 34 تا 35 ساعت قبل از برداشتن تخمک مصرف کنید. هورمون اچ سی جی همچنین تخمک‌ها را بالغ کرده تا برای بارور شدن بعد از برداشتن آماده شوند.

تاثیر هورمون hCG بر تست بارداری چیست؟
با یکبار تزریق اچ سی جی اثر آن حدودا ۷ روز در بدن شما باقی می‌‎ماند. اگر با داروهای بدون نسخه و بی بی چک تست باردرای خانگی انجام دهید یا قبل از این زمان آزمایش خون انجام دهید نتیجه آن مثبت کاذب خواهد شد یعنی واقعا باردار نیستید اما نتیجه تست مثبت است.
اگر برای القای تخمک گذاری یکبار اچ سی جی تزریق کرده و 10 تا 12 روز بعد تست بارداری را انجام دهید اچ سی جی در آن زمان از بدن شما خارج شده است. اما متخصصان معمولا یک سری از آمپول را تجویز می‌نمایند که هر چند روز یکبار باید تزریق آن انجام شود تا بعد از انتقال رویان از بارداری پشتیبانی شود.
اگر در فاز لوتئال (مرحله آخر سیکل قاعدگی) تزریق انجام دهید، جواب تست بارداری حتی اگر باردار نباشید مثبت خواهد شد.

آیا تزریق آمپول اچ سی جی از سقط جنین جلوگیری می‌کند؟
شاید بزرگترین کابوس زنان باردار، سقط جنین باشد. اگر فرد سابقه سقط مکرر وجود داشته باشد وقتی که برای بارداری اقدام می‌کند خیلی طبیعی است که تمامی مراقبت‌های لازم را انجام داده و خیلی احتیاط کند. در این حالت ممکن است پزشک برای تحریک آزاد سازی تخمک در تخمدان آمپول اچ سی جی را تجویز نماید.
نتایج برخی مطالعات نشان می‌دهد تزریق آمپول اچ سی جی به همراه بعضی از آمپول‌های هورمونی دیگر می‌تواند باعث کمک به بارداری شود اما این موضوع هنوز طرفداران و منتقدان خود را دارد.

آمپول اچ سی جی در بارداری به چه صورت عمل می‌کند؟
در جریان بارداری، اچ سی جی توسط سلول‌های مسئول رشد جفت آزاد می‌شود. وظیفه هورمون اچ سی جی در بارداری آن که وقتی تخمک بارور شده به دیواره رحم می‌چسبد تقویت کرده و به رشد آن کمک کند.
وقتی که جفت به طور موفق شکل می‌گیرد سلول‌های جفت هورمونهای اچ سی جی را ترشح می‌کنند. همزمان با رشد رویان، میزان هورمون اچ سی جی که توسط جفت ترشح شده به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. ثابت شده که برای رشد سالم و نرمال رویان در بارداری به میزان کافی اچ سی جی لازم است.

عوارض جانبی اچ سی جی در بارداری چیست؟
تزریق اچ سی جی در بارداری چند نوع عارضه جانبی دارد که نباید نادیده گرفته شود. این دارو باعث می‌شود بعضی از علائم بارداری مثل حالت تهوع، درد و حساسیت سینه ها و غیره تشدید شود.
در ادامه چندین مورد از مهم‌ترین عوارض جانبی تزریق اچ سی جی که باید جدی گرفته شده قبل از تزریق آمپول و در مورد آنها با پزشک مشورت شود، ذکر شده است:

تحریک بیش از حد
آمپول اچ سی جی می‌تواند باعث تحریک بیش از حد تخمدان که سندروم تحریک بیش از حد تخمدان نامیده می‌شود، گردد. محققان اذعان دارند که حدود ۲۵ درصد زنانی که این آمپول را در بارداری تزریق کرده اند دچار مسائل متوسط تا شدید مرتبط با این سندروم می‌شوند.
اگر علائم این سندروم خفیف باشد در عرض 1 هفته برطرف می‌شود. خوشبختانه، علائم شدید این سندروم هم به ندرت مشاهده می‌شود. علائم سندروم شامل مشکلات تنفسی، ادرار کمرنگ و درد شکم هستند. اگر هر یک از علائم بالا شدید باشد باید بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.

افزایش وزن
آمپول اچ سی جی باعث می‌شود بدن مایعات را حفظ نموده و در نتیجه وزن افزایش می‌یابد. در موارد زیادی ورم مشاهده شده است. افزایش وزن به میزان کم نرمال است و جای نگرانی نیست. اما اگر افزایش وزن شدید و ناگهانی باشد مشورت با پزشک ضروری است.

درد و ورم پستان‌ها
تغییر مهم دیگر بعد از تزریق اچ سی جی، درد و ورم پستان‌ها است. برای بعضی از زنان باردار سینه دردناک و حساس هم می‌شود. اما وقتی بدن شروع به تطبیق با اچ سی جی می‌کند این علائم محو می‌شوند. اگر مساله ادامه داشته باشد دانستن نظر پزشک ضروری است.

افسردگی
افسردگی از عوارض جانبی دیگر این آمپول است. ضمنا ممکن است باعث ناراحتی احساس بی پناهی و عصبانیت دائم بشود. به این دلیل که هر گونه تغییرات هورمونی در بدن باعث افسردگی و نوسانات روحی می‌شود. ممکن است این حالت زیاد ادامه نداشته باشد اما اگر ادامه‌دار شد باید به پزشک اطلاع دهید.

خستگی و سردرد
آمپول اچ سی جی می‌تواند باعث خستگی، سردرد، درد در ناحیه شکم، و درد ناحیه تزریق آمپول بشود. فراموش نکنید که آمپول اچ سی جی حتما باید توسط پزشک تجویز شود. بهتر است در مورد تمامی علائمی که ذکر شد با پزشک مشورت نموده و در صورتی که هر یک از علائم بالا طولانی شد بلافاصله با پزشک اطلاع دهید.

چگونه بعد از تزریق اچ سی جی می‌توان مشخص کرد که آیا واقعا باردار هستید؟
وقتی که به طور متوالی تزریق hCG انجام می‌دهید برای تشخیص اینکه باردار هستید پزشک هر چند روز یکبار از شما می‌خواهد آزمایش خون انجام دهید. بر خلاف آزمایش ادرار، آزمایش خون میزان دقیق اچ سی جی در خون را اندازه گیری می‌کند.
با انجام یک سری از آزمایش‌های خون پزشک می‌تواند بررسی نماید که آیا سطح اچ سی جی در حال بالا رفتن است که به طور نرمال در ابتدای بارداری این اتفاق می‌افتد. اگر سطح اچ سی جی بالا نرود احتمالا باردار نیستید. انجام سونوگرافی در هفته چهارم تا پنجم، پاسخ قطعی را مشخص می‌کند.