قبرستان «بقیع» قبل از تخریب قبور
امروز چهارشنبه ٨ شوال ١۴۴٠(۲۲ خرداد ۱۳۹۸) است ۹۶ سال پیش (٨ شوال سال ۱۳۴۴ )در چنین روزی پس از اشغال مکه و مدینه توسط وهابیان به سرکردگی «عبدالعزیزبن سعود» آنان مأمورین عثمانی را بیرون کرده و به تخریب قبور ائمه بقیع دست زدند.
در جریان این واقعه بارگاه امام حسن مجتبی (ع)، امام سجاد (ع)، امام محمدباقر (ع) و امام جعفر صادق(ع) ویران شد.
هشتم شوال سال ۱۳۴۴ هجری قمری قبرستان بقیع به عنوان مهمترین قبرستان اسلام به دست وهابیون تخریب شد.
این قبرستان، مهمترین قبرستان در اسلام است که بخش مهمی از تاریخ اسلام را در خود جای داده و کتاب بزرگ و گویایی از تاریخ مسلمانان به شمار میآید.
وضعیت بقیع قبل از تخریب
قبور(گنبدوبارگاه)ی که در«بقیع»تخریب شدند:
۱- بارگاه امام حسن مجتبی
۲- بارگاه امام سجاد.
۳- بارگاه امام محمدباقر
۴- بارگاه امام جعفر صادق
۵- بارگاه عبدالمطلب
۶- بارگاه ابیطالب (پدرحضرت علی)
۷- بارگاه خدیجه (همسرپیامبر)
۸- زادگاه پیامبر اسلام
۹- قبر منسوب به فاطمه زهرا
۱۰- قبر عبدالله بن عبدالمطلب
۱۱- قبر آمنه( مادر پیامبر اسلام)
۱۲- قبر فاطمه بنتاسد (مادرحضرت علی)
۱ ۳- قبرعباس عموی پیامبر
۱۴- قبر حمزه(عموی پیامبر) احد
۱۵- قبور دیگرشهدای احد
۱۶- قبر حضرت امالبنین(همسر ابوالفضل العباس)
۱۷- قبرابراهیم( پسر پیامبر)
۱۸- قبر اسماعیل( فرزند حضرت صادق)
۱۹- قبر دختران پیامبر اسلام
۲۰- قبر حلیمه سعدیه (مرضعه پیامبر)
۲۱- همسران پیامبر(غیر از حضرت خدیجه که در قبرستان ابوطالب-مکه- مدفون است)
وقبوراصحاب رسول الله(ص)ودیگرشخصیتهای مدینه
توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:۱۰۰سال پیش ازاین(۱۲۲۰ هجری) « بقیع»موردتهاجم متعصبین حاکمان عثمانی قرارگرفته بود،به گنبد وبارگاه قبورمدفون دربقیع تعرض شده بود، واما خیلی زود بازسازی شده بود.
بقیع
تخریب قبور در مکه، مدینه، جده و کربلا
وهابیون متعصب در همان سال به کربلای معلی حمله کردند و ضریح مطهرحضرت امام حسین(ع) را کندند و جواهرات و اشیاء نفیس حرم مطهر را که اکثرا از هدایای سلاطین و بسیار ارزشمند و گرانبها بود، غارت کردند و قریب به ۷۰۰۰ نفر از علما، فضلا و سادات و مردم را کشتند. سپس به سمت نجف رفتند که موفق به غارت نشدند و شکست خورده برگشتند.
«ابن تیمیه »در کتاب «منهاج السنه»رسماً فتوا میدهد که تعمیر قبور ائمه (ع) و انبیاء (ع) بدعت محسوب میشود و شاگرد او هم« ابن قیّم »در کتاب (زاد المعاد) میگوید اصلاً حرم سازی و روی قبر بنا ساختن یک نوع بتپرستی است.
آیتالله سید محمد حسینی قزوینی استاد حوزۀ علمیه قم و مدیر مؤسسه حضرت ولیّ عصر (عج) در مصاحبه خبرنگاران پویا با اشاره به هشتم شوّال سالروز تخریب قبور ائمه بقیع (ع) گفت:
تعرض به قبورائمه واهل البیت(ع) ریشه در تفکر بنیامیه دارد .
درکتب اهل سنت از پیغمبر اکرم (ص) روایت شده است که فرمود: مبغوضترین و دشمنترین قوم نسبت به ما اهل بیت و بنیهاشم، بنیامیه هستند. اینها از همان ابتدا بنای ناسازگاری با پیامبر اکرم (ص) و امیرالمومنین (ع) را داشتند، خودِ شخص معاویه به بهانه اینکه بخواهد جوی آبی در قبرستان شهدای اُحد بگذارد، اقدام به نبش قبر حضرت حمزه سیدالشهداء کرد.
ابن تیمیه در کتاب«منهاج السنه” رسماً فتوا میدهد که «تعمیر قبور ائمه و انبیاء (ع) بدعت محسوب میشود»
ابن قیّم (شاگرد ابن تیمیه) هم در«زاد المعاد» میگوید :
« حرم سازی و بنا ساختن روی قبوریک نوع بتپرستی است»
یکی از مفتیهای مشهور عربستان سعودی در کتابش میگوید حرم پیغمبر (ص) و گنبد خضراء نوعی بتپرستی است ،« اگر دولت عربستان سعودی ادعای توحید دارد، باید این بنا را تخریب کند»
فتوای مفتی های سعودی
علاوه بر این، بیشتر مفتیهای عربستان سعودی هم فتوا دادند:
«تمام قبوری که در مساجد وجود دارد، باید توسط دولت نبش قبر شود و استخوانها و حتی گَرد بدن مطهر ائمه و پیامبر از آنجا خارج کنند»
آل سعود هم براساس همین فتاوی، درمرحله دوم تسلط بر مدینه ،دستور تخریب حرم ائمه (ع) راصادرکرد/پایان مصاحبه آیتالله سید محمد حسینی قزوینی. بااندکی اصلاحات.
کتابخانه آتاتورک-ترکیه- تصاویر جدیدی از قبرستان بقیع قبل از تخریب را ضمن نود هزار قطعه به شکل آنلاین منتشر کرده است.
بَقیع یا «بقیعُ الغَرْقَد» کهنترین قبرستان مسلمانان که پیش از اسلام، زمینی بزرگ و بوستانی در حوالی شهر یثرب حجاز بود. دفن اموات مسلمانان در این زمین از آغاز سده نخست هجری، رواج یافته و بزرگان و شخصیتهای مهم اسلامی در آن خاکسپاری شدهاند. چهار تن از امامان معصوم و دیگر وابستگان پیامبر خدا، از جمله این مدفونان هستند.
تاریخچه قبرستان بقیع
پیشینه این قبرستان به دوران قبل از اسلام برمی گردد،درآن زمان هم مردمان مدینه جنازه درگذشتگان خود را در این گورستان به خاک میسپردند.
۲قبرستان مدینه تا قبل ازهجرت پیامبر
تا پیش از هجرت، مردم مدینه اجساد مردگان خود را در دو گورستانِ «بنی حرام» و «بنی سالم» و گاهی نیز در منازل خود دفن میکردند.( تاریخ حرم ائمّه بقیع، ۶۱)
باهجرت پیامبر«بقیع»قبرستان مسلمین شد
واما با هجرت مسلمانان به مدینه، بقیع تنها قبرستان مسلمانان گردید و به مرور زمان و با دفن اجساد تعدادِ زیادی از صحابه و تابعین و نیز همسران و دختران و فرزندان و اهلبیت رسول الله(ص) از اهمیت ویژهای برخوردار شد.( مدینه شناسی، ۱/۳۲۱) و گورستانهای پیشین، رفته رفته به حالت متروکه در آمد و از میان رفت.
اولین مسلمانی که در«بقیع»دفن شد
در بقیع اولین کسی که از انصار دفن شده است «اسعد بن زراره» و از مهاجرین «عثمان بن مظعون» بوده است.
پس از فوت ابراهیم فرزند رسول خدا(ص) آن حضرت به صحابه فرمودند ابراهیم را به سلف صالح ما عثمان ملحق کنید و در کنار او به خاک بسپارید.
پس از دفن شدن ابراهیم در بقیع، مردم مدینه علاقهمند شدند پیکر اقوام و عشیره خود را در آنجا دفن کنند و هر یک از قبایل مدینه درختان و ریشههای بخشی از بقیع را قطع و زمین آن را برای همین منظور آماده نمودند.
در روایت آمده است که: رسول الله(ص) به دستور خداوند، کنار این قبرستان حضور می یافت و به مدفونین آن سلام میکرد و برای آنان از خداوند آمرزش میطلبید(اصول کافی، ۴/۵۵۹)
علت نامگذاری«بقیع»
بقیع را از آن رو «بقیع الغرقد» نامیده اند که نوعی درخت خاردار در آنجا میروییده و نامش «غرقد» بوده است. سپس آن درخت از میان رفت اما نامش ماندگار شد.(لسان العرب، ۱/۴۶۲) بقیع تا یکصدسال پیش، دیوار و حصاری نداشت، اما اکنون با دیواری بلند محصور گشته و از گذشته تاکنون مسلمانان از هر فرقه و مذهبی، پس از زیارت پیامبرخدا(ص) به اینجا آمده، اهل بیت پیامبر(ص) و دیگر آرمیدگان در این گورستان را زیارت میکنند. قبر امامان معصوم(ع) و تعداد دیگری از دفن شدگان در بقیع نیز دارای قبه و سایبان بوده، که در حمله وهابیان تخریب گردید و اکنون این قبرستان به صورت فضای باز و سادهای درآمده و تنها برخی از قبور از دیوارههای کوتاهی برخوردار است.
براساس اسنادموجود، گنبد و بارگاه حرم ائمه بقیع که از نظر استحکام و ارتفاع، ظرافت و زیبایی بر همه قبههای موجود در بقیع تفوق داشته و به مدت هشتصد سال سر بر آسمان میسوده و نظر مورخان و جهانگردان را به خود جلب میکرد،
به دستور «مجدالملک ابوالفضل اسعد بن محمد بن موسی البراوستانی القمی»، وزیر برکیارق از سلاطین سلجوقی در بین سالهای ۴۸۶ الی ۴۹۸ هـ . ق ساخته شده است.
ایرانیان دربازسازی بقیع
ابن اثیر(مورخ) در حوادث سال ۴۹۵ هـ . ق مینویسد: درسال ۴۹۵« امیر مدینه» منظور بن عماره حسینی دنیا را وداع گفت و او معماری را که از اهالی قم(ایران) بود و از سوی مجدالملک براوستانی برای ساختن قبه حسن بن علی و عباس عموی پیامبر در مدینه به سر میبرد، به قتل رسانید.»
همچنین عبدالجلیل قزوینی زنده (در سال ۵۵۶ ق) در کتاب النقض میگوید: «قبه حسن بن علی که عباس بن عبدالمطلب پدر خلفا آنجا مدفون است مجدالملک فرموده است». شاید بهترین راه برای به دست آوردن کیفیت این بنای شریف و مشخصات آن مراجعه به ثبت مشاهدات و خاطرات مورخان و جهانگردان باشد. مشخصات «قبهای بزرگ و سر به فلک کشیده و بسیار مستحکم» مشترک در بین مشاهدات مورخان میباشد؛ جهانگردانی همچون ابن جبیر ابن نجار در قرن هفتم، خالد بن عیسی البلوی المغربی و ابن بطوطه (جهانگرد معروف) در قرن هشتم.
اولین بازسازی بقیع
اولین تعمیر در حرم ائمه بقیع در سال ۵۱۹ هـ.ق و پس از گذشت بیست و چهار سال از ایجاد ساختمان آن میباشد که به دستور« مسترشد بالله»خلیفه عباسی انجام گرفته است.
دومین بازسازی بقیع
دومین تعمیر در حرم بقیع بین سالهای ۶۲۳ و ۶۴۰ هـ. ق به وسیله «مستنصر بالله»خلیفه عباسی انجام گرفته است.
سومین بازسازی بقیع
تعمیر سوم حرم شریف متعلق به اوایل قرن سیزدهم هجری است که
به دستور «سلطان محمود عثمانی» انجام گرفته است.
فرهاد میرزا که در سال ۱۲۹۲ هـ . ق به حج مشرف شده است، مینویسد: «تعمیر بقعه مبارکه در بقیع از سلطان محمودخان در سنه ۱۲۳۴ هجری به دست محمدعلی پاشای مصری و به امر سلطان واقع شده است.»
ویژگیها و خصوصیتهای معماری حرم شریف: آنکه حرم بقیع هشت ضلعی بوده است. برای نمونه میرزا محمدحسین فراهانی که در سال ۱۳۰۲ هـ.ق این حرم شریف را زیارت کرده است، میگوید: «چهار نفر از ائمه اثنی عشر ـ صلوات الله علیهم اجمعین ـ است که در بقعه بزرگی که به صورت هشت ضلعی ساخته شده است واقعاند و اندرون و گنبد آن سفیدکاری است.»
قبرستان بقیع دارای ۲ درب داشت.
حرم بقیع دارای دو در بوده است. ابن نجار مدینهشناس معروف متوفای ۶۴۷ هـ.ق میگوید:
«بقیع دارای دو در بوده است که یکی از آنها همیشه و در تمام ساعات روز به روی زائرین باز بوده است.»
«بقیع » ومداح و«زیارتنامه خوان»داشت.
بارگاه بقیع محرابی هم داشته است. حرم بقیع خادمانی نیز داشته است. این خدام شامل کفشدار و زیارتنامهخوان بود. امینالدوله در سفرنامه خود مینویسد: «یکشنبه یازدهم محرم ۱۳۱۶ هـ.ق هوای بقیع و زیارت ائمه هدی کردم. آنجا جز حاج صادق یزدی و یک ضعیفه کفشدار و یک سقا کسی نبود. کلیددار، متولی و زیارتنامهخوان هنوز نیامده بودند.» همچنین در برخی سفرنامهها برای حرم تزئیناتی ذکر شده و اینکه این حرم صحن نداشته است.
قبور ائمه بقیع و جناب عباس از قدیمالایام و بلکه پیشتر از قرن هفتم تا زمان تخریب دارای ضریحهای متعددی بودهاند که به مناسبت نزدیکی و اتصال قبور ائمه (ع) همه آنها در داخل یک ضریح و قبر عباس عموی پیامبر (ص) به علت فاصله آن با این قبور دارای ضریح مستقل بوده است. همه مورخان از ظرافت و زیبایی این ضریحها تعریف و تمجید کردهاند.
توضیح مدیریت سایت -پیراسته فر:منبع این قسمت از مقاله سایت مشرق است که اندکی اصلاحات انجام گرفته است.