نفخ شدید در نوزادان، بی‌اشتهایی در نوزاد، بی‌حالی نوزاد و نداشتن انرژی گریه و ناراحتی نوزاد، تحریک پذیری یا درد قبل از دفع ادرار، از نشانه های یبوست نوزاد هستند.

پرسش: دخترم 2 ماهشه ، از همون ابتدای بدنیا اومدنش هم نهایتش روزی ۲ بار شکمش کار میکرد و بعضاً روزی یکبار..چند مرتبه هم شده که ۲ الی ۳ روز یکبار شمش کار کرده، اینار دیگه از ۴ روز هم گذشته و هنوز شکمش کار نکرده بدلیل اینکه تک فرزندمونه دلمون به هزار راه نرفته میره و دل نگرانیم!ضمناً فقط از شیر مادر تغذیه شده و هیچگونه داروی شیمیایی و یا سنتی براش استفاده نکردیم الا اسانس نعناع (باریج اسانس کاشان-super mint)(حدود دو الی سه هفته روزانه ۳ مرتبه جهت پیشگیری از نفخ و گاهاً هنگام نفخ یک قطره از اسانس مذکور رو داخل یک قاشق چایخوری آب جوشیده سرد شده حل می کردیم و بهش میدادیم) و اما حال:
*آیا مصرف و یا عدم مصرف اسانس نعناع تأثیری در بروز یبوست نوزادی دارد؟؟؟
**و دیگری آنکه آیا مصرف اسانس نعناع برای نوزاد مخاطره آمیزمی باشد؟؟در بلند مدت چطور؟؟

پاسخ: اجابت مزاج نوزادان و شیرخواران از روزی ۴ تا ۵ بار تا هفته ای یک یا ۲ بار به طور طبیعی متفاوت است که با افزایش سن شیرخوار تعداد دفعات کمتر می شود البته اگر یبوست دارد یعنی اجابت مزاج سفت است لازم به دارو دارد. هیچ چیزی به کودک ندهید مرتب با شیر مادر تغذیه شود، حتی مقدار کمی آّب باعث می شود معده کودک پر شده و میل به تغذیه با شیر کاهش یابد. چند قطره نعناع و آب هم ممکن است اشتها را کم کند که توصیه اصلا نمی شود، البته ماساژ ملایم شکم کودک با روغن زیتون جهت تحریک اجابت مزاج کمک کننده است.

مهم‌ترمطالب در این‌باره:
شروع یبوست نوزاد از بدو تولد است. مشکل یبوست در نوزاد شایع است. چیزی که انتظار خانواده ها است کار کردن هر روز شکم نوزاد است. در حالی که در نوزاد زیر ۶ ماه کار نکردن شکم تا ۵ روز طبیعی است.
اگر شکم نوزاد بیشتر از این زمان کار نکرد ممکن است نوزاد یبوست داشته باشد. تماشای گریه نوزاد و تقلای وی برای دفع بسیار ناراحت کننده است. ما توصیه می کنیم که آرامش خود را حفظ کنید و برای پیشگیری و درمان یبوست نوزاد اقدام کنید.
قبل از اقدام جهت درمان یبوست نوزاد، والدین یا پرستار کودک باید علت سفت شدن شکم نوزاد را دریابند.
قصد داریم همه چیز درباره یبوست نوزادان را تحت عناوین زیر با شما به اشتراک بگذاریم:
- حرکات روده نوزاد شیرخوار
- نشانه های یبوست نوزاد
- علل یبوست نوزاد
- هشت روش درمان خانگی یبوست نوزاد
- پیشگیری از یبوست

حرکات روده در نوزادان شیرخوار
روده نوزادان شیرخوار دارای نواع باکتری‌های مفید است که می توانند پروتئین های پیچیده درون شیر را هضم کنند، در نتیجه در این کودکان مدفوع نرم‌تر و حرکات روده راحت‌تر است. همچنین میزان هورمون موتیلین که حرکات روده را افزایش می‌دهد در نوزادان شیرخوار بیشتر است.
برای نوزادان هضم شیر خشک دشوار می باشد و معمولاً از یبوست رنج می‌برند. حرکات روده شیرخوارانی که فقط شیرخشک می‌خورند، از بچه‌هایی که شیر مادر می‌خورند، کمتر و مدفوعشان سفت و سبز رنگ است.
دفع ادرار در ماه های اول تولد نوزادان ممکن است روزی چند بار یا هفته ای یکبار باشد که طبیعی است، در برخی موارد نوزادان ممکن است بین هر بار دفع ادرار ۳ هفته هم فاصله بیفتد. حرکات روده نوزادان شیرخوار، معمولا تا ۲ یا ۳ ماهگی حرکات روده بیشتر است و مدفوع زردرنگ میباشد.
با شروع مصرف غذای جامد در نوزادان، حرکات روده تغییر می‌کند و ممکن است شکم کودک روزی چند بار یا هر ۲ یا ۳ روز یک‌بار کار کند. در این دوران برخی نوزادان به‌علت دریافت ترکیب‌های جدید مواد غذایی، دچار یبوست خفیف خواهند شد.
ممکن است دلیل یبوست نوزاد کم آبی بدن باشد.

نشانه های یبوست نوزاد
ممکن است نوزاد به دلیل مشکل دفع بی قراری کند و آرامشش از بین برود. مدفوع نوزاد در هنگام ابتلاء به یبوست، سفت و خشک می‌شود و به ‌طور عادی تخلیه نمی‌شود.
نوزاد در زمان دفع، درد خواهد داشت. نوزادان شیرخوار کمتر دچار یبوست می‌شوند، چون شیر مادر به‌راحتی قابل هضم است. ترکیب چربی و پروتئین در شیر مادر به طوری است که باعث ابتلا به یبوست نخواهد شد. به طور کلی نشانه های یبوست نوزاد به شرح زیر است:

نشانه های یبوست
- دفع با تاخیر یا در فاصله های طولانی (کمتر از دو بار در هفته) مدفوع کوچک، خشک و سفت
- درد و تقلا نوزاد در هنگام مدفوع
- مدفوع بدبو یا باد شکم در نوزاد
- نفخ شدید در نوزادان
- بی‌اشتهایی در نوزاد
- بی‌حالی نوزاد و نداشتن انرژی
- گریه و ناراحتی نوزاد، تحریک پذیری یا درد قبل از دفع ادرار
- خشک، سخت و گلوله‌ای بودن مدفوعی که به سختی خارج می‌شود.
- شکم کمتر از سه بار در هفته کار می‌کند.
- سفت بودن شکم نوزاد علل یبوست نوزاد
یبوست نوزاد یکی از دردسر هایی است که همه مادرها با آن دسته پنجه نرم کرده اند. ابتلا به یبوست در نوزادان دلایلی دارد که شایع‌ترین آنها شامل موارد زیر است:

شیر خشک
تغذیه نوزاد با شیر خشک او را مستعد یبوست دوران نوزادی می کند، چون هضم شیر خشک سخت تر از هضم شیر مادر می باشد.
شیر خشک مدفوع را سفت تر و حجیم تر می‌کند. نوزادانی که شیر مادر می خورند، معمولاً دچار یبوست نمی‌شوند و مدفوع‌شان نرم تر می باشد، حتی اگر شکم‌شان چند روز کار نکرده باشد.

مواد غذایی جامد
زمانی که نوزاد شروع به دریافت مواد غذایی جامد به عنوان غذای مکمل می کند زمانی طول می کشد تا بدن روش هضم غذاهای جدید را یاد بگیرد، همین موضوع نوزاد را دچار یبوست می کند. غذاهایی با فیبر کم و کم آبی بدن نوزاد سبب ایجاد یبوست نوزاد می شود.

کم‌آبی بدن کودک و نوزاد
دندان درآوردن، برفک دهان نوزاد، عفونت در گلو، سرماخوردگی یا عفونت در گوش باعث بی‌اشتهایی در نوزاد و بی‌میلی او در مصرف شیر می شود. نوزادانی که غذای کمکی دریافت می کنند گاهی در اثر مصرف نکردن شیر یا آب کافی همراه با غذا دچار یبوست خواهند شد.
دلیل یبوست هر چه باشد، اگر نوزاد مایعات کافی دریافت نکند، آب بدنش کم می‌شود و باعث یبوست در نوزادان و شیرخواران خواهد شد.

ابتلا به بیماری یا عارضه‌های مختلف
یبوست گاهی علامت آلرژی غذایی، مسمومیت‌های غذایی مانند بوتولیسم یا ابتلا به اختلال‌های متابولیسم یعنی وجود مشکل در شیوه جذب غذا توسط بدن نوزادان می باشد.
یبوست نوزادان به ندرت از بیماری‌های مادرزادی در آنها نشأت می‌گیرد. با این حال بیماری‌های مادرزادی آسیب زننده به عملکرد روده بزرگ مانند بیماری هیرشپرونگ ، مهره شکاف‌دار یا اسپینا بیفیدا و سیستیک فیبروسیس نیز منجر به یبوست می‌شود.

۸ روش درمان خانگی یبوست نوزاد
اگر در نوزاد خود، علائم یبوست می‌بینید، می‌توانید راه‌های گوناگونی را برای درمان یبوست شیرخواران انجام بدهید:

تغییر شیر نوزاد
زمانی که نوزاد شیر مادر مصرف می کند و دچار یبوست می شود، بهتر است رژیم غذایی نوزاد را تغییر دهید. ممکن است نوزاد به چیزی در رژیم غذایی مادر حساس باشد و این حساسیت عامل یبوست در نوزاد باشد.
اما اگر نوزاد شیرخوار از شیشه شیر(شیر خشک) تغذیه کند، بهتر است شیر خشک حداقل تا زمان رفع یبوست عوض شود. حساسیت به بعضی مواد اولیه شیر خشک باعث یبوست می‌شود.

صرف غذاهای جامد به عنوان غذای کمکی
بعضی غذاهای جامد باعث کار نکردن شکم نوزاد می‌شود و او را دچار یبوست میکند، حال آن که بعضی غذاها دفع را آسان می‌کند. اگر تغذیه نوزاد از غذاهای جامد را تازه شروع کرده‌اید، سعی کنید خوراکی‌های زیر را که فیبر بالایی دارند به کودک بخورانید:
- کلم بروکلی
- گلابی
- آلو
- هلو
- سیب بدون پوست
به جای برنجک یا گندمک فرآوری و تصفیه شده غلاتی مانند جو، جو دوسر یا خاویار گیاهی (کینوا) را بپزید. نان کامل سبوس‌دار، کراکر و برشتوک سبوس‌دار نیز مدفوع را حجیم و یبوست را شیرخواران را درمان می‌کند.

پوره کردن غذا برای نوزادان
در صورتی که مصرف غذاهای مکمل جامد را برای نوزادان هنوز شروع نکرده اید بهتر است بعضی از خوراکی‌های اشاره شده در بالا را پوره کنید و به او بدهید. به خاطر داشته باشید که میوه‌ها و سبزیجات فیبر طبیعی بالایی دارند که مدفوع را حجیم می‌کند.
بعضی خوراکی‌ها بیشتر از بقیه به انجام عمل دفع کمک می‌کنند و شکم را به کار می‌اندازند.

مصرف مایعات در نوزادان را افزایش دهید
تامین آب بدن کودک از راه‌های ساده‌ای مانند مصرف آب و شیر برای دفع منظم ضروری است. آلو و آب گلابی نیز انقباض‌های روده و در نتیجه دفع را سریع‌تر می‌کند. اگر آب میوه بیش از حد برای ذائقه کودک شیرین یا طعم‌دار باشد، می‌توانید آن را با یک فنجان آب رقیق کنید.

ورزش در نوزادان
تحرک به گوارش کمک می کند. اگر نوزاد راه رفتن بلد نیست، حرکت دوچرخه پاها و تمرین‌های دیگر را برای نوزاد امتحان کنید.

درمان یبوست
یبوست نوزاد با این روش‌ها برطرف می‌شود:

ماساژ
ماساژ ملایم شکم و پایین شکم روده را تحریک به دفع مدفوع می‌کند. شکم سفت نوزاد را چند بار در طول روز ماساژ دهید تا نوزاد در نهایت مدفوع کند.

تحریک مقعدی نوزاد یا تحریک راست روده
با انگشت، دماسنج مقعدی یا گوش پاک کن به آرامی به راست روده فشار بیاورید. این تحریک به سرعت منجر به کار کردن شکم می‌شود.

شیاف گلیسیرین
وجود خون قرمز روشن در مدفوع نشانه‌ پاره شدن راست روده است. برای درمان یبوست نوزاد از شیاف گلیسیرین استفاده کنید تا نوزاد راحت‌تر مدفوع کند. شیاف را مطابق دستورات روی بسته دارو یا توصیه پزشک مصرف کنید.
پیشگیری از یبوست
روش‌های درمانی فوق برای پیشگیری و درمان یبوست در تمام گروه‌های سنی مفید است. دو توصیه زیر مختص یبوست نوزاد است:
شیر خشک را در وعده‌های بیشتر و به مقدار کمتر به نوزاد بدهید. روده بهتر می تواند شیر خشک را هضم کند.
شروع تغذیه با خوراکی‌های جامد، به ویژه مواد عامل یبوست مانند برنج و موز، را به تاخیر بیاندازید. به جای برنجک از برشتوک جو استفاده کنید. پوره گلابی و پوره آلو از بهترین غذاهای اولیه کودک هستند که به دلیل فیبر بالا برای درمان یبوست مناسب هستند.