سوال مخاطب نی‌نی‌بان: با سلام و خسته نباشید. در اواخر هفته ۵ بارداری لک بینی داشتم و دکترم برایم ۲ عدد امپول پروژسترون و روزی ۲ عدد شیاف و استراحت مطلق تجویز کردند الان در اواخر هفته ۶ هستم و بعد از ادرار مقداری لک قهوه ای مثل اواخر پریود می بینم آیا دیدن چنین لکه هایی باز هم خطرناک است؟ و اینکه چند روزی است که حالت تهوع دارم. آیا باز هم احتمال سقط را دارم؟

پاسخ دکتر کتایون برجیس، جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی:
هر نوع خونریزی در ۳ ماهه اول بارداری تهدید به سقط محسوب می شود و با استفاده از سیکلوژیست و استراحت می توانیم به جلوگیری از سقط جنین کمک کنیم. یعنی اینها تنها روشهای درمانی هست که ما برای سقط داریم. وقتی خانمی تهدید به سقط هست ما توصیه می کنیم نزدیکی نداشته باشد. حداقل برای مدتی که خونریزی کاملا قطع بشود و شرایط بیمار به حالت نرمال برگردد نباید اینکار را انجام بدهد. بیشتر استراحت کنید و تا زمانیکه خونریزی کاملا قطع نشده داروهای تان را مورد استفاده قرار بدهید تا خدایی نکرده جنین آسیب نبیند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
خونریزی واژینال و لکه بینی مسئله رایجی در دوران بارداری است. تقریبا ۵۰ درصد زنان باردار با تجربه خونریزی واژینال دستپاچه می شوند. آیا شما نیز فکر می کنید که خونریزی، علامت سقط جنین است؟ آیا احتمال پریود یا دوره در دوران بارداری وجود دارد؟
خب، قبل از اینکه وحشت زده شوید، باید بدانید که خونریزی واژینال در مراحل اولیه بارداری، نگران کننده نیست و در واقع علامت خوبی برای نشان دادن بارداری شماست. محدوده این خونریزی ممکن است از لکه کمرنگ تا خونریزی شدید باشد.
در این مقاله به شما می گوییم که لکه بینی در دوران بارداری نگران کننده نیست، اما خونریزی شدید می تواند نشانه ای از یک اختلال جدی باشد. پیش از بروز هر نوع عارضه ای، به طور قطع، علل احتمالی این مسئله را بررسی کنید.

لکه های قهوه ای در هفته بارداری خطرناک است؟

تفاوت بین خونریزی واژینال با لکه بینی در چیست؟
لکه بینی زمانی است که شاهد ترشحات قهوه ای یا صورتی رنگی باشید- به همان اندازه که در پایان دوره قاعدگی خود مشاهده می کنید- ولی در صورتیکه شاهد ترشحات قرمز روشنی بودید، دچار خونریزی شده اید. میزان خونی که متوجه آن می شوید، نشان دهنده وجود خطر است.
لکه بینی در بارداری ممکن است پد بهداشتی تان را خیس نکند، اما خونریزی چنین نیست.

علل لکه بینی در طول دوران بارداری چیست؟
لکه بینی در اوایل دوران بارداری معمولا خطرناک نیست. این لکه بینی در موعد قاعدگی تان اتفاق می افتد و یک یا دو روز طول می کشد. سایر علل لکه بینی در اوایل دوران بارداری به شرح زیر است:

لکه بینی به علت کاشت جنین
در مراحل اولیه بارداری، حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد زنانی که کاشت جنین (در دیواره رحم) داشته اند، ممکن است دچار لکه بینی شوند.
این حالت، تقریبا در دوران قاعدگی مورد انتظار شما اتفاق می افتد و ممکن است گیج کننده باشد چون قبل از اینکه بفهمید باردارید، احتمال دارد آن را با پریود طبیعی اشتباه بگیرید. این لکه بینی در دوران بارداری طبیعی است و نباید نگران آن باشید.

رابطه جنسی
در طول دوران بارداری میزان جریان خون به ناحیه سرویکس رحم افزایش می یابد. بنابراین، لکه بینی پس از مقاربت، کاملا طبیعی است. همچنین این ناحیه، حساس تر می شود و هر گونه استرس جزئی می تواند باعث لکه بینی شود.
گاهی اوقات، پولیپ های خوش خیمی در دهانه رحم رشد می کند که پس از مقاربت می تواند موجب لکه بینی شود.

آزمایش داخلی واژن یا پاپ اسمیر
لکه بینی بعد از معاینه داخل لگن یا پاپ اسمیر نیز همان دلایل بالا را دارد. ناحیه گردنی رحم به علت افزایش جریان خون و هر گونه تکان ناگهانی یا ضربه، حساس می شود و ممکن است منجر به لکه بینی شود.

عفونت
شرایطی که با بارداری مرتبط نیست نیز ممکن است منجر به لکه بینی شوند. عفونت های واژنی مانند واژینوز باکتریایی یا عفونت مخمری یا بیماری هایی چون هرپس، کلامیدیا، گونوره یا تریکومونایاز که از راه جنسی منتقل می شوند نیز می توانند باعث التهاب یا تحریک دهانه رحم شوند.
این التهاب می تواند منجر به لکه بینی یا پاره شدن دهانه، توسط رابطه جنسی و یا استرس و … شود.

هماتوم ساب کوریونیک یا خونریزی زیر جفت
کوریون، غشای جنین است که جفت را در بر گرفته است. خونریزی زیر جفتی شرایطی است که در آن، درون چین های کوریون و جفت خونریزی رخ می دهد.
این خونریزی معمولا به طور متناوب متوقف می شود و مشکلی در دوران بارداری ایجاد نمی کند. با این حال، ملزم تشخیص سریع و درمان به موقع است.

نزدیک شدن زمان زایمان
همانطور که بدن شما برای زایمان آماده می شود، دهانه رحم شروع به اتساع می کند و پلاگ مخاطی از دهانه رحم خارج می شود.
این پلاگ ممکن است آمیخته به خون باشد، که در این صورت " شوی خونی" نامیده می شود. اگر به هفته ۳۷ ام بارداری خود رسیده باشید، مشاهده پلاگین موکوس نگران کننده نیست. اما اگر خونریزی تان شدید باشد، برای کسب اطمینان به متخصص زنان مراجعه کنید.

علل خونریزی واژینال در هنگام بارداری چیست؟
خونریزی واژینال ممکن است در هر زمانی از دوران بارداری رخ دهد و به ندرت نشانه ای از وضعیت جدی است، زیرا ممکن است ضمیمه عوارض حاملگی بسیاری باشد. اما گاهی اوقات نیز می تواند نشانی از خطر باشد. بنابراین مهم است که علل احتمالی آن را بدانید، و معاینه شوید.

خونریزی در سه ماهه اول بارداری
خونریزی واژینال در سه ماهه اول بارداری می تواند به سبب عوامل مختلفی باشد. تقریبا ۲۰ تا ۳۰ درصد حاملگی ها در این مرحله (سه ماهه نخست) با خونریزی همراه اند.

بارداری خارج از رحم
در یک حاملگی خارج از رحمی ، تخم لقاح یافته در خارج از رحم- معمولا لوله فالوپی- لانه گزینی می کند. در این شرایط، معمولا گرفتگی و درد شدیدی در ناحیه زیر شکمی احساس می شود که با سرگیجه، ضعف و تهوع همراه است. این نوع بارداری می تواند زندگی مادر را تهدید کند و به مراقبت های فوری پزشکی نیاز دارد.
از لحاظ آماری، فقط 3 درصد از حاملگی ها، این حالت را تجربه می کنند.
حاملگی خارج از رحمی زمانی اتفاق می افتد که سابقا هر کدام از عوارض زیر را تجربه کرده باشید:
- حاملگی خارج از رحم، پیوند زدن یا جراحی لوله فالوپ، التهاب لگن، ناباروری بیش از 2 سال، سیگار کشیدن و داشتن دستگاه کنترل زایمان (پیش گیری) در رحم.

بارداری مولار
بارداری مولار ، از عوارض نادر حاملگی است و زمانی اتفاق می افتد که جفت یک جنین بد شکل، به توده کیستیک تبدیل شود. این یک نوع تومور است که به سبب هورمون های بارداری ایجاد می شود و در همه موارد تهدید کننده زندگی نیست. این اتفاق در عرض چند هفته بعد از لقاح اتفاق می افتد.
در بعضی موارد، ممکن است غیر طبیعی باشد و در سراسر بدن گسترش یابد، وضعیتی که به عنوان بیماری تروفوبلاست بارداری تشخیص داده می شود. اگر دچار بارداری مولار شده باشید در عرض چند هفته پس از لقاح، دچار خونریزی واژینال می شوید.

سقط جنین
سقط جنین، یکی از دلایل اصلی خونریزی، در سه ماهه اول بارداری است و معمولا در ۱۲ هفته اول بارداری رخ می دهد.
اگر خونریزی تان، با علائمی چون گرفتگی عضلات، درد پایین شکم و خروج بافت از واژن همراه باشد، احتمال سقط جنین شما بالاست. حدود 50 درصد از زنان بارداری که این علائم را در کنار خونریزی واژینال تجربه می کنند، جنین شان سقط می شود.
خونریزی در سه ماهه دوم و سوم بارداری
علت اصلی خونریزی، در طول دوران بارداری، مشکلات جفتی است. با این حال، دهانه غیر طبیعی رحم یا واژن نیز می تواند باعث خونریزی شود.

جفت سرراهی
جفت سرراهی ، شایع ترین علت خونریزی در اواخر دوران بارداری است. در این شرایط، جفت که معمولا جنین را به رحم متصل می کند، دهانه رحم را می پوشاند و در نتیجه، خونریزی اتفاق می افتد.
در اواخر دوران بارداری، دهانه رحم برای شروع زایمان، نازک و حساس می شود. در این مرحله، جفت کشیده می شود و پارگی آن سبب خونریزی شدید می شود. ریسک فاکتورهای جفت سر راهی عبارت اند از: جفت سر راهی پیشین، حاملگی های چند قلویی و سزارین قبلی.

جدا شدن زودرس جفت
این حالت، در سه ماهه دوم و یا سوم بارداری رخ می دهد. این حالت به سبب جدا شدن زودرس جفت از رحم مادر اتفاق می افتد و باعث تجمع خون در ناحیه بین جفت و رحم می شود. این حالت با گرفتگی عضلانی، درد در ناحیه شکمی، حساسیت رحم و درد پشت همراه است.
در صورتی که این جدایش خیلی ناچیز باشد، برای جنین مهلک نیست. اما در غیر اینصورت، خطرات جدی برای جنین به همراه دارد. عوامل خطر برای این علت از خونریزی واژینال عبارت اند از: تروما، فشار خون بالا، مصرف تنباکو، کوکائین و جدا شدن زودرس جفت پیشین.

پارگی رحم
در موارد نادر، شکاف غیر طبیعی رحم به سبب زخمی است که در زایمان بخش C ( سزارین ) پیشین اتفاق افتاده است. پارگی رحم باعث ورود جنین به شکم مادر می شود که می تواند برای کودک و مادر بسیار خطرناک باشد. پارگی رحم می تواند قبل یا در حین زایمان رخ دهد.
برخی از عوامل خطر دیگری نیز وجود دارند که عبارت اند از: تروما، حاملگی های چند قلویی، مصرف بیش از حد داروهای اکسی توسین (تقویت کننده انقباضات) و زایمان با فورسپس.

زایمان زودرس
زایمانی که مابین هفته های ۲۰ تا ۳۷ ام بارداری اتفاق می افتد به زایمان زودرس معروف است. این حالت، با گرفتگی عضلانی، انقباضات منظم، فشار داخل لگن و درد پشت همراه است.
چند روز قبل از اینکه بدن تان آماده زایمان شود، پلاگین موکوسی تان ترشح می شود که باعث شروع خونریزی می شود. این یک شوی خونی است که نیاز به مراجعه فوری به نزد ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی دارد.
برخی از علل دیگر خونریزی در اواخر دوران بارداری عبارت اند از:
- آسیب واژن یا دهانه رحم
- سرطان
- پولیپ ها
- رگهای واریسی (رگ های غیر طبیعی پر پیچ و خم)

تشخیص خونریزی واژینال در دوران بارداری
آزمایش های تشخیصی بسیاری وجود دارد که پزشک ممکن است برای ارزیابی علت خونریزی غیر طبیعی در دوران بارداری اجرا کند:
- آزمایش پاپ اسمیر برای جلوگیری از سرطان دهانه رحم انجام می شود. طی این تست، بافت نمونه از ناحیه دهانه رحم برداشته می شود و برای بررسی وجود عفونت های مختلفی چون گونوره یا کلامیدیا مورد آزمایش قرار می گیرد.
- یک تفسیر کامل از آزمایشات خونی برای جلوگیری از کم خونی (کمبود میزان گلبولهای قرمز) ناشی از خونریزی شدید انجام می شود.
- در صورتی که در سابقه پزشکی بیمار، مسئله ای وجود داشته باشد که پزشک را به فکر بیندازید، برای برطرف کردن هرگونه اختلال لخته شدن خون، آزمایشات خاصی توسط پزشک روی خون فرد انجام می گیرد.
- یک نمونه خونی برای ارزیابی هر نوع اختلال تیروئید ، اختلال در عملکرد کبد یا اختلالات کلیه انجام می شود.
- آزمایش خون با بررسی سطح پروژسترون و دمای روزانه بدن، تاریخ تخمک گذاری واقعی را تشخیص می دهد.
- آزمایش هورمون خون برای تشخیص تخمدان پلی کیستیک صورت می گیرد.
- سونوگرافی لگن برای بررسی کامل سابقه بیماری و معاینه لگن انجام می شود.
- آزمایش نمونه اندومتر برای جلوگیری از سرطان رحم انجام می شود.

درمان خونریزی واژینال در طول دوران بارداری
درمان، بستگی به علت اصلی خونریزی دارد. ممکن است فرد به آزمایشات پزشکی نیاز داشته باشد.

درمان خونریزی واژینال در سه ماهه اول بارداری به سبب حاملگی خارج از رحمی
سونوگرافی، حاملگی خارج از رحمی را شناسایی می کند. پزشک ممکن است برایتان دارو تجویز کند یا توصیه به عمل جراحی کند.

درمان خونریزی واژینال در سه ماهه اول بارداری به سبب تهدید به سقط جنین
اگر در معرض خطر سقط جنین هستید و خونریزی دارید، پزشک ممکن است انجام برخی از فعالیت ها را برایتان توصیه کند. او ممکن است استراحت مطلق در منزل را به شما پیشنهاد کند تا درد و خونریزی تان کاهش یابد. شما باید حداقل سه هفته از مقاربت جلوگیری کنید.
همچنین از تامپون استفاده نکنید و دوش نگیرید.

درمان خونریزی واژینال در سه ماهه اول بارداری به سبب سقط ناقص جنین
در صورتی که این مورد برایتان پیش بیاید، پزشک روشی برای حذف بافت جنینی در رحم اجرا می کند. این روش که تحت عنوان اتساع و بیرون آوردن جنین و یا کورتاژ (D C) نامیده می شود از عوارض های بیشتری چون عفونت و خونریزی جلوگیری می کند.

درمان خونریزی واژینال در اواخر (سه ماهه دوم و سوم) بارداری
اگر در اواخر دوران بارداری خونریزی واژینال داشته باشید، علائم شوک و خونریزی تان به طور کامل تحت کنترل قرار می گیرد. در صورت امکان، انتقال خون و تزریق وریدی مایعات نیز صورت می گیرد. همچنین علائم مشکل جنین بررسی می شود.
درمان احتمالی بستگی به علت عارضه و سن جنین دارد.

پیگیری خونریزی واژینال در بارداری
در صورتی که پس از درمان مناسب، متوجه هر گونه عارضه ای چون درد شکم، خونریزی یا تب شوید، باید سریعا موضوع را پیگیری کنید.
- شما باید استراحت داشته باشید و به هیچ عنوان چیزی در ناحیه واژن خود قرار ندهید.
- از مقاربت جنسی اجتناب کنید و تا زمانی که خونریزی تان متوقف نشده است، از تامپون استفاده نکنید.
- شما باید دو روز بعد از درمان، به متخصص زنان خود مراجعه کنید.
- اگر تحت درمان بارداری خارج از رحم قرار گرفته اید و هنوز هم احساس درد و ضعف دارید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
- اگر حاملگی مولار داشتید، باید به صورت منظم سطح hCG خون خود را- به منظور بررسی وجود هر گونه تومور-بسنجید.

پیشگیری از خونریزی واژینال در دوران بارداری
یک راه مطمئن برای جلوگیری از بروز عوارض حاملگی این است که رابطه خوبی با پزشک خود داشته باشید و چکاپ های روتین خود را انجام دهید. در صورتی که در بارداری های قبلی خود این عوارض را تجربه کرده باشید توجه به این نکته، اهمیت بیشتری پیدا می کند.
راه دوم برای داشتن حاملگی امن، کنترل عوامل خطر است. شما باید مصرف کوکائین و تنباکو را کاملا کنار بگذارید و اگر فشارخون بالایی دارید، سعی کنید تحت نظارت پزشک باشید.