کارت‌پستال‌ها، راوی سرنوشت مهاجران

طراحی کارت‌پستال‌هایی که راوی سرنوشت مهاجران باشد ایده «پیت گربلر» و «توبیاس هایکی» از پایه‌گذاران «مرکز بین‌المللی کتاب تصویری در جامعه» دانشگاه ورچستر بود.

آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی فراخوانی منتشر کردند و از همه تصویرگران دعوت کردند که کارت‌پستالی را با تصویر پرنده‌ای که استعاره‌ای از مهاجرت انسان است، طراحی کنند و پیامی هم بنویسند. این پیام یک شعر، متن کوتاه یا هر چیز دیگری که تصویرگر دوست داشت، می‌توانست باشد. همچنین باید تمبر پُستی کشور تصویرگر بر روی کارت‌پستال چسبانده می‌شد.

نتیجه غافل‌گیرکننده بود. سیصد کارت‌پُستال در «براتیسلاوا» و سپس در جنوب آفریقا و جزیره نامی در کره جنوبی به پرواز درآمد و به نمایش گذاشته شد. کارت‌پستال‌ها بر روی سیم‌های عمودی آویزان شده بودند، اگر به یک کارت دست می‌زدید همه کارت‌ها می‌لرزید و تکان می‌خورد. هدف برگزارکنندگان از این کار، نمایش تکرار و تداعی ماهیّت ناامن پرواز بود.

پنجاه اثر از این کارت‌پستال‌ها در کتاب بی‌نظیری به نام «مهاجرت، قلب‌های باز، مرزهای باز» در ابعاد کارت‌پُستال چاپ شده است. «ژانت اوتر بری» ناشر کتاب درباره آن می‌گوید: «گزینش این آثار کار بسیار سختی بود، اما خوش‌بختانه نتیجه کار آثار گوناگون و متفاوتی از هنرمندان سرشناس و شناخته نشده را دربرمی‌گیرد. او داشتن امید را موضوعی ضروری می‌داند و بر این باور است که امید کیفیت مهاجرت را معنا می‌کند.

«محمد بررنگی» در شهر رشت در شمال ایران زاده شده است و اکنون در انگلستان زندگی می‌کند. او که خود یک مهاجر است، تصویری به پیچیدگی فرش‌های ایرانی را به اشتراک می‌گذارد. او پرنده‌ای افسانه‌ای می‌آفریند که مردم را به شهر رؤیاهای‌شان می‌بَرَد. من کار او را ستایش می‌کنم و کمی پس از کارش دریافتم دست چپ او ناتوانی دارد و بخشی از چاپ کارش را با کمک گرفتن از پاهایش انجام می‌دهد. اثر او پیروزی بر شرایط محیطی است.

تصویرگر نروژی «استیان هل» در مسیر پرواز پرنده خود، گل می‌رویاند و رنگین‌کمانی می‌کشد و اثرش را با شعری زیبا از «اولاو هیوگ» ترجمه «رُبرت بلی» که پرواز را یک فرصت می‌داند، همراه می‌کند:

این آن رؤیایی است که ما با خویش داریم
که چیزی شگرف رخ خواهد داد
که آن باید رخ دهد
در آن هنگام گشوده خواهند شد
درها گشوده خواهند شد

تصویرگر ژاپنی اثرش را کاملا مینیمال ترسیم می‌کند. شمار اندکی خط‌های سفید در برابر آسمانی آبی به‌همراه یک واژه: امید.
اگرچه موضوع یکسان است، هر تصویرگر پرداختی ویژه به موضوع دارد. نمونه جالب، اثر «جکی موریس» است. او دو قوش را بر روی پس‌زمینه‌ای طلایی نقاشی کرده و سپس کارت را از میان به دونیم بُرش زده است، چنان که برای خواندن شعر باید دو بخش را کنار هم گذاشت. ناشر کتاب مهاجرت بر این باور است که تصویرگر با این روش، مفهوم جدایی و جابه‌جایی را نمایش داده است و این اثر را برای آستر بدرقه کتاب به‌کار بُرده است.

«شان تن» تصویرگر استرالیایی این پرسش را می‌پرسد: آیا کارهای کوچکی مانند یک عکس، یک پیام دوستانه می‌تواند تغییری پدید بیاورند؟ او باور دارد که می‌توانند. «با خلق کردن و ساختن، نگاه کردن و خوب دیدن، پرسیدن، روبه‌رو شدن با ناامیدی‌ها، ما بر روی اقتصادی سرمایه‌گذاری می‌کنیم بزرگ‌تر از هر بورس سهامی و همچنین شریف‌تر از هر نظام سیاسی است ...» ایده‌آل‌گرایی بی‌مانند شان تن مانع این نمی‌شود که چالش‌هایی را که مهاجران با آن‌ها دست به گریبان هستند نبیند.

اوتر بری می‌خواهد این کتاب را تا آن‌جا که می‌تواند در کتابخانه‌ها، دبستان‌ها و دبیرستان‌ها، اردوگاه‌های پناهندگان و هرجایی که شدنی باشد، به شکل گسترده‌ای پخش کند. او کتابخانه‌ای را در جزیره لامپدوسا در ایتالیا نام می‌برد که دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (ibby) آن را اداره می‌کند و کودکان محلی و پناهندگان از آن بهره‌مند می‌شوند. همچنین تصویرگری به نام «جین ری» با کمک این کتاب کارگاه‌های آموزشی را برای پناهندگان در «ایسلینگتون» در شمال شهر لندن برگزار می‌کند. حق امتیاز این کتاب از آن سازمان عفو بین‌الملل و دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان است. نمی‌توان آرزو نکرد که این کتاب به دست همه به‌ویژه میان مهاجران نرسد. گاهی ساده‌ترین ایده‌ها ما را تکان می‌دهند.

تصویرگر ایرلندی، «پی جی لینچ» پرنده‌ای را نقاشی کرده است که میان صخره‌هایی تاریک و دریایی ناشناخته پرواز می‌کند. این تصویری دوست‌داشتنی ولی بی‌پرده و صریح است. یک خوشامدگویی ساده است که به قلب و درون رخنه می‌کند. امید که هر کس از اقیانوس گسترده و خشمگین با امید به آینده‌ای بهتر گذر می‌کند، با خوشامدگویی گرم و سخاوتمندانه‌ای روبه‌رو شود. با آرزوی سفری امن.

برای دیدن کارت‌پستال‌های بیشتر اینجا کلیک کنید.