سیاست خارجی ژاپن تحت تاثیر آمریکاست

آرمان- جمهوری اسلامی ایران پس از چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی برای اولین بار شاهد سفر نخست وزیر ژاپن به تهران است آنهم در شرایطی که تنش میان ایران و آمریکا تقریبا به نقطه اوج خود رسیده و این سفر در شرایطی انجام می‌شود که پیش از این دونالد ترامپ از توکیو دیدار کرد و تغییری در دیدگاه و مواضع ترامپ نسبت به فشارهای وارده به جمهوری اسلامی ایران مطرح بوده است. پیش از سفر ترامپ به توکیو، دکتر ظریف به توکیو رفته بود و مجموعه این رفت و آمدها و تحرکات سیاسی نشان می‌دهد که ژاپن با مجوز آمریکا می‌خواهد نقش فعال‌تری را در مدیریت تنش بین ایران و آمریکا ایفا کند. گمانه‌زنی‌های زیادی در مورد سفر شینزو آبه به تهران مطرح شده و اینکه ایشان حامل چه پیامی است. نکته اصلی که می‌توان در این زمینه مطرح کرد اینکه ژاپن کشوری است که سیاست خارجی‌اش به شدت تحت تاثیر سیاست‌های آمریکا است و در قبال تنش‌های میان ایران و آمریکا همواره مواضع منفعلانه‌ای داشته و در چارچوب سیاست خارجی آمریکا رفتار کرده است. به طور خلاصه روابط ژاپن و ایران در چهار دهه گذشته یک روابط بسیار محافظه‌کارانه بوده است. اکنون نیز با توجه به اینکه افزایش تنش میان ایران و آمریکا و بحران تنش در منطقه خلیج فارس می‌تواند تبعات زیادی به‌خصوص برای ژاپن به عنوان کشوری که یکی از منابع اصلی انرژی‌اش از این منطقه تامین می‌شود، داشته باشد، هرگونه تنش بین روابط ایران و آمریکا و کشورهای منطقه می‌تواند تبعات اقتصادی و سیاسی برای این کشور به همراه داشته باشد. مجموعه این تحولات و تحرکات نخست وزیر ژاپن را بر آن داشته تا با سفر به تهران بتواند حداقل نقشی میانجی‌گرایانه در تنش‌های ایران و آمریکا داشته باشد تا بلکه از این تنش‌ها بکاهد. هرچند انتظار نمی‌رود با توجه به مواضع آمریکا و جمهوری اسلامی ایران این میانجی‌گری حداقل به دیدار و گفت‌وگو و مذاکره مستقیم با آمریکا بینجامد. در واقع با توجه به مواضعی که از سوی مقامات جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته، ایران همواره بر این نکته تاکید داشته که این آمریکا بوده که میز مذاکره را ترک کرده و نه ما. بنابراین ایران انتظار دارد اگر مذاکراتی هم قرار است صورت بگیرد در چارچوب برجام باشد. با توجه به موارد و دیدگاه‌هایی که دونالد ترامپ نسبت به برجام دارد و اینکه برجام را بدترین توافقنامه تاریخ برای آمریکا می‌داند، بعید به نظر می‌رسد که بخواهد در چارچوب برجام با ایران مذاکره کند. اگر دیدگاه و مواضع ترامپ به سمت و سویی رود و به یک نوع عقب نشینی بینجامد که حاضر به مذاکره در چارچوب برجام باشد، قطعا این مذاکرات می‌تواند انجام شود اما اگر ترامپ به دنبال یک بازنگری و توافق جدید با ایران باشد با توجه به مواضع مقامات جمهوری اسلامی ایران طی روزهای گذشته بعید به نظر می‌رسد که دیدار آقای آبه از تهران به مذاکرات مستقیم خارج از برجام میان ایران و آمریکا بینجامد. سخنان اخیر ترامپ که پیش شرطی برای مذاکره با ایران قائل نشده به قدری دوپهلو است که تحلیل‌های مختلفی از آن می‌توان برداشت کرد. به هر حال برجام هم با همین هدف میان ایران و 1+5 انجام شد که ایران به دنبال برنامه‌های هسته‌ای نظامی نیست و این توافقنامه یکی از شدیدترین و سختگیرانه‌ترین نظارت‌های هسته‌ای را بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال کرده و در همین چارچوب امضا شد. ایران هم در مقابل عنوان می‌کند که ما هم با همین هدف به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نیستیم. ترامپ یک بازی سیاسی و تبلیغاتی علیه ایران راه انداخته که به نوعی می‌خواهد اهداف سیاسی خود را در قبال ایران در یک ادبیات متفاوتی مطرح کند که به دنبال هسته‌ای نشدن ایران است در حالی که ایران بارها اعلام کرده به دنبال هسته‌ای شدن نیست و برجام را با همین هدف و انگیزه و اعتمادسازی بامجموعه کشورهای عضو شورای امنیت و آلمان امضا کرده است. درحقیقت تفسیرهای متفاوتی از این سخنان می‌شود و به نظر نمی‌رسد بیانگر تغییر موضع ترامپ باشد بلکه تغییر در ادبیات و صحبت کردن ترامپ است. چراکه فشار سیاسی که با آن ادبیات تند علیه ایران اعمال کرد از این جهت که همراهی و همسویی متحدان اروپایی آمریکا و حتی ژاپن و دیگر کشورهای جهان را به دنبال نداشت، ترامپ و تیم سیاسی و امنیتی‌اش در کاخ سفید را بر آن داشت تا تلاش کنند با تغییر موضع و ادبیات و انداختن توپ در زمین ایران به نوعی نشان دهند که این ایران است که دنبال صلح و مذاکره نیست و ما خواهان صلح و مذاکره هستیم و جنگ نمی‌خواهیم. درواقع یک جنگ روانی که توسط ترامپ با این ادبیات علیه ایران به راه افتاده است.