سرویس مادر و کودک - دیدن خم شدن نوزاد به پشت برای پدر و مادر‌ها دلهره آور است. این حرکت معمولا نشان دهنده ناراحتی اوست که می‌تواند به دلیل مشکلات داخلی یا بیرونی باشد. در بیشتر موارد خم شدن نوزاد به پشت همراه با گریه و چرخش سر او همراه است. گاهی اوقات نیز در خواب این اتفاق می‌افتد. این موضوع می‌تواند یک مساله موقتی و بی خطر یا یک مشکل جدی باشد. با آگاهی از دلایل انجام این حرکت در نوزادان و روش‌های درمان آن می‌توانید در مواجهه با این شرایط، اقدام درستی انجام دهید.

خم شدن نوزاد به پشت

نوزاد می‌تواند خود را به پشت خم کند، در حالی‌که دستانش در هوا هستند و گردن او تا جای ممکن از بدنش فاصله گرفته است. این شرایط وقتی خطرناک است که شما او را در آغوش گرفته اید. در این حالت امکان افتادن و آسیب دیدن او وجود دارد.
در بسیاری از موارد، نوزادان تا شش ماهگی توانایی خم شدن به پشت را ندارند. پس از ۹ ماهگی می‌توانند نارضایتی، ناراحتی و دیگر احساسات خود را با خم شدن به پشت نشان دهند.
خم شدن نوزاد به پشت یکی از حرکات طبیعی زبان بدن (body language) اوست، اما گاهی اوقات می‌تواند نشان‌دهنده تاخیر در رشد جسمی و شناختی او باشد.
اما چرا نوزادان، خود را به عقب می‌اندازند؟ آیا این حرکت به آن‌ها صدمه می‌زند؟

دلایل خم شدن نوزاد به پشت

خم شدن نوزاد به پشت می‌تواند معانی مختلفی از خستگی تا درد داشته باشد. در ابتدا دلایل بی خطر این حرکت را بازگو می‌کنیم.

۱. ابراز احساسات

نوزادان توانایی صحبت کردن ندارند و نمی‌توانند برای ابراز احساساتشان از کلام استفاده کنند. یکی از راه‌های بیان سرخوردگی، خشم، درد یا دیگر احساسات نوزاد، خم شدن به پشت است. درست همانند بزرگسالان، آن‌ها به دلایل گوناگونی مانند تغییر سر شیشه شیر، خیس شدن پوشک یا تکراری شدن اسباب بازی‌ها ناراحت می‌شوند و آن را ابراز می‌کنند.

۲. خستگی

نوزادان معمولا پس از یک نوبت شیردهی یا بعد از بازی کردن کمی خسته می‌شوند و خم شدن به پشت را به عنوان روشی برای ارتباط برقرار کردن با شما انتخاب می‌کنند. اگر می‌خواهید نوزاد این حرکت را انجام ندهد، نشانه‌های خستگی یا گرسنگی اولیه نوزاد را بشناسید و در صورت مشاهده آن‌ها اقدام به رفع مشکل کنید. خستگی و ابراز احساسات دلایل بی خطر عقب انداختن نوزاد هستند. گاهی اوقات دلایل مهم‌تری در پس این حرکت نوزادان وجود دارد که ممکن است سلامت آن‌ها را به خطر بیاندازد.

در ادامه به دلایل خطرناک انجام این حرکت در نوزادان می‌پردازیم.

۳. خم شدن نوزاد به پشت پس از شیردهی، نشانه ریفلاکس معده

اگر نوزاد پس از خوردن شیر خود را به عقب می‌اندازد، دلیل آن می‌تواند ریفلاکس گوارشی باشد (که به عنوان ریفلاکس اسیدی نیز شناخته می‌شود). ریفلاکس اسیدی حالتی است که در آن محتویات معده از راه اسفنکتر تحتانی مری به سمت بالا حرکت می‌کنند و به علت ضعف عضلات معده وارد مری می‌شوند.
اسفنکتر تحتانی مری دسته‌ای از عضلات موجود در نقطه اتصال مری با معده است. این عضلات مانند یک شیر، اجازه جریان یافتن اسید و مواد غذایی را از معده به لوله گوارشی نمی‌دهند. در نوزادان این عضلات به اندازه کافی تقویت نشده اند، در نتیجه گاهی اوقات محتویات معده به سمت لوله گوارشی و مری جریان پیدا می‌کند.
نوزاد در یک واکنش طبیعی به ریفلاکس، عقب می‌رود و استفراغ می‌کند. این شرایط ممکن است همراه با سرفه و بی قراری در هنگام شیر خوردن همراه باشد.بیشتر بدانید: روش های درمانی رفلاکس معده نوزاد

خم شدن نوزاد به پشت ممکن است به دلیل "ریفلاکس خاموش" باشد. نوزاد مبتلا به ریفلاکس خاموش استفراغ نمی‌کند، اما همواره بی قرار است. در صورت مشاهده این نشانه‌ها، مساله را با پزشک متخصص کودکان در میان بگذارید.

انجام اقدامات زیر موجب می‌شود که نوزاد هنگام ریفلاکس خود را به عقب نیندازد:

نوزاد را پس از شیردهی به صورت عمودی نگه دارید. شیر به طور طبیعی تحت تاثیر نیروی جاذبه پایین می‌رود و وارد معده می‌شود. نوبت‌های شیردهی کوتاه و مکرر موجب می‌شود که معده نوزاد به یکباره پر نشود و احتمال ریفلاکس کاهش یابد. نوزاد را بلافاصله پس از شیردهی نخوابانید. برای مدتی او را در بغل بگیرید و قدم بزنید. خم شدن نوزاد به پشت و گریه شبانه او به این دلیل است که دقیقا قبل از خواب شیر خورده است. لباس‌های تنگ به تن نوزاد نکنید، زیرا فشار زیادی روی اسفنکتر تحتانی مری اعمال می‌شود و ریفلاکس را تشدید می‌کند.

بیشتر بخوانید: ۱۵ مورد از مشکلات شیردهی و راه حل آن‌ها

۴. گریه و خم شدن نوزاد به پشت به دلیل زردی یا کرن ایکتروس (Kernicterus)

اگر نوزاد در زمان ابتلا به زردی یا دیگر بیماری‌های کبدی گریه می‌کند و خودش را به عقب می‌اندازد، ممکن است نشانه کرن ایکتروس باشد. کرن ایکتروس یک اختلال نادر مغزی است که در اثر رسوب کردن بیلی روبین در ماده خاکستری دستگاه عصبی ایجاد می‌شود. زردی به دلیل افزایش سطح بیلی روبین در خون ایجاد می‌شود. در شرایط حاد، بیلی روبین وارد جریان خون در مغز شده و به بخش‌هایی از آن آسیب می‌زند و موجب اسپاسم حرکتی ناخواسته می‌شود.بیشتر بخوانید: درجه زردی نوزادان در چه محدوده‌ای خطرناک است؟

۵. خوابیدن نوزاد به حالت کمانی به پشت نشانه آپنه انسدادی در خواب

گاهی اوقات بدن نوزاد هنگام خوابیدن یا استراحت کردن، حالت کمانی شکل به عقب می‌گیرد. اگر حالت بدن او را تنظیم کنید، او باز هم به موقعیت کمانی برمی‌گردد یا با گریه از خواب می‌پرد. چنین حالتی می‌تواند نشانه آپنه انسدادی در خواب (یک انسداد مزمن در سیستم تنفسی فوقانی) باشد. نوزاد با قرار دادن سر خود به صورت کج، سعی می‌کند فشار روی دستگاه تنفسی فوقانی را کاهش دهد. خوابیدن در این حالت جریان یافتن هوا در ریه‌ها را تسهیل می‌کند، به همین دلیل نوزاد سعی می‌کند این وضعیت را در طول خواب شبانه حفظ کند.
آپنه خواب در کودکان عمدتا در خواب عمیق رخ می‌دهد، اما گاهی اوقات نیز در حالت خواب آلودگی نوزاد اتفاق می‌افتد.
این شرایط با دارو درمانی و جراحی درمان می‌شود.

۶. برگشتن به عقب در حالت نشسته نشانه آسیب عصبی

آسیب نخاعی یا عصبی ناشی از زایمان زودرس یا پس از تولد، موجب می‌شود نوزاد هنگام نشستن یا در زمان خستگی، خود را به عقب بیاندارد. فشار جسمی زیاد در زایمان‌های دشوار، موجب آسیب دیدن اعصاب نوزاد می‌شود.
گاهی اوقات، نوزادان در زمان دندان درآوردن نیز به دلیل التهاب و درد در اعصاب لثه‌ها، به سمت عقب خم می‌شوند. این درد به دیگر قسمت‌های سر نوزاد سرایت می‌کند و باعث می‌شود نوزاد به عنوان یک واکنش طبیعی خود را به عقب بیاندازد.

خم شدن پشت نوزاد ممکن است به دلیل یک مشکل عصبی باشد. اختلالات زیر نیز می‌توانند از دلایل خم شدن به پشت در نوزاد باشند:

۷. فلج مغزی

عقب انداختن نوزاد معمولا واکنشی غیر ارادی است. اگر نوزاد این کار را به دفعات و بدون هیچ کنترلی انجام می‌دهد، ممکن است نشان دهنده علائم اولیه فلج مغزی باشد. فلج مغزی به طیف وسیعی از اختلالات حرکتی عضلانی ناشی از آسیب به بخشی از مغز که جنبش‌های حرکتی را کنترل می‌کند اشاره دارد.
مراقب نحوه خم شدن نوزاد به پشت باشید، حرکات زیر می‌تواند نشان دهنده فلج مغزی باشد:

رفلکس تونیک پیچ دار (Tonic labyrinthine reflex): در چند ماه اول تولد، نوزاد به عقب خم می‌شود و پاهایش را سفت می‌کند. رفلکس تونیک نامتقارن (Asymmetrical tonic reflex): در این واکنش، نوزاد خود را به عقب می‌اندازد و سر خود را می‌چرخاند. پا‌ها معمولا به طرفی که سر چرخیده است کشیده می‌شوند.

متاسفانه، درمانی برای فلج مغزی وجود ندارد. با این حال، رفتن به جلسات فیزیوتراپی و روان درمانی متعدد، به بهبود نسبی شرایط بیمار کمک می‌کند.

۸. اوتیسم (autism)

اوتیسم یک اختلال عصبی روانشناختی است که موجب بروز مشکلاتی در روابط اجتماعی، ارتباط با دیگران و تمایل به رفتار‌های تکراری می‌شود. رفتار مبتلایان به اوتیسم در مقایسه با دیگران کاملا متمایز است. یکی از علائم اولیه اوتیسم، انجام حرکات خاصی مانند خم شدن پشت نوزاد یا عقب انداختن سر هنگام خواب است. از آنجایی که افراد مبتلا به اوتیسم در برقراری روابط اجتماعی مشکل دارند، نوزادان مبتلا به اوتیسم، هنگامی که در برقراری ارتباط ناکام می‌شوند، به سمت عقب خم می‌شوند. به همین دلیل در این مواقع بایستی مراقب آن‌ها باشید تا از عقب به روی زمین نیفتند.

با این حال، خم شدن پشت نوزاد الزاما به معنی ابتلای او به اوتیسم نیست. بلکه بایستی رفتار‌ها و علایم دیگر او در دو سال اول زندگی مورد مطالعه قرار بگیرد تا تشخیص اوتیسم داده شود.
سفت کردن عضلات بدن و خم شدن مکرر به پشت، ممکن است نشانه وجود مشکلات عصبی دیگری باشد که موجب تاخیر در رشد ذهنی، جسمی و روانی می‌شود.

۹. سندرم آسپرگر (Asperger's Syndrome)

سندرم آسپرگر با مشخصاتی مانند مشکل در برقراری ارتباطات اجتماعی و داشتن ارتباط غیر کلامی مانند تماس چشمی یا حرکات صورت شناخته می‌شود. این بیماری بسیار شبیه به اوتیسم است، البته شدت آن کمتر است.
سندرم آسپرگر به عنوان بخشی از طیف اوتیسم در نظر گرفته می‌شود. به همین دلیل خم شدن نوزاد به پشت می‌تواند یکی از علائم این بیماری باشد.

۱۰. اسپاسم نوزادان (Infantile spasms)

اگر نوزاد علایمی مانند سفتی بدن، خم شدن به پشت و تشنج را داشته باشد و دیگر علایم اوتیسم در او مشاهده نشود، احتمال دارد که مبتلا به اسپاسم نوزادی باشد. این تشنج صرع نامیده می‌شود و نوعی بیماری در سیستم عصبی است که باعث انقباضات ناخودآگاه در عضلات و به عقب افتادن سر و گردن او می‌شود.حتما بخوانید: پرش های نوزاد در خواب؛ هر آنچه پدر و مادر ها لازم است بدانند

اقدامات لازم در مواجهه با خم شدن نوزاد به پشت

خم شدن نوزاد به پشت ممکن است یه حرکت کاملا طبیعی یا نشانه یک بیماری جدی باشد. در مواجهه با این حالت، اقدامات زیر را انجام دهید:

نوزاد خود را آرام کنید: نوزاد را به یک مکان آرام و روشن ببرید. نوزادانی که از اختلالات طیف اوتیسم رنج می‌برند، در این شرایط احساس آرامش می‌کنند. نوزاد را در آغوش بگیرید: نوزاد را در یک موقعیت راحت به سینه خود بچسبانید. آغوش گرم مادر برای نوزاد آرامش بخش است. حواس نوزاد را پرت کنید: این یک ترفند قدیمی برای آرام کردن نوزادان است و برای کودکانی که به دلیل خستگی و بی قراری خود را به عقب می‌اندازند، کاربرد دارد. لباس نرم و راحت بر تن نوزاد کنید: گاهی اوقات، نوزاد به دلیل تحریک ناشی از جنس پارچه یا تنگ بودن لباس به پشت خم می‌شود. لباس‌هایی با پارچه‌های نرم و راحت برای نوزاد تهیه کنید. نوزاد را در جای دیگری قرار دهید: اگر نوزاد تنها روی یک تشک یا تخت خاص خود را به عقب می‌اندازد، جای او را عوض کنید.

سخن آخر

خم شدن نوزاد به پشت به خودی خود بیماری نیست. اما می‌تواند علامت یک بیماری یا اختلال در نوزاد باشد. اگر نوزاد به طور مکرر به پشت خم می‌شود، به دنبال دیگر علائم اوتیسم باشید. همچنین بالا نگاه کردن نوزاد نیز می‌تواند یک علامت هشدار دهنده باشد. در صورت نگرانی مساله را با پزشک نوزاد در میان بگذارید. اگر شما هم تجربه ای از این حرکت نوزاد و دلایل آن دارید، آن را با ما و دیگر همراهان ستاره در بخش نظرات و پرسش‌ها در میان بگذارید.

برگرفته از: momjunction