استمرار سکونت جمعیت یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفری در شهر قم، وابسته به تامین منابع آبی پایدار است که حجم عمده آن به وسیله سدهای ۱۵ خرداد و کوچری که در خارج از محدوده استان قرار دارد، فراهم می شود و این درحالی است که بر اساس نظر کارشناسان، انتقال آب از سایر مناطق به منطقه ای دیگر جز در موارد ضروری و برای تامین آب آشامیدنی مورد نیاز مردم، اقدام صحیحی نیست و نمی تواند در بلند مدت راهبرد اصلی برای مدیریت منابع آبی و پاسخگویی به نیازهای شهروندان در این زمینه باشد.

با وجود همه سختی های تامین آب برای قم، در بهار سال جاری سرانه مصرف آب در این شهر افزایش قابل توجهی یافته است که مسئولان و کارشناسان علت آن را توهم پرآبی پس از بارش های خوبی که رخداد، می دانند؛ اما باید توجه داشت وضعیت بحرانی شهر گرم و خشک قم در دسترسی به منابع آبی، با بارش های مقطعی به طور کامل حل نمی شود و در صورت تداوم این میزان مصرف، قم تا ۱۰ سال آینده، با نبود منابع آبی مورد نیاز حیات خود مواجه می شود؛ در همین رابطه خبرنگار ایرنا نظر شماری از مسئولان استان را جویا شد.

افزایش مصرف آب در قم نگران کننده است

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب قم گفت: افزایش سرانه مصرف آب در استان که بیشتر در اثر توهم فراوانی آن به وجود آمده، نگران کننده است و در آینده نه چندان دور تامین منابع آبی مورد نیاز قم را با چالش جدی مواجه می سازد.

علی جان صادق پور بیان کرد: از ابتدای سال جاری میزان مصرف آب در قم نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۲ درصد رشد داشته که در این رابطه فضای روانی اشتباه ناشی از بارندگی‌ها، تاثیر فراوانی داشته است.

وی ادامه داد: تلاش می کنیم با به کارگیری ظرفیت‌های مختلف از جمله رسانه، افکار عمومی مردم استان به سمت استفاده صحیح از منابع آبی و کاهش مصرف هدایت شود.

وی افزود: باید عمق مساله کمبود منابع آبی برای مردم روشن شود و آنان بدانند هر شهروند با مصرف متوسط ۸۰ لیتر آب در شبانه روز می‌تواند زندگی مطلوبی را تجربه کند، در حالی که این رقم در قم بسیار بیشتر از حد استاندار است.

صادق پور گفت: اکنون تمام منابع آبی شناسایی شده برای قم که بیشتر از خارج استان تأمین می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد و با ادامه دادن این روند تا سال ۱۴۰۷ منابع آبی در نظر گرفته شده برای قم قابل به پاسخگویی نیازهای استان نخواهد بود.

وی ادامه داد: اکنون ۸۶ درصد کل آب استان از طریق سرشاخه‌های دز و سد ۱۵ خرداد تأمین و ۱۴ درصد نیز به وسیله چاه‌های حفر شده در منطقه علی آباد و چاه‌های سطح شهر تأمین می‌شود.

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب قم با اشاره به لزوم صرفه جویی مردم استان برای حفظ کیفیت آب اختصاص یافته به قم، گفت: در هر ثانیه سه هزار و ۶۰۰ لیتر آب از طریق سرشاخه‌های دز و سد ۱۵ خرداد برای مصرف مردم قم تأمین می‌گردد که اگر میزان مصرف مردم بالاتر رود مابقی نیاز از طریق چاه‌های حفر شده تأمین می‌شود که به همین علت در برخی از روزهای فصل تابستان به ناچار کیفیت آب استان کاهش می‌یابد.

خشکسالی های گذشته استان به سادگی قابل جبران نیست

مدیرکل هواشناسی قم گفت: بارش های امسال بسیار قابل توجه بود، اما شرایط خشکسالی ۱۰ ساله گذشته قم به سادگی قابل جبران نیست و هم اکنون نیز حدود ۴۷ درصد مساحب استان با خشکسالی آبشناسی مواجه است.

مهران حیدری بنی بیان کرد: بررسی های انجام شده بر روی مدل های تغییر اقلیم نشان می دهد که ما با روند رو به کاهش بارش و رو به افزایش دما مواجه هستیم.

وی ادامه داد: مساله دیگری که در این رابطه با آن رو به رو شدیم، شکل گیری پدیده ناهنجاری های بارشی است که بر اساس آن نظم بارش ها در طول ایام سال تناسب لازم را ندارد.

حیدری بنی گفت: برای نمونه استان قم همانند بسیاری از نقاط کشور در سال ۹۷ شاهد کاهش شدید بارش ها بود و در سال ۹۸ تا کنون با موج قابل توجهی از بارش ها مواجه شده است.

وی با اشاره به اینکه خشکسالی و سیل به عنوان بلایای طبیعی ۲ روی یک سکه اند، افزود: پدیده ناهنجاری در بارش ها طی سال های اخیر به نحو بی سابقه ای در استان قم تکرار شده است و بر اساس آن نمی توان انتظار تکرار سال های پر بارش به صورت مستمر را در بازده بلند مدت، قطعی دانست.

وی ادامه داد: افزایش تولید گازهای گلخانه ای و بالا رفتن دمای کره زمین نقش بسزایی در به هم ریختن نظم طبیعت و کاهش بارش ها داشته است که این وضعیت در استان قم نیز قابل مشاهده است.

مدیرکل هواشناسی قم گفت: در این شرایط مصرف بهینه از منابع آبی و تقویت سفره های آب زیر زمینی برای ادامه حیات محیط زیست استان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

وی افزود: اجرای طرح های مدیریت منابع آب از جمله در بخش آبخیزداری و آبخوان داری و استفاده از روش های نوین آبیاری در بخش کشاورزی، می تواند در روند استفاده صحیح از آب موجود نقش چشمگیری داشته باشد.

وی ادامه داد: بر اساس پیش بینی های انجام شده، در برخی از روزهای تابستان سال جاری در قم با افزایش دمای بیش از میانگین بلند مدت مواجه خواهیم شد که می تواند موجب بالا رفتن میزان مصرف آب شود و در این شرایط مدیریت منابع آبی امری ضروری است.

بارندگی های سال جاری به معنای پایان خشکسالی نیست

مدیرکل حفاظت محیط زیست قم گفت: بارندگی های سال جاری در استان یک استثنا به حساب می آید و نباید آن را مساوی با پایان دوره خشکسالی در نظر گرفت.

سید رضا موسوی مشکینی بیان کرد: طی سال های متمادی محیط زیست قم با کاهش بارندگی و افزایش دمای هوا مواجهه بوده که مسائل و مشکلات زیادی را برای طبیعت استان به همراه داشته است.

وی افزود: خشک شدن تالاب ها و رودخانه ها، افت سفره های آب زیرزمینی، از بین رفتن پوشش گیاهی و بیابان شدن دشت های استان و ایجاد کانون های گرد و خاک از جمله پیامدهای خشکسالی های پیاپی در قم است.

وی ادامه داد: با وجود بارش های خوب سال جاری و تاثیرگذاری مثبت آن بر طبیعت، اما به دلیل مقطعی بودن این بارش ها و پراکنش نامنظم آن، نگرانی ها پیرامون کاهش منابع آبی در قم همچنان باقیست.

موسوی مشکینی گفت: بر اساس بررسی های علمی و کارشناسی هیچ نشانه ای مبنی بر اینکه قم وارد دوره ترسالی شده و مشکل کم آبی آن برطرف شده است، وجود ندارد.

وی بیان کرد: به عنوان نمونه در همین فصل تابستان سال جاری، شاهد افزایش قابل توجه دمای هوای استان هستیم که نشان می دهد تغییرات اقلیمی و تنش های محیطی در قم ادامه دارد.

وی ادامه داد: زمانی می شود با اطمینان بیان کرد که در قم به سطح قابل قبولی از منابع آبی دست یافتیم که اکوسیستم های آبی همچون رودخانه ها و تالاب ها در وضعیت پایدار باشند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست قم گفت: چنین ثباتی در اکوسیستم های آبی استان مشاهده نمی شود و حتی آبی که در رودخانه قمرود جریان دارد ناشی از رها سازی آب از سدهای بالادست برای کمک به تقویت محیط زیست و کشاورزی در دشت های پایین دست است.

وی بیان کرد: به هر صورت کشور ما بر روی کمربند خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته و شرایط محیط زیستی استان قم متاثر از این موضوع است.

وی ادامه داد: تمام برنامه هایی که برای توسعه قم تدوین می شود باید با نگاه به مساله کمبود منابع آبی در استان باشد و فکر نکنیم با بارش های خوب سال جاری از مشکل عبور کردیم.

موسوی مشکینی گفت: شرایط آبی قم به نحوی نیست که بر اساس آن بتوان تقاضاهای جدید در حوزه مصرف آب ایجاد کرد و محیط زیست استان را بیش از پیش دچار آسیب ساخت.

گزارش: سید محمد ابراهیم جنابان

۷۴۰۵/ ۶۱۳۳/‏