ایران به دنبال درگیری با آمریکا نیست

تدبیر24»نشریه آبزرور با اشاره به اقدامات خصمانه اخیر کاخ سفید علیه ایران نوشت: «بارها به دونالد ترامپ هشدار داده شده که سیاست‌های تهاجمی برای اعمال فشار حداکثری بر ایران و تشدید حضور نظامی خطر وقوع یک جنگ ناخواسته را به همراه دارد. تنش‌ها میان تهران و واشنگتن در هفته‌های اخیر شدت گرفت و هفته گذشته با ساقط شدن پهپاد آمریکا توسط ایران به اوج خود رسید. پنتاگون مدعی است که این هواپیما در حریم هوایی بین‌المللی در حال پرواز بوده است اما ایران تاکید دارد که حریم هوایی‌اش نقض شده است. آمریکا نقشه‌هایی منتشر کرد و ایران نیز نقشه‌های خود را ارائه داد و به قدری از خود اطمینان دارد که اعلام کرده است آن را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه می‌دهد.» همچنین یک مقام ارشد دولت آمریکا که نخواست نامش فاش شود گفت: «این حمله به دلیل نگرانی‌ها درباره احتمال نقض حریم هوایی ایران توسط پهپاد گلوبال هاوک، پهپاد دیگری از آمریکا متعلق به نیروی دریایی، لغو شده است.» از سوی دیگر دونالد ترامپ، در پیامی توئیتری نوشت: «من هیچ‌گاه آن‌طور که افرادی به غلط گزارش می‌دهند، حمله علیه ایران را لغو نکردم، فقط این بار پیش رفتن آن را متوقف کردم.» به همین منظور «آرمان» گفت‌وگوی کوتاهی را با احمد بخشایش اردستانی کارشناس روابط بین‌الملل و استاد دانشگاه ترتیب داده که در ادامه می‌خوانید:

کاخ سفید از اقدامات تحریک‌آمیز در منطقه خلیج فارس چه اهداف احتمالی را دنبال می‌کند؟ آیا هدف نیروهای نظامی آمریکا در منطقه تحریک ایران به درگیری نظامی و یا موازنه وحشت به منظور مذاکره است؟

به نظر می‌رسد هدف ترامپ بیشتر عکس یادگاری گرفتن با مقامات ایران برای انتخابات و مصرف داخلی دارد. حتی ممکن است امتیازات خوبی را اگر ایران حاضر به مذاکره شود به ایران دهد. همچنین ترامپ یک کینه شخصی نسبت به اوباما دارد. همچنین ترامپ تقریبا نسبت به سایر روسای جمهور آمریکا، فرد صادقی نسبت به شعارهای انتخاباتی‌اش است. معمولا سیاستمداران روششان اینگونه است که زمانی که با مانعی در انتخابات برخورد می‌کنند سعی می‌کنند تا از آن مانع با تبلیغات، وعده و شعار عبور کنند. اما از آنجایی که دونالد ترامپ سابقه سیاسی نداشته تلاش داشت بعد از آنکه رئیس‌جمهور شد نسبت به شعارهای انتخاباتی‌اش وفادار بماند. یکی از شعارهای انتخاباتی ترامپ این بود که اوباما قادر به حل مشکلات نظام بین‌الملل نیست. معضلات نظام بین‌الملل برای اوباما مساله اقتصاد در رابطه با چین، روسیه و اروپا بود و دو مشکل عمده یعنی کره شمالی و ایران، ترامپ علاقه بسیار زیادی دارد که با ایران مذاکره کند. همان‌گونه که علاقه داشت با رهبر کره شمالی عکس یادگاری بگیرد. معنا و مفهوم عکس یادگاری برای ترامپ آن است که این پیام را به افکار عمومی منتقل کند که من به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا جهان را به سمت صلح پیش می‌برم. بنابراین در انتخابات پیش رو در 2020 به مردم آمریکا این گونه مطرح دارد که من بهتر از دیگر کاندیداها عمل می‌کنم. ایالات متحده برای اینکه ایران را وادار به مذاکره کند فشار حداکثری وارد می‌کند. همچنین با توجه به مشاوره‌هایی که به ترامپ داده می‌شود، اینگونه مطرح می‌کنند که ایران ضعیف شده، لذا ترامپ پیش شرط‌های زیادی (شروط 12گانه) را مطرح می‌دارد. پس از آنکه به او گفتند که ایران با وجود این شروط مذاکره نخواهد کرد، دفعتا مطرح داشت بدون پیش شرط وارد مذاکره خواهم شد. پس از آنکه دید به نتیجه نمی‌رسد وزیر خارجه آلمان و پس از آن نخست وزیر ژاپن را به تهران فرستاد. پس از ضرب‌الاجل 60 روزه تهران، صراحتا آمریکایی‌ها اعلام داشتند که ایران می‌بایستی در برجام بماند این در حالی است که ترامپ گفته بود برجام بدترین توافق میان ایران و آمریکا است. اما از سوی دیگر مطرح می‌دارد که ایران می‌بایستی در توافق برجام (بدترین توافق از دیدگاه ترامپ) بماند. لذا به نظر می‌رسد که ترامپ دچار تناقض شده است. از سوی دیگر ترامپ به دنبال آن بود که حمله بسیار محدودی به ایران داشته باشد. چون بعد از آنکه وزیر خارجه آلمان و نخست وزیر ژاپن بدون دستاوردی چشمگیر از دیدگاه ترامپ تهران را ترک کردند، ایالات متحده حمله‌ای هر چند محدود به پایگاه‌های ایران در خلیج فارس داشته باشد تا در داخل ایران موافقان و مخالفان مذاکره با آمریکا با یکدیگر درگیر شده و در نتیجه کفه موافقان مذاکره را سنگین‌تر کند. لذا ایران پیش دستی کرد و زمانی که پهپاد آمریکایی حریم هوایی را نقض کرد این پهپاد متجاوز را منهدم کرد. اما مشاوران ترامپ بر این نظر بودند که اگر به صورت محدود به ایران حمله کند ایران پاسخ نمی‌دهد. اما مساله شکل معکوس به خود گرفت. ایران پهپاد متجاوز آمریکایی را منهدم و هیچ عکس العملی نیز دریافت نکرد. بنابراین اینگونه مطرح می‌دارد که واشنگتن آماده مذاکره با تهران است اما در خصوص موشک‌ها نیز می‌بایستی مذاکره صورت گیرد. اما با طرح چنین پیش شرطی ایران احتمالا مطرح می‌دارد که در رابطه با موشک‌ها مذاکره نمی‌کند. به نظر می‌رسد اگر آمریکا واقعا به دنبال مذاکره با ایران است بهترین راه برای آنها این است که حداقل شش ماه معافیت تحریمی به ایران داده و وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز سویفت را آزاد کند، پس از آن مساله مذاکره در قالب برجام را می‌تواند مطرح دارد. اما ایران به هیچ عنوان بر روی مساله توانمندی دفاع موشکی به هیچ عنوان مذاکره نخواهد کرد. در این صورت احتمالی اگر ایران مذاکره کند مشکل ترامپ برای انتخابات 2020 حل خواهد شد. در غیر اینصورت افرادی که از حزب دموکرات هستند که از دونالد ترامپ پیشی گرفته‌اند این است که مدام ترامپ اصرار و التماس می‌کند. همچنین برایان هوک نیز مطرح می‌دارد که دیپلماسی را با دیپلماسی پاسخ دهید. یعنی به زبان بی‌زبانی اصطلاحا تمنای مذاکره را مطرح می‌دارد. چون مذاکره نیاز ترامپ برای انتخابات 2020 است.

برخی از کارشناسان بر این نظرند که سرنگونی پهپاد آمریکایی در آستانه ورود ترامپ به انتخابات 2020 در ایالات متحده به اعتبار نظامی این کشور و همچنین میزان مقبولیت ترامپ در آمریکا ضربه زد، آیا از دیدگاه شما این گونه است؟

ایران چنین اقدامی را برای مباحث انتخاباتی در آمریکا نمی‌کند. چون نیروهای دفاعی کشورمان در چنین فضایی حرکت نمی‌کنند. شاید برخی از سیاسیون بر این نظر باشند تا به‌وسیله کمک به حزب دموکرات هم به ترامپ فشار وارد کرده و هم اینکه پس از روی کار آمدن دموکرات‌ها آنها به برجام بازگردند. اما نیروهای دفاعی ایران در چنین چارچوبی قرار ندارند. آنها با در نظر گرفتن منافع و امنیت ملی کشور به وظیفه ذاتی خودشان که همانا دفاع از تمامیت ارضی کشور باشد عمل کردند. اما چنین مساله‌ای به‌صورت کاملا اتفاقی با کمپین انتخاباتی ترامپ همزمان شده است. لذا ایران به دنبال مسائل داخلی آمریکا و جنگ میان دموکرات‌ها و جمهوریخواهان نیست. البته این نکته را باید در نظر داشته باشیم که ایران از زمان شاه طرفدار جمهوریخواهان بوده، چون جمهوریخواهان صراحت لهجه دارند اما دموکرات‌ها با استفاده از ابزارهای قدرت نرم منافع خودشان را به پیش می‌برند. اما در حال حاضر ایران خیلی به مباحث اختلافات حزبی در داخل آمریکا کاری ندارد. زمانی که ایران پهپاد آمریکایی را منهدم کرد ترامپ جمعی متشکل از روسای کمیته‌های دفاعی و سیاست خارجی و همچنین ریاست کنگره (نانسی پلوسی) را برای اتخاذ تصمیم دعوت کرد. این در حالی است که اگر او به دنبال اقدام نظامی علیه ایران بود شخص ترامپ کافی بود.