بخوانید احادیث ائمه را درباره میوه ها

بخوانید احادیث ائمه را درباره میوه ها

در این قسمت از سایت فراناز احادیث و توصیه های جالب و قابل تامل ائمه درباره میوه ها و همچنین اهمیت تغذیه در اسلام را مرور می کنیم. دین مبین اسلام بعنوان آخرین و کامل ترین دین جهان درمورد تمام بخش های زندگی حتی نوع تغذیه راه و روش هایی را پیشنهاد داده اسـت، این توصیه ها در دنیای مدرن و پیشرفته امروز هم از طرف جوامع علمی تایید شده اند.

اهمیت تغذیه در اسلام

اسلام دین جامعی اسـت کـه بـه همه ی ابعاد زندگی انسان توجه دارد. هم بـه معاش و هم بـه معاد انسان اهمیت میدهد. بعضی از توصیه‌های اسلام در قالب واجب و حرام نمیرود، اما برای داشتن زندگی سالم، بهتر اسـت کـه بـه آن‌ها هم توجه شود. علومی کـه انسان‌ها با تجربه و آزمایش بـه دست می‌آورند، گاهی اوقات مطابق با حقیقت و گاهی اوقات خلاف حقیقت اسـت.

بار‌ها در طول تاریخ دیده ایم کـه فرضیه‌های علمی ثابت شده توسط دانشمندان، بعد از چند سال توسط عده‌ای دیگر از دانشمندان رد شده و یا کامل‌تر شده اسـت. این خصوصیت انسان اسـت کـه ظرفیت محدودی دارد و با همه ی تلاش‌های خود نمیتواند بـه همه ی ابعاد آفرینش پی ببرد. هیچ دانشمندی را نمی‌شناسیم کـه بگوید مـن همه ی چیز را می دانم.

اتفاقاً بـه عکس، هر چـه کـه جلوتر می رویم آن‌ها متوجه میشوند کـه چیز‌های بیشتری وجوددارد کـه هنوز انسان‌ها نسبت بـه آن آگاهی ندارند. اما علمی کـه منشأ وحیانی دارد، از آنجایی کـه از مبدأ آفرینش نشأت میگیرد، بـه هیچ وجه خطا پذیر نیست. هر چند ممکن اسـت انسان‌ها بـه تمام زوایای آن پی نبرند، اما این چیزی از حقیقت کم نمیکند.

اسلام و توصیه به سلامتی

از آنجایی کـه تغذیه و سلامتی بخشی از زندگی انسان اسـت، اسلام نیز نسبت بـه آن بی تفاوت نبوده و توصیه‌هایی را مطرح کرده اسـت. البته استخراج این توصیه ها، تدوین و دسته بندی آن‌ها بـه صورت یک علم جامع، کمک گرفتن از دستاورد‌های تجربی امروز برای تبیین و فهم آن‌ها و همچنین تشخیص روایات صحیح از روایات جعلی دراین زمینه کار سخت و زمانبری بوده اسـت.

همچنین باید توجه داشت کـه بخش زیادی از این علوم بـه دست مـا نرسیده و یا زمان اهل بیت علیهم السلام ذهنیت پذیرش آن وجود نداشت. اما بـه هر صورت هزاران روایت در مورد تغذیه و سلامتی اکنون در دست ماست. در قرآن کریم و روایات اسلامی، نام تعداد فراوانی از میوه‌ها و خوراکی‌ها آمده اسـت. بـه ویژه این‌کـه در روایات خواص آن‌ها نیز گفته شده اسـت.

توصیه های ائمه در مورد میوه ها و خواص آنها

باید گفت کـه میوه ها، این نعمت‌های لذیذ الهی، فقط مخصوص زندگی این دنیای مـا نیستند و قرآن کریم بـه بهشتیان اینگونه وعده میدهد:

«و فاکهةٍ مِن مـا یَتَخَیَّرونَ و لَحمِ طیرٍ مِن مـا یَشتَهُونَ»

و برای آنان میوه‌هایی از هر نوع کـه انتخاب کنند و گوشت پرنده از هر نوع کـه بـه آن میل داشته باشند؛ یعنی درکنار میوه از گوشت نیز تناول می کنند. توصیه‌های فراوانی در مورد استفاده از میوه‌ها در کتب حدیثی موجود اسـت و مـا برای نمونه چند مورد را ذکر میکنیم:

شفاء در میوه رسیده

میوه بعد از آنکه خوب رسید – قرمز یا زرد – خورده شود و هنگامیکه سبز رنگ و نارس اسـت، نباید چیده شود. زیرا در چنین حالتی مضر بوده و گاهی اوقات خوردن آن میتواند زمینه‌ای برای فراموشی و ضعف حافظه باشد. حتی تعبیر روایت این اسـت کـه در هنگامیکه میوه رسیده، در آن شفاء اسـت، زیرا خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:

«أنّ الثّمارَ إذا أدرَکَت فَفی‌ها الشِفاءُ لقوله تعالی: کُلُوا مِن ثَمرِه إذا أثمَرَ»

هر زمان کـه میوه‌های باغ‌ها رسید، از میوه هایش بخورید.

خوردن هر میوه در آغاز فصلش و پرهیز از آن در پایان آن فصل

حتما تجربه کرده‌اید کـه میوه‌ی اول فصل، طعم و مزه دیگری دارد. اگر برای زودتر رسیدن، با حیله‌های عجیب‌وغریب انسان‌ها روبه‌رو نشوند، بسیار هم فائده دارند.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند

«علیکم بالفاکِهةِ فی إقبالِها؛ فإنّها مَصَحَّةٌ للأبدانِ مَطرَدَةٌ للأحزانِ، و ألقُوها فی إدبارِها، فإنّها داءُ الأبدانِ»

بر شـما باد میوه در هنگام روی کردنش. چرا کـه دراین هنگام، مایه سلامت تن و از میان رفتن اندوه اسـت. آنرا در هنگام پشت کردن واگذارید کـه دراین هنگام دردی برای بدن اسـت. اگر دقت کرده باشید بعضی از میوه‌های آخر فصل، دیگر آن طعم واقعی و طراوت ابتدای فصل را ندارند و مزه میوه آفت زده و مانده می دهند.

امام صادق علیه السلام به مفضل بن عمر به این مضمون می‌فرمایند

«نگاه کن کـه چگونه بعضی از گیاهان «و درختان» در زمان خاصی بـه بهره‌برداری می رسند، مثل این‌کـه [بعضی ازآن‌ها] در شدت گرما ثمر می دهند تا انسان با شور و اشتیاق بیشتری بطرف آن‌ها برود؛ و اگر زمان این میوه [تابستانی] در فصل زمستان بود، مردم برای برداشت آن‌ها اشتیاقی نداشتند، علاوه بر این‌کـه رنگ میوه تغییر می کرد و بـه بدن نیز ضرر میرساند.

مگر نمی بینی کـه گاهی خیار در فصل زمستان میرسد و مردم از خوردن آن دوری می کنند؛ همان طوری‌که انسان‌هایی هستند کـه از خوردن چیز‌های مضر و ناسازگار با معده دوری نمیکنند؛». خداوند متعال ترتیب فصول و میوه‌های هر فصل را آن چنان پشت سرهم قرار داده اسـت کـه هر فصل خوراک مورد نیاز همان فصل رابا خودش می‌آورد.

محصول و سبزی هر فصل می تواند کمبود فصل قبل را جبران کند، ولی امروزه با توجه بـه پیشرفت‌های صورت گرفته در کشاورزی، تعداد زیادی از میوه‌ها در هر فصلی وجود دارند. برای مثال مـا در فصل سرما با انواع بیماری‌های ویروسی روبه رو هستیم کـه برای ایمنی برابر آن‌ها احتیاج داریم ویتامین C زیادی مصرف کنیم و تمام میوه‌های این فصل مثل پرتقال، نارنگی و لیموشیرین و… سرشار از این ویتامین هستند.

همچنین فصل تابستان کـه بدن بـه آب بیشتری نیاز دارد، پر از میوه‌های آب‌دار اسـت. در فصل بهار بدلیل آن کـه میزان سبزی‌ها و میوه‌های تازه در اواخر زمستان کم اسـت، توصیه شده سمنو مصرف کنید تا تامین کننده ویتامین‌های از دست رفته بدن شود و پس ازآن مصرف نوبرانه‌ها و میوه‌های فصل بهار.

هندوانه با توجه بـه مزاج و ترکیبات آن، مناسب تابستان اسـت و استفاده ازآن در زمستان بیماری زاست. در گذشته دور ایرانیان در شب چله از کدو استفاده می کردند. از آنجایی کـه بدن انسان در شرایط مختلف سال نیاز بـه مواد غذایی متنوع و گوناگون دارد، خداوند نیز طبیعت رابه گونه‌ای آفریده تا پاسخگوی نیاز او باشد. بگذاریم نظم طبیعت با هوس‌های مـا دگرگون نشود.

شستن میوه‌ ها قبل از خوردن آن‌ها

شاید باورتان نشود، اما در گذشته باوجود این‌کـه مردم مانند امروز از سموم شیمیایی استفاده نمی کردند، اهل بیت علیهم السلام سفارش کرده اند کـه میوه‌ها قبل از خوردن شسته شوند. بنابر روایتی از امام صادق علیه السلام؛ روی هر میوه‌ای سمی وجوددارد، اگر برای شـما میوه‌ای آوردند، بـه آن آبی بزنید یا آنرا در آب فرو ببرید.

قاعده کلی خوردن میوه با پوست

قاعده کلی در مورد میوه‌ها این اسـت کـه با پوست خورده شوند؛ مگر آنکه میوه‌ای وجود داشته باشد کـه با پوست خورده نمیشود و یا این‌کـه پوست آن ضرر داشته باشد. براساس روایتی از ابن قداح در کتاب کافی، امام صادق علیه السلام پوست کندن میوه را ناپسند میدانستند؛ پوست میوه‌ها در دسترس نور مستقیم آفتاب قرار دارد و حاوی انواع ویتامین‌ها و فیبر «تنظیم کننده حرکات دودی روده» اسـت.

امروزه بـه دلایل مختلف کشاورزان از سموم و کود‌های شیمیایی استفاده میکنند و گاهی اوقات از حد مجاز هم تجاوز میکند؛ بنابر این پوست میوه‌ها می تواند آلوده بـه زهر‌های خطرناک باشد، در مصرف پوست آن‌ها نیز باید احتیاط کرد، اما اگر هر وقت میوه‌ای سالم پیدا کردید، در صورتی کـه پوست آن قابل خوردن باشد از خوردن پوست آن غافل نشوید.

دور انداختن میو‌ه‌ هایی که قسمتی از آن‌ ها فاسد است

میوه‌های با طعم تلخ و کرم زده باید دور انداخته شوند. در بعضی کتب حدیثی، روایات مفصلی آمده اسـت کـه امیرالمومنین علی «ع» توصیه کرده اند کـه بطیخ «خربزه یا هندوانه» تلخ، یا ترش و یا کرم زده دور انداخته شود و شیرین آن خورده شود؛ هر چند کـه بطیخ میوه‌ای آبدار اسـت، اما بعید اسـت کـه این قاعده فقط مخصوص میو‌ه‌هایی مانند آن باشد، ظاهرا این قاعده برای همه ی میوه‌ها جاری اسـت.

امروزه گفته می شود کـه کپک درون میوه، کم و بیش بـه تمام اجزاء آن سرایت میکند؛ شاید کرم زدگی میوه نشان از استفاده نکردن سموم شیمیایی و سالم بودن آن میوه باشد، اما بهتر اسـت از سایر میوه‌های آن سبد و یا درخت استفاده شود. بر اساس این روایت بهتر اسـت کـه قسمت سالم میوه کپک زده یا کرم زده هم جدا نشده و خورده نشوند.

انار سرور میوه‌ ها

از امام باقر «ع» و امام صادق علیهما السلام نقل اسـت کـه:

«مَا عَلَى‏ وَجْهِ‏ الْأَرْضِ‏ ثَمَرَةٌ کَانَ أَحَبَّ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ «ص» مِنَ الرُّمَّانِ»

بر روی زمین میوه‌ای دوست داشتنی‌تر از انار در نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم نبود. در قرآن کریم و روایات، نام تعدادی از میوه‌های بهشتی آمده اسـت، اما از جمع بندی روایات میتوانیم بگوییم کـه انار سید و سرور میوه هاست و روایات فراوانی در مورد خواص عجیب و متنوع انار گفته شده کـه بعضی ازآن آثار، در هیچ میوه‌ای یافت نمی شود.

پزشکان و متخصصین تغذیه ۵۰ خواص برای انار ذکر کرده اند. البته انار انواع گوناگونی دارد. در ایران مـا نیز چندین گونه انار وجوددارد و بعضی از انواع آن خوشمزه‌تر و مفید‌تر از بعضی دیگر اسـت. شاید تا بحال ندیده باشیم، اما میگویند نوعی انار وجوددارد کـه مشهور بـه بی‌دانه بوده و بسیار مرغوب و خوشمزه اسـت.

احادیث رسول اکرم «ص» درباره خوراکی ها

شـما را سفارش می کنم بـه خوردن مویز، زیرا صفرا را برطرف می کند، بلغم را از بین میبرد، اعصاب را قوی، خستگی را دور، اخلاق را خوب می کند، بـه روح آرامش می‌بخشد و غم را می برد.

زیتون

رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله:

نِعْمَ الطَّعَامُ الزَّیْتُ یُطَیِّبُ النَّکْهَةَ وَ یَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یُصَفِّی اللَّوْنَ وَ یَشُدُّ الْعَصَبَ وَ یَذْهَبُ بِالْوَصَبِ وَ یُطْفِئُ الْغَضَب.

زیتون غذای خوبی اسـت، دهان را معطر می کند، بلغم را از بین می برد، چهره را باز، اعصاب را محکم می کند و مرض را می برد و خشم را خاموش می کند.

سیر

رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله:

کُلُوا الثّومَ و َتَداوَوا بِهِ فَإِنَّ فیهِ شِفاءً مِن سَبعینَ داءً.

سیر بخورید و با آن مداوا کنید، کـه هفتاد بیماری را شفا میدهد.

مویز

رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله:

عَلَیْکُمْ بِالزَّبِیبِ فَإِنَّهُ یَکْشِفُ الْمِرَّةَ وَ یَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یَشُدُّ الْعَصَبَ وَ یَذْهَبُ بِالْإِعْیَاءِ وَ یُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ یُطَیِّبُ النَّفَسَ وَ یَذْهَبُ بِالْغَم.

شـما را سفارش میکنم بـه خوردن مویز، زیرا صفرا را برطرف می کند، بلغم را از بین می برد، اعصاب را قوی، خستگی را دور، اخلاق را خوب میکند، بـه روح آرامش می‌بخشد و غم را می برد.

خرما در بارداری

پیامبر صلی‌ الله علیه و آله:

أَطْعِمُوا الْمَرْأَةَ فِی شَهْرِهَا الَّتِی تَلِدُ فِیهِ التَّمْرَ فَإِنَّ وَلَدَهَا یَکُونُ حَلِیماً نَقِیّا.

بـه زن باردار در ماهی کـه در آن وضع حمل می کند، خرما بخورانید کـه فرزند او بردبار و پرهیزکار خواهد شد.

خربزه در بارداری

پیامبر صلی‌ الله علیه و آله:

مـا مِن اِمْرَاَةٍ حامِلَةٍ اَکَلَتِ الْبِطِّیخَ اِلاّ یَکونُ مَولودُها حَسَنَ الْوَجْهِ وَ الْخُلُقِ.

هیچ زن بارداری نیست کـه خربزه بخورد، مگر این‌کـه فرزندش زیبا و خوش‌اخلاق می گردد.

کدو

پیامبر صلی‌الله علیه و آله:

عَلَیْکُمْ بِالدُّبّاءِ فَاِنَّهُ یُذَکِّی الْعَقْلَ وَ یَزیدُ فِی الدِّماغِ.

کدو بخورید، چرا کـه عقل را تیز و «کارایی» مغز را زیاد میکند.

کرفس

پیامبر صلی‌الله علیه و آله لِلاِمامِ الحُسَیْنِ علیه‏السلام:

یا بُنَىَّ کُلِ الکَرَفْسَ، فَاِنَّها بَقْلَةُ الاَنْبیاءِ مَغفولٌ عَنْها وَ هُوَ طَعامُ الخَضِرِ وَ اِلْیاسَ وَ الْکَرَفْسُ یَفْتَحُ السُّدَدَ وَ یُذَکِّى الْقَلْبَ وَ یَرِثُ الْحِفْظَ وَ یَطْرُدُ الْجُنونَ وَ الْجُذامَ وَ البَرَصَ وَ الْجُبْنَ. پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله.

فرزندم: کرفس بخور، چرا کـه کرفس سبزى پیامبران اسـت، ازآن غفلت شده، خوراک خضر و الیاس علیهماالسلام اسـت. کرفس گرفتگى رگ‏ها را باز مى‏کند، دل را طراوت مى‏بخشد، حافظه را زیاد مى‏کند و دیوانگى، جذام، پیسى و ترس را دور می‏کند.

گوشت

پیامبر صلی‌الله علیه و آله:

مَنْ تَرَکَ اللَّحْمَ اَرْبَعینَ صَباحا ساءَ خُلُقُهُ. مَنْ اَکَلَ اللَّحْمَ اَرْبَعینَ صَباحا، قَسا قَلْبُهُ.

هر کس چهل روز گوشت نخورد، بد اخلاق می شود. هر کس چهل روز گوشت بخورد، سنگدل میشود.

کاسنی

پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله و سلّم:

الهِندَباءُ سَیِّدُ البُقولِ. کاسنى، مهتر همه ی سبزى‏هاست.

نمک

پیامبر صلی‌الله علیه و آله:

یا عَلیُّ اِفْتَتِحْ طَعامَکَ بِالْمِلْحِ، فَاِنَّ فیهِ شِفاءً مِنْ سَبْعینَ داءً مِنهَا: الجُنونُ وَ الْجُذامُ وَ الْبَرَصُ وَ وَجَعُ الْحَلْقِ وَ الاْضراسِ وَ وَجَعُ الْبَطْنِ. ای علی!

غذای خودرا با نمک آغاز کن، چرا کـه در نمک درمان هفتاد درد اسـت؛ دیوانگی، خوره، پیسی، گلودرد، دندان‌درد و دل درد، از جمله این دردهاست.

کندر

پیامبر صلی‌الله علیه و آله:

عَلَیْکُمْ بِاللُّبَانِ فَإِنَّهُ یَمْسَحُ الْحَرَّ مِنَ الْقَلْبِ کَمَا یَمْسَحُ الْإِصْبَعُ الْعَرَقَ عَنِ الْجَبِینِ وَ یَشُدُّ الظَّهْرَ وَ یَزِیدُ فِی الْعَقْلِ وَ یُذَکِّی الذِّهْنَ وَ یَجْلُو الْبَصَرَ وَ یُذْهِبُ النِّسْیَانَ.

کندر بخورید؛ زیرا همان‌ طور کـه انگشت، عرق را از پیشانی پاک میکند، کندر هم سوزش قلب را میبرد و کمر را محکم و عقل را زیاد می کند و ذهن را ذکاوت و چشم را جلا می‌بخشد و فراموشی را از میان می برد.

انجیر

پیامبر صلی‌الله علیه و آله:

کُلُوا التّینَ الرَّطْبَ وَ الْیابِسَ فَاِنَّهُ یَزیدُ فِی الجِماعِ وَ یَقْطَعُ الْبَواسیرَ وَ یَنْفَعُ مِنَ النِّقْرِسِ, و الاِبرِدَةِ

انجیر تازه و خشک بخورید، چرا کـه قدرت هم‌بستری را زیاد، بواسیر را ریشه کن می کند و برای نِقرِس و سردی مزاج مفید اسـت.

عدس

رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله:

یا عَلیُّ عَلَیکَ بِالعَدَسِ فَإِنَّهُ مُبارَکٌ مُقَدَّسٌ وَ هُوَ یُرِقُّ القَلبَ و َیُکثِرُ الدَّمعَةَ و َإِنَّهُ بارَکَ عَلَیهِ سَبعونَ نَبیّا.

ای علی تـو را سفارش میکنم بـه خوردن عدس، زیرا مبارک و پاک اسـت، قلب را رقیق و اشک را زیاد می کند و هفتاد پیامبر پیوسته ازآن استفاده می کردند.

پیاز

قال رسول‌الله – صلی‌الله علیه و آله:

إذا دَخَلْتُمْ بِلاداً فَکُلُوا مِنْ بَصَلِها یَطْرُدُ عَنْکُمْ وَباها.

هر گاه وارد شهری شدید از پیاز آن جا بخورید؛ زیرا با خوردن پیاز آن شهر از امراض عمومی آنجا در امان هستید.

انار

قال النَّبِیُّ – صلی‌الله علیه و آله:

کُلُوا الرُّمّانَ بِشَحْمِهِ فَإنَّهُ دَبّاغٍ لِلْمعْدَةِ.

انار رابا پیه و پرده‌های نازک روی دانه‌ها بخورید، زیرا معده را ضد عفونی میکند.

خرما

قال رسول‌الله – صلی‌الله علیه و آله:

کُلُوا التَّمْرَ عَلَی الرّیق فَإنَّهُ یَقْتُلُ الدُّودَ.

در حال ناشتا خرما بخورید، زیرا کرم و انگل‌های «روده و معده» را می کشد.

سیب

قال النَّبِیُّ – صلی‌الله علیه و آله:

کُلُوا التُّفاحَ عَلَی الرّیقِ فَإنَّهُ نَصُوحُ المِعدَةِ.

سیب را در حال ناشتا بخورید، زیرا معده را پاکیزه می‌گرداند.

کاهو

قال رسول‌الله – صلی‌الله علیه و آله:

کُلِ الْخَسْ، فَاِنَّهُ یُورِثُ النُّعاسَ وَ یَهْضِمُ الطَّعامَ.

کاهو بخورید؛ زیرا کاهو خواب‌آور اسـت و غذا را زودهضم میکند.