سوال:

سلام خدمت خانم دکتر عزیز, حدودا سه ماه پیش آمپول پروژسترون تزریق کردم برای جلوگیری از بارداری، ده روز بعد از تزریق در رحم خودم لکه بینی مشاهده کردم الان سردرد, حالت تهوع, سینه درد,سرگیجه دو بینی و لکه بینی در رحم دارم، خیلی میترسم تورو خدا کمکم کنید ممنونم در آخر آرزوی سلامتی برای شما و خانواده محترمتان از پروردگار مهربان خواستارم .

جواب:

می تواند عوارض دارو باشد.

عوارض پروژسترون: تهوع و احتباس مایع که می‌تواند باعث کاهش وزن، ورم پا و حساس شدن پستان شود. می‌تواند منجر به خونریزی نامنظم قاعدگی یا لکه بینی، افسردگی، ترومبوز وریدی (لخته شدن خون در پا) اختلالات دستگاه گوارش، تغییر میل جنسی، ناراحتی پستان‌ها و افزایش قند خون شود. اگر نگرانیتان مربوط به بارداری است احتمالش بسیار کم است. ولی اگر شک زیاد دارید با یک بیبی چک یا آزمایش ادرار یا خون مطمئن شوید. برای تهوع می توانید از قرص متوکلوپرامید استفاده کنید. هر ۸ ساعت در صورت تهوع استفاده شود.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:

آمپول پروژسترون برای زنان بارداری تجویز می‌شود که سابقه سقط جنین داشته اند یا در فرایند آی وی اف قرار دارند و می‌خواهند رحم را برای دریافت جنین آماده کنند.

اما متخصصان در مورد تاثیر این آمپول همچنان مطمئن نیستند و معتقدند عوارض آمپول پروژسترون بیشتر از فواید آن است. آنچه بدیهی است این است که آمپول پروژسترون نیز مانند هر داروی دیگری عوارض خاص خود را دارد.

پروژسترون چیست؟

پروژسترون هورمونی است که به طور طبیعی در بدن زن و مرد تولید می‌شود. مردان و زنان در طول زندگی به مقدار مشابهی از این هورمون را در بدنشان دارند. تنها زمانی که مقدار پروژسترون تغییر می‌کند در طول بارداری و در فاز لوتئال قاعدگی است.

در طول بارداری پروژسترون نقش مهمی ایفا میکند به ویژه در سه ماهه اول بارداری.

آمپول پروژسترون چرا استفاده می‌شود؟

آمپول پروژسترون در طول IVF برای تحریک رشد بافت اندومتر استفاده می‌شود که از جنین تا زمان تشکیل جفت مراقبت می‌کند. پروژسترون شانس لانه گزینی را افزایش داده و احتمال سقط جنین را نیز تا حدود زیادی کاهش می‌دهد.

بدن به طور طبیعی پروژسترون تولید میکند اما به دلیل استفاده از داروهای پیشگیری از تخمک گذاری در طول آی وی اف تولید طبیعی پروژسترون کافی نیست.

در اغلب موارد آمپول پروژسترون یا پروژسترون واژینال را در طول هفته یازدهم بارداری تجویز می‌کنند. اگر خانمی در خطر سقط جنین باشد یا سابقه آن را داشته باشد ممکن است تزریق آمپول پروژسترون مدت طولانی تری ادامه پیدا کند.

علائم سقط جنین

در اکثر موارد سقط جنین قبل از هفته دوازدهم بارداری رخ می دهد و شایع ترین نشانه های آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

لکه بینی یا خونریزی واژینال

درد یا گرفتگی در شکم یا پشت کمر

خروج مایع یا بافت از مهبل یا واژن

اگر بافت جنین از طریق واژن از بدنتان خارج شد، آن را در یک ظرف تمیز قرار داده و به بیمارستان ببرید تا بررسی های لازم در خصوص آن انجام گیرد.

این نکته را نیز در نظر داشته باشید که بسیاری از زنان لکه بینی واژن را تجربه و یا در سه ماهه اول خونریزی، لزوما دچار سقط نمی شوند و ممکن است بارداری موفق هم داشته باشند.

دلایل سقط جنین

دلایل سقط جنین به این شرح است:

۱. ژن ها یا کروموزوم های غیر طبیعی جنین

اکثر موارد سقط جنین به این علت رخ می دهد که جنین در حال رشد با مشکل کروموزومی یا ژنی مواجه شده است. ممکن است این اشکالات از پدر و مادر به ارث رسیده باشند ولی در بیشتر موارد کاملا شانسی بوده و موقع تقسیمات سلولی رخ داده است.

نمونه هایی از این اختلالات عبارتند از

حاملگی پوچ: علت 50 درصد از سقط های جنین در طی سه ماهه اول بارداری، حاملگی پوچ است. حاملگی پوچ زمانی اتفاق می افتد که تخمک توسط اسپرم بارور شده و خود را به دیواره رحم می چسباند اما جنینی تشکیل نمی شود.

در واقع سلول ها در داخل ساک حاملگی در حال رشد هستند اما جنینی وجود ندارد. در این حالت سطح ناهنجاری های کروموزومی آنقدر بالاست که زن به صورت خود به خود دچار سقط جنین می شود.

در حاملگی پوچ زن احساس می کند باردار است، علائم بارداری دارد و حتی جواب آزمایشش هم مثبت است چون سطحHCG در خونش افزایش پیدا کرده است. اما وقتی رشد جفت متوقف شود، علائم حاملگی هم کمرنگ می شود و در نوبت بعدی آزمایشHCG در خون پایین آمده است.

البته حاملگی پوچ معمولا زمانی تشخیص داده می شود که مادر سونوگرافی می دهد و پزشک می بیند که رحم یا ساک خالی است.

مرگ داخل رحمی جنین: در این وضعیت جنین در داخل رحم وجود دارد و دیده می شود اما رشدش متوقف می شود و قبل از اینکه هرگونه علامتی رخ دهد جنین می میرد.

از مهمترین دلایل مرگ داخل رحمی جنین می توان به جدا شدن یا نارسایی جفت و نارسایی جنین، نارسایی های کروموزمی جنین، کم شدن آب اطراف جنین یا پاره شدن کیسه آب، ابتلای مادر به فشار خون، دیابت و... اشاره کرد.

حاملگی مولار: حاملگی مولار نوعی تومور غیر سرطانی یا خوش خیم است که در رحم توسعه پیدا کرده است.

حاملگی مولار هنگامی رخ می دهد که یک مجموعه اضافه از کروموزوم پدر در تخم بارور وجود دارد و خبری از مجموعه کروموزومی مادر نیست یا اینکه کروموزوم های مادر به همراه دونسخه از کروموزوم های پدر در تخمک بارور شده وجود دارد.

این خطا در زمان لقاح باعث می شود آنچه باید به طور معمول تبدیل به جفت می شد به یک توده در حال رشد کیست مانند تبدیل شود.

۲. شرایط سلامت مادران

وضعیت سلامت مادر نیز ممکن است به سقط جنین منجر شود، هر چند که احتمال آن نسبت به مورد اول کمتر است. از جمله بیماری های مادر که می تواند منجر به سقط شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- دیابت کنترل نشده

- عفونت

- مشکلات هورمونی

- مشکلات رحم یا دهانه رحم

- بیماری ها و اختلالات تیروئیدی

عوارض شایع آمپول پروژسترون

بیشتر عوارض جانبی این آمپول موقتی و کم است اما برخی از شایعترین آنها عبارت است از:

- درد یا ورم در محل تزریق، بسیار شایع

- تهوع، نادر

- سرگیجه، نادر

- خواب آلودگی، نادر

- خشکی واژن، نادر

- اضافه یا کاهش وزن، نادر

اگر این علائم جدی و دائمی بود باید با پزشک مشورت کنید.

در برخی موارد نادر عوارض جانبی جدی اتفاق می افتد و پزشک باید شما را با آنها آشنا کند. یکی از موارد نادر اما جدی از عوارض آمپول پروژسترون لخته خون و واکنش آلرژیک به روغن موجود در آمپول است.

خونریزی، لکه بینی و تغییر جریان قااعدگی، آمنور، ادم، تغییر وزن، تغییرات دهانه رحم و ترشحات آن، حساسیت سینه، درد و تحریک و قرمزی محل تزریق، واکنش‌های حساسیت پوستی، اسهال، خارش، ادم،، آکنه، آلوپسی، بیخوابی، حالت تهوع و واکنش آنافیلاکسی از جمله دیگر عوارض این آمپول است.

از سوی دیگر ارتباط معناداری بین استفاده از داروهای ترکیبی استروژن و پروژستین و آمبولی ریوی و ترومبوز مغری وجود دارد به همین دلیل بیمارانی که با پروژسترون درمان می‌شوند باید مراقب ترکیب آن با دیگر مواد باشند.

ترکیب این دو هورمون ممکن است ضایعات عصبی چشم مانند ترومبوز شبکیه را ایجاد کند.

آیا آمپول پروژسترون باید تجویز شود؟

خطر ابتلا به عوارض جانبی پروژسترون مانند هر داروی دیگری وجود دارد با این حال شایعترین عوارض آن بازگشت پذیر است و عوارض جانبی جدی این دارو نادر است. علاوه بر این، استفاده از آمپول پروژسترون برای آی وی اف کاملا ضروری است.

در نهایت، پزشک پروژسترون را تجویز می‌کند زیرا مزایای این آمپول از خطرات آن کمتر است. با این حال هر بیمار باید خود تصمیم بگیرد این درمان را انجام دهد یا نه.

اقدامات مهم قبل از تزریق آمپول پروژسترون

پیش از تزریق آمپول پروژسترون این موارد را با پزشکتان مرور کنید:

- حساسیت به پروژسترون یا هر کدام از مواد موجود در آمپول

- حساسیت به داروهایی مانند این یا هر غذا و ماده ای که در آن پروژسترون وجود دارد.

- وجود مشکلات سلامت مانند خونریزی، لخته شدن خون، سرطان سینه، بیماری کبدی، حمله قلب یا سکته.

- وجود سابقه خونریزی واژینال با علت نامشخص یا سرطان رحم، دهانه رحم و تخمدان

- سابقه سقط جنین

- مطلع کردن پزشک از داروهایی که استفاده می کنید.

مراحل تزریق آمپول پروژسترون

اگر تصمیم گرفتید از آمپول پروژسترون استفاده کنید موارد زیر را مدنظر قرار دهید:

- احتمالا قبل از دریافت آمپول پروژسترون برگه ای دریافت می‌کنید.

- شما امضا میکنید که میدانید این آمپول چطور عمل میکند و عوارض آن را می‌پذیرید.

- پزشک آمپول پروژسترون را تقریبا بین هفته 16 تا 20 بارداری تزریق می‌کند.

- شما هر هفته آمپول پروژسترون را تا زمان تولد نوزاد دریافت می‌کنید.

- ممکن است در محل تزریق احساس درد و قرمزی داشته باشید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

مهمترین خطر تزریق آمپول پروژسترون لخته شدن خون است. در صورت مشاهده هرکدام از علائم زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:

- درد ناگهانی و ورم در یکی از پاها

- قرمزی ناحیه یا یکی از پاها

- تنفس کوتاه و سختی نفس کشیدن