از واژه‌ها استفاده می‌کنم تا صدای کسانی باشم که هنوز نمی‌توانند بنویسند

گزارش نشست «ادای احترام به کتاب‌های کودکان»

یک‌شنبه دوم تیرماه ۱۳۹۸ نشست «ادای احترام به کتاب‌های کودکان» با سخنرانی «آسا لیند»، نویسنده برجسته ادبیات کودکان سوئد در خانه هنرمندان ایران و با حضور گروهی از علاقه‌مندان به ادبیات کودک برگزار شد.

در این نشست آسا لیند عوامل مؤثر در علاقه‌مند شدنش به کتاب و خواندن و معنای ادبیات کودک از دیدگاه خود را بازگو کرد.

آسا لیند سخنانش را با توضیحی درباره وضعیت اجتماعی و فرهنگی روستایی که در آن به دنیا آمده و بزرگ شد، آغاز کرد. او از علاقه‌مندی پدر و مادرش به مطالعه و به‌ویژه آگاه بودن مادرش از اهمیّت باسواد بودن دختران به عنوان عوامل تاثیرگذار در علاقه‌مند شدن به خواندن یاد کرد.

لیند گفت: «من خودم را خوش‌شانس می‌دانم که در آن وضعیت چنان پرورش یافتم که اهل مطالعه باشم. مادرم از من و سه خواهرم می‌خواست که هر چیزی را که برای خواندن پیدا می‌کنیم، گردآوری کنیم تا روزهای شنبه برای ما بخواند. مادر برای من از همه چیز سخن می‌گفت؛ حتی درباره آن‌چه در روزنامه خوانده یا از رادیو شنیده بود. من با تمرکزِ بسیار فراوان به حرف‌های مادرم گوش می‌دادم. بسیاری اوقات مطالب را تکرار می‌کرد و همیشه من را به فکر کردن تشویق می‌کرد و می‌گفت هر چه‌قدر دوست داری فکر می‌توانی کنی و کسی جلوی فکر کردن تو را نمی‌تواند بگیرد. همین رفتار به من اعتماد به‌نفس فراوانی داد.»

آسا لیند در ادامه سخنرانی‌اش درباره مفهوم ادبیات کودک سخن گفت: «ادبیات کودک افزون بر واژه‌های قشنگ، برای من یعنی خَم شویم و دنیا را از زاویه دید کودکان ببینیم. همیشه به این فکر می‌کنم که گذشته از تفاوت‌هایی که کودکان باهم دارند، چه چیزهایی را به کودک می‌توان گفت. دو نکته‌ای که درباره کودکان می‌توانم بگویم، یکی این است که کودکان قد کوتاه‌تر از ما هستند. این گفته شاید ساده‌انگارانه باشد، اما به ما کمک می‌کند که بفهمیم کودکان از دید خود چگونه ما را می‌بینند. در نقاشی‌های آن‌ها ما بیش‌تر یک صورت با یک بینی بزرگ هستیم.

نکته دوم این است که قدرت کودکان کم‌تر از بزرگ‌سالان است. همه تصمیم‌گیری‌ها در دستان ما بزرگ‌ترها است. بزرگ‌سال قدرت به بردگی کشیدن کودک را دارد. در روند بزرگ شدن، ما کودک و کودکی را فراموش می‌کنیم. برای من نوشتن برای کودکان مانند بخشیدن بخشی از آن قدرت به کودک است. من در جایگاه یک نویسنده قدرت انتخاب واژه‌هایی را که کنار هم می‌گذارم دارم و مسئولیت خودم می‌دانم این قدرت را بسیار خوب به‌کار گیرم. من از واژه‌ها بهره می‌برم تا صدای کسانی باشم که هنوز نمی‌توانند بنویسند. وظیفه‌ام می‌دانم که از قدرتم استفاده کنم تا کودکان بدانند ادبیات چیست.

ما اندک اندک کتاب‌خوان می‌شویم. من این شانس را داشته‌ام که کودکان کشورهای بسیاری کتاب‌هایم را بخوانند. کودکان همه جای دنیا مانند هم هستند و تفاوت چندانی باهم ندارند. این که در چه شهر و کشوری زندگی می‌کنند، تنگدست هستند یا توانگر، چندان مهم نیست. تنها یک اختلاف است که بر همه این اختلاف‌ها مؤثر است و آن این است که آیا اهل مطالعه هستند یا نه؟ آیا این فرصت به آن‌ها داده شده که اهل مطالعه باشند یا نه؟

نشست «ادای احترام به کتاب‌های کودکان» بخشی از برنامه «هفته فرهنگی نوردیک» با نام «رد پای شمال، روزهای شمالی در تهران» است که با همکاری سفارت‌های نروژ، فنلاند، سوئد و دانمارک و خانه هنرمندان ایران از ۳۱ خرداد تا ۴ تیرماه ۱۳۹۸ در تهران برگزار شد. این نشست را «آکادمی کتاب‌های کودکان سوئد» برای احترام گذاشتن به کودکان برگزار کرد. آکادمی کتاب‌های کودکان سوئد، انجمنی بدون وابستگی سیاسی و مذهبی است، هدف آن فراهم کردن فرصتی است برای کودکان در به‌دست آوردن تجربه خواندن و نوشتن غنی و پرمحتوا.