سرطان دهانه رحم، خطرناک و قابل پیشگیری، لطفا بخوانید

سرطان دهانه رحم یا سرطان گردن رحم، آشنایی، روش‌های پیش گیری، شناسایی و درمان

سرطان دهانهٔ رحم (cervical cancer) یا سرطان گردن رحم، گونه‌ای سرطان است که از گردن رحم آغاز می‌گردد. این بیماری به خاطر رشد غیرطبیعی سلول ها ایجاد می‌شود و این سلول‌ها می‌توانند در دیگر اعضای بدن گسترش یابند و یا به آنها حمله کنند. در ابتدای ابتلاء به این بیماری، معمولاً نشانه‌ای بروز پیدا نمی‌کند. نشانه‌های بعدی این بیماری شامل مواردی همچون: خونریزی واژنی، درد لگن و آمیزش و نزدیکی دردناک، می‌شود.

هر ساله موارد ابتلای زیادی به این بیماری تشخیص داده می‌شود. یک واقعیت منحصر به فرد در مورد سرطان رحم این است که در ۹۰ درصد موارد، این بیماری توسط عفونت ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. انواع خاصی از HPV می‌توانند در قسمت‌های مختلف بدن باعث ایجاد زگیل (توده غیرطبیعی و غیرسرطانی بر روی پوست) و یا زگیل تناسلی بشوند. در موارد دیگر، انواع خاصی از HPV می‌توانند ضایعات پیش سرطانی (یعنی نواحی دارای بافت‌های غیرطبیعی) یا سرطان ایجاد نمایند.

سرطان دهانه رحم، در صورتی که زود هنگام تشخیص داده شود بسیار قابل درمان است و حتی با واکسن تقریبا قابل پیشگیری است.

علائم سرطان دهانه رحم

هنگامی که سلول‌های دهانه رحم برای اولین بار غیر طبیعی می‌شوند، به ندرت علامت هشدار دهنده‌ای ایجاد می‌کنند ( به همین دلیل پیشنهاد می شود که خانم ها تست های غربالگری و شناسایی سرطان رحم را انجام دهند تا بتوان با تشخیص به موقع، از پیشرفت سرطان و حتی از ایجاد آن پیشگیری کرد ). هنگامی که سرطان پیشرفت می‌کند، علائم آن ممکن است شامل موارد زیر شود:

ترشحات غیر طبیعی از واژن

خونریزی واژنی بین دوره های قاعدگی

خونریزی پس از یائسگی

خونریزی یا درد در حین رابطه جنسی

علت اصلی سرطان دهانه رحم

تقریبا، تمام سرطان‌های گردن رحم در اثر عفونت HPV ایجاد می‌شود. اینکه آیا زنی که به HPV آلوده است، دچار سرطان گردن رحم خواهد شد، به تعدادی از عوامل، از جمله نوع HPV، بستگی دارد. از بین سرطان‌های گردن رحم، تقریباً ۷۰٪ توسط دو نژاد HPV – 16 و HPV – 18 ایجاد می‌شوند. در زنانی که به HPV آلوده هستند، امکان دارد کشیدن سیگار خطر سرطان گردن رحم را افزایش دهد. گرچه تقریباً تمام سرطان‌های گردن رحم توسط HPV ایجاد می‌شود، به یاد داشتن این نکته اهمیت دارد که همه عفونت‌های HPV تناسلی باعث ایجاد سرطان نمی‌شوند.

آشنایی با ویروس HPV (پاپیلوم انسانی Human Papillomavirus)

تقریباً ۶۰ نوع HPV این قابلیت را دارند که باعث ایجاد زگیل‌های معمولی بشوند، که این زگیل‌ها در برخی از نواحی بدن مانند دست و پا به وجود می‌آیند. تقریباً ۴۰ نوع از این ویروس‌ها را HPV های «نوع تناسلی» می‌نامند، که ممکن است موجب زگیل تناسلی شوند.

انواع تناسلی HPV می‌توانند ناحیه تناسلی زنان، از جمله فرج (بخش بیرونی مهبل)، آستر (لایه جدار داخلی) مهبل، و گردن رحم (قسمت پایینی و باریک رحم زن)، و همچنین ناحیه تناسلی مردان، از جمله آلت تناسلی مردانه، را آلوده کنند.

هم در زنان و هم در مردان، HPV های تناسلی می‌توانند مقعد و برخی از نواحی سر و گردن را نیز آلوده سازند. گاهی اوقات نژادهای «کم‌خطر» HPV های تناسلی، از همه بیش‌تر HPV – 6 و HPV – 11، می‌توانند باعث شوند زگیل‌ها یا ضایعات تناسلی بر روی، یا در اطراف این مکان‌ها به وجود آید.

اندازه، شکل، و تعداد این توده‌ها ممکن است متغیر باشد، و این توده‌ها به‌ندرت به سرطان منتهی می‌شوند.

نحوه گسترش ویروس HPV

بیش از ۱۰۰ نوع یا سوش (نژاد) مختلف از HPV وجود دارد. اکثر مردان و زنانی که دچار این عفونت هستند، از این عفونت خود، بی‌اطلاع می‌باشند، زیرا در بدن آنها علائم یا مشکلات بهداشتی ایجاد نمی‌شود.

ویروس HPV ، بیش‌تر از همه در طول آمیزش جنسی و از طریق تماس مستقیم بین پوست افراد انتقال می‌یابد. این ویروس‌ها به هنگام تماس اندام‌های تناسلی، معمولاً در طول آمیزش جنسی از راه مهبل یا مقعد، از شخصی به شخص دیگر منتقل می‌شوند. این ویروس می‌تواند از راه آمیزش جنسی از راه دهان ( رابطه جنسی دهانی ) هم منتقل شود. HPV رایج‌ترین عامل بیماری است که از طریق آمیزش جنسی انتقال می‌یابد.

چه کسانی در خطر HPV قرار دارند؟

HPV به قدری شایع است که بیشتر افراد در طول زندگیشان یک بار به این ویروس مبتلا می‌شوند. چون این ویروس می‌تواند خاموش بماند، این امکان وجود دارد که عفوت در شما باقی بماند، حتی اگر سالها از زمانی که رابطه جنسی داشته‌اید گذشته باشد. استفاده از وسایل محافظتی در حیطه رابطه جنسی، می‌تواند خطر ابتلا به آن را کاهش دهد، اما نمی‌تواند به طور کامل از شما در مقابل این ویروس محافظت کند.

سرطان‌های مرتبط با HPV

احتمال ایجاد سرطان توسط برخی از انواع HPV تناسلی بیش‌تر است، و این انواع را، HPVهای «پرخطر» می‌نامند. معمولاً دستگاه ایمنی زن یا مرد آلوده به HPV کم‌خطر یا پرخطر، از شر این عفونت خلاص می‌شود و ویروس صدمه‌ای وارد نمی‌کند. اما در برخی از افراد، عفونتی دائمی (ماندگار) به‌وجود می‌آید که به‌کندی، اغلب در طول چندین سال، باعث ایجاد تغییراتی در سلول‌های طبیعی می‌شود، که امکان دارد این تغییرات به ایجاد ضایعات پیش سرطانی یا سرطان منتهی شود. HPV در قسمت‌های دیگر بدن که دارای پوست محافظ نیستند نیز، می‌تواند موجب ایجاد سرطان شود .

سرطان دهانه رحم، نئوپلازی‌های گردن رحم

سرطان دهانه رحم، اصلی ترین سرطان شایع در نتیجه عفونت حاصل از ویروس HPV می باشد. اگر یکی از گونه‌های با خطر بالای HPV، برای مدت زیادی در بدن باقی بماند، ممکن است موجب ایجاد سلولهای غیر طبیعی در دهانه رحم شود. این تغییرات پیش سرطانی، به این معنی نیست که به سرطان دهانه رحم مبتلا شده اید، بلکه به مرور زمان سلول‌های غیر طبیعی ممکن است به سلول‌های سرطانی تبدیل شوند. به محض این که سرطان پدیدار شد، به دهانه رحم و نواحی پیرامون آن گسترش می‌یابد.

سرطان دهان

ویروس HPV می‌تواند در زنان و مردان، باعث ایجاد سرطان دهان (سرطان دهان و زبان) و سرطان حلق دهانی (حلق دهان یا قسمت میانی گلو که از لوزه‌ها تا نوک حنجره ادامه دارد) بشود. این سرطان‌های مرتبط با HPV بصورت پیوسته ای در مردان در حال افزایش می‌ باشد. در واقع، بر طبق یافته‌های مطالعه‌ای که، اخیراً صورت گرفته است، در حال حاضر، ویروس HPV به اندازه استعمال دخانیات و مصرف مشروبات الکلی باعث ایجاد سرطان‌های قسمت بالایی گلو می‌شود. شاید تغییر در رفتار جنسی، از جمله افزایش، آمیزش جنسی از راه دهان، یکی از دلایل این افزایش باشد.

سرطان‌های دیگر مرتبط با سرطان دهانه رحم

ویروس HPV با سرطان‌هایی که شیوع کم‌تری دارند هم مرتبط می‌باشد. تقریباً نیمی از موارد سرطان فرج، با HPV ارتباط دارد. انواعی از HPV که باعث ایجاد سرطان گردن رحم می‌شوند، با سرطان مقعد هم مرتبط می‌باشند. انواع پرخطر HPV، با سرطان مهبل و سرطان آلت تناسلی مردانه هم ارتباط دارند.

علائم HPV

عفونتهای HPV معمولا هیچ علامتی ندارد و به‌خودی‌ خود از بین میرود. برخی از انواع این ویروس، ممکن است موجب زگیل تناسلی شود، اما این عفونت ها از همان انواعی که موجب سرطان دهانه رحم می‌شوند، نیستند. لازم به ذکر است که زگیلهای تناسلی، حتی اگر درمان نشوند، لزوما به سرطان تبدیل نمیشوند. انواع خطرناک HPV می‌تواند در بدن، سالها بدون ایجاد هیچ علامتی، باقی بماند.

چه موارد دیگری خطر سرطان دهانه رحم را افزایش میدهد؟

خطر ابتلا به این بیماری، در زنان دارای این عفونت، که شامل موارد زیر باشند بالاتر است:

سیگار کشیدن

داشتن فرزندان زیاد

مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری به مدت طولانی

داشتن ایدز یا ضعف سیستم ایمنی

شناسایی زود هنگام سرطان دهانه رحم

آزمایش پاپ اسمیر Pap Smear test

آزمایش پاپ اسمیر، یکی از موفقترین روشها در شناسایی زود هنگام سرطان دهانه رحم است. با ابزاری شبیه به گوش پاک کن، نمونه‌ای از سلول‌های دهانه رحم برداشته شده و بررسی می‌شود و سلول‌های غیر طبیعی دهانه رحم شناسایی می‌گردد. از سن 21 سالگی، زنان باید آزمایش پاپ اسمیر را هر سه سال یک بار انجام دهند و از سن 30 تا 65 سالگی، زنانی که هم آزمایش پاپ اسمیر و هم آزمایش HPV ( در ادامه توضیح داده شده ) را انجام داده‌اند، می‌توانند هر 5 سال یکبار آزمایش دهند. اما زنانی که در خطر بیشتری قرار دارند، ممکن است نیاز به آزمایش در دفعات بیشتر داشته باشند. بنابراین بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. عدم انجام این آزمایش‌ها، خطر سرطان تهاجمی دهانه رحم را افزایش میدهد.

آزمایش پاپ اسمیر Pap Smear test

نکته: پس از دریافت واکسن HPV، باز هم نیاز به آزمایش پاپ اسمیر دارید، چون این واکسن از همه انواع سرطان‌های دهانه رحم پیشگیری نمی‌کند.

اگر آزمایش پاپ اسمیر غیر طبیعی باشد چه باید کرد؟

اگر نتایج آزمایش، ناهنجاری جزئی نشان دهد، ممکن است نیاز به تکرار آزمایش پاپ اسمیر داشته باشید. پزشک شما ممکن است کولپوسکپی، یا بیوپسی توصیه کند تا تغییرات ایجاد شده در بافت دهانه رحم را بهتر ببیند. اگر سلول‌های غیر طبیعی، پیش سرطانی باشند، میتوان آنها را برداشت یا از بین برد. درمان‌ها در زمینه پیشگیری از تبدیل سلول‌های پیش سرطانی به سرطان، بسیار موفق هستند.

آزمایش (DNA)دی ان ای HPV برای تشخیص سرطان رحم اکنون در ایران، در دسترس شماست

در برخی از موارد، پزشک ممکن است آزمایش دی ان ای HPV را به اضافه آزمایش پاپ اسمیر تجویز کند. این آزمایش وجود انواع پر خطر HPV را بررسی می‌کند و می‌تواند در ترکیب با آزمایش پاپ اسمیر، در غربال‌گری سرطان دهانه رحم، در زنان بالای 30 سال مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین ممکن است این آزمایش برای زنان در همه سنین، پس از نتیجه آزمایش پاپ اسمیر غیر طبیعی، توصیه شود.

توجه کاربران محترم را به این موضوع جلب می کنیم که خوشبختانه تکنولوژی Cobas HPV DNA Testing به عنوان اولین تکنولوژی دارای تائیدیه از FDA در ایران، جهت تشخیص HPV در ترشحات واژن و سرویکس از پاییز سال 1394 در آزمایشگاه نیلوی تهران راه اندازی شده است. ضمن استقبال از این اتفاق، امیدواریم با راه اندازی و بهره برداری از این تکنولوژی، غربالگری و تشخیص سرطان دهانه رحم با موفقیت بیشتری انجام شود و هموطنان ما شانس بیشتری برای پیشگیری و درمان این بیماری داشته باشند.

این تکنولوژی بر اساس آخرین گایدلاین ASCCP) American Society for Colposcopy and Cervical Pathology)، جهت کاربرد کلینیکی تست HPV به همراه پاپ اسمیر یا تست های دوگانه (Co-testing) برای پیگیری نتایج غیرطبیعی سیتولوژی طراحی شده است. بر اساس این گاید لاین پیگیری های مبتنی بر نتایج HPV زمانی منجر به کسب نتیجه صحیح مورد نظر خواهد شد که حتماً از روش هایی معتبری برای تست HPV استفاده شود. این تکنولوژی از مرحله استخراج DNA تا تفسیر و گزارش نهایی بصورت تمام اتوماتیک انجام می شود.

با استفاده از این تکنولوژی از خطاهای زیاد بین آزمایشگاهی که در روش های بدون تأئیدیه FDA وجود دارد، جلوگیری می شود. شایان ذکر است که این خطاها می توانند استراتژیهای پیگیری نتایج غیرطبیعی را به شدت تحت تاثیر قرار داده و اقدامات گمراه کننده ای را در پی داشته باشند.

ترکیب تست پاپ اسمیر به همراه یک تست HPV مورد تآئید FDA می تواند حساسیت تشخیص سرطان رحم (کانسر سرویکس) را تا 87 الی 100% افزایش دهد. نتایج این تست چهار حالت گزارش می شود: Negative، Positive for HPV 16، Positive for HPV 18 و Positive for other hr HPV

تشخیص سرطان دهانه رحم با نمونه برداری

نمونه برداری، شامل برداشتن بخشی از بافت دهانه رحم برای بررسی در آزمایشگاه است. پاتولوژیست، نمونه بافت را از نظر تغییرات غیر طبیعی، سلول‌های پیش سرطانی و سلول‌های سرطانی بررسی می‌کند. در بیشتر موارد، نمونه برداری در مطب دکتر با بی حسی موضعی انجام می‌شود. نمونه برداری مخروطی، به پاتولوژیست امکان میدهد که سلول‌های غیر طبیعی را در زیر سطح دهانه رحم، بررسی کند. اما این آزمایش ممکن است نیاز به بی هوشی کامل داشته باشد.

مراحل سرطان دهانه رحم

مرحله صفر زمانی است که سلول‌های سرطانی یافت شده، تنها در سطح دهانه رحم وجود داشته باشند.

ساختار رحم و سیستم باروری در زنان

سرطان‌های تهاجمی تر به چهار مرحله تقسیم می‌شوند:

مرحله 1 - زمانی است که سرطان فراتر از دهانه رحم گسترش نیافته باشد.

سرطان دهانه رحم مرحله 1 - IA1 IA2

سرطان دهانه رحم مرحله 1 - IB1 IB2

مرحله 2 - تومور به بخش بالای واژن گسترش یافته است.

سرطان دهانه رحم مرحله 2 - IIA1-IIA2 IIB

مرحله 3 - تومور به بخش پایینی واژن گسترش یافته و ممکن است جریان ادرار را مسدود کند.

سرطان دهانه رحم مرحله 3 - IIIA

سرطان دهانه رحم مرحله 3 - IIIB

مرحله 4 - تومور به مثانه یا راست روده رسیده، یا سلول‌های سرطانی به بخش‌های دیگر بدن گسترش یافته‌اند و تومورهای جدیدی تشکیل داده‌اند.

سرطان دهانه رحم مرحله 4 - IVA

سرطان دهانه رحم مرحله 4 - IVB

درمان سرطان دهانه رحم با عمل جراحی

اگر سرطان فراتر از مرحله 2 گسترش نیافته باشد، جراحی معمولا برای برداشتن هر بافتی که ممکن است حاوی سرطان باشد، توصیه می‌شود. معمولا این کار شامل هیسترکتومی ( برداشتن دهانه رحم و رحم و نیز مقداری از بافت اطراف) است. جراح ممکن است لوله های فالوپ، تخمدان‌ها و گره‌های لنفاوی نزدیک به تومور را نیز بردارد.

درمان سرطان دهانه رحم با پرتو درمانی

پرتو درمانی خارجی، از پرتوی ایکس با انرژی بالا، برای نابود کردن سلول‌های سرطانی در نواحی مورد نظر استفاده می‌کند. همچنین این روش به تخریب سلول‌های سرطانی باقی مانده پس از جراحی، می‌تواند کمک کند.

پرتودرمانی داخلی، یا براکی تراپی (brachytherapy) از مواد رادیو اکتیو که وارد تومور می‌شود، استفاده می‌کند. زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم، اغلب با ترکیبی از پرتو درمانی و شیمی درمانی مورد درمان قرار می‌گیرند. عوارض آن شامل، کاهش شمار سلول‌های خونی، احساس خستگی، آشفتگی معده، تهوع، استفراغ و شل بودن مدفوع است.

درمان سرطان دهانه رحم با شیمی درمانی

در شیمی درمانی، از داروها برای رسیدن به تومور در هر جای بدن استفاده می‌شود. وقتی سرطان دهانه رحم به اندامهای دورتر گسترش یافته باشد، شیمی درمانی ممکن است گزینه اصلی برای درمان باشد. عوارض شیمی درمانی، بسته به داروها و دوز آنها ممکن است شامل، خستگی، ریزش مو، کبودی بدن، تهوع، استفراغ و کاهش اشتها باشد.

کنارآمدن با درمان‌های سرطان

درمانهای سرطان، ممکن است شما را خسته یا بی‌اشتها کند. اما باید کالری کافی به بدن برسانید تا وزن مطلوب حفظ شود. برای توصیه‌های غذایی مناسب در طول درمان‌های سرطان، با متخصص تغذیه صحبت کنید. فعال ماندن نیز مهم است. ورزش ملایم میتواند انرژی شما را افزایش داده و استرس و تهوع را کاهش دهد. با پزشک خود صحبت کنید تا بدانید چه فعالیتهایی برای شما مناسب است.

سرطان دهانه رحم و باروری

در درمان سرطان دهانه رحم اغلب رحم برداشته می‌شود و ممکن است تخمدان‌ها نیز برداشته شوند، که امکان بارداری در آینده را از بین می‌برد. در صورتی که سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شده باشد، هنوز ممکن است بتوانید پس از درمان جراحی، بچه‌دار شوید. روشی به نام تراکلکتومی رادیکال (radical trachelectomy) میتواند دهانه رحم و بخشی از واژن را بردارد، در حالی که بیشتر رحم دست نخورده باقی می‌ماند.

میزان نجات سرطان دهانه رحم

احتمال میزان نجات سرطان دهانه رحم، با مرحله تشخیص آن گره خورده است. و با توجه به پیشرفت های علمی سال های اخیر، درمان‌ها و چشم‌انداز سلامتی، برای افرادی که در حال حاضر، این بیماری در آنها تشخیص داده می‌شود، بهتر شده است.

واکسن برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم

امروزه واکسنهایی برای پیشگیری از ابتلا به دو نوع HPV که با سرطان دهانه رحم بسیار مرتبط هستند، در دسترس است. هم واکسن سرواریکس (Cervarix) و هم گارداسیل (Gardasil) به صورت سه دوز در یک دوره شش ماهه تزریق می‌شوند. مطالعات نشان میدهد که این واکسن‌ها در پیشگیری از عفونت‌های مزمن دو نوع HPV، که موجب 70% سرطان‌های دهانه رحم می‌شود، موثر است. گارداسیل از فرد در مقابل دو نوع HPV که موجب زگیل تناسلی می‌شود نیز محافظت می‌کند.

چه افرادی باید واکسن HPV را دریافت کنند؟

این واکسن‌ها تنها برای پیشگیری از عفونت HPV مورد استفاده قرار می‌گیرند نه درمان آن. در صورتی که پیش از این که فرد از نظر جنسی فعال شود واکسن‌ها را دریافت کند بیشترین تاثیر را خواهد داشت. مرکز کنترل بیماری‌ها توصیه می‌کند دختران این مجموعه واکسن را زمانی که در سن 11 یا 12 سالگی قرار دارند دریافت کنند. همچنین به صورت واکسیناسیون همگانی برای دختران و زنان 13 تا 26 سال تزریق می‌شود.

مطالب مرتبط با سرطان دهانه رحم و مشکلات رحم در زنان

چگونه سرطان دهانه رحم را به موقع تشخیص دهیم؟

چطور از سرطان سرویکس رحم پیشگیری کنیم؟

ویروسی که موجب سرطان دهانه رحم می شود

سرطان دهانه رحم ، قاتل خاموش!

سرطان گردن رحم در کمین این زنان است

5 نکته طلایی در مورد سرطان دهانه رحم

آنچه باید درمورد سرطان رحم بدانید

سرطان گردن رحم در کمین این خانم هاست

تشخیص زودرس یک سرطان زنانه

تهیه و ترجمه: گروه سلامت سیمرغ
اختصاصی سیمرغ
منابع: wikipedia.org , ncii.ir , niloulab.com , cancer.gov