ترانه علیدوستی و شهاب حسینی باید دستمزدهایشان را پس بدهند؟!

پاسخ یک حقوق‌دان به یک سوال پرتکرار

این روزها و با صدور و اجرای حکم زندان هادی رضوی بحث پرتکراری در فضای مجازی شکل گرفته است. بحثی درباره تکلیف افرادی که در عرصه تولید یک محصول فرهنگی با این سرمایه‌گذار کار کردند.

ترانه علیدوستی، شهاب حسینی، امیر جعفری، پریناز ایزدیار و حتی علی نصیریان، این روزها با این سوال بسیار روبه‌رو می‌شوند. همین امروز که حکم هادی رضوی اجرایی شده و این سرمایه‌گذار پرحاشیه با پرونده‌ای قطور و به حکم قاضی دادگاه به زندان رفته است شاید بیش از قبل این سوال تکرار شود که چرا این بازیگران دستمزدهایشان را پس نمی‌دهند؟ سوالی که خیلی جدی از سوی بخشی از افکار عمومی پیگیری می‌شود. افرادی که مجدانه در صفحات مجازی بازیگران «شهرزاد» حضور دارند و از آنها می‌خواهند که دستمزدهایی را که بابت بازی در این سریال محبوب گرفته‌اند، پس بدهند. آنها معتقدند حالا که هادی رضوی مجرم شناخته و محکوم شده است پس بازیگران «شهرزاد» هم که از او پولی دریافت کرده‌اند باید آن را پس بدهند.

همین چند روز پیش بود که رسول کوهپایه‌زاده وکیل دادگستری که بابک زنجانی یکی از معروف‌ترین موکلانش است در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها درباره هادی رضوی گفته بود: «اموالی که از ایشان کشف و ضبط شده قطعا باید به بیت المال برگردد. اما ممکن است اموال و وجوهی باشد که صرف کارهای دیگری شده و در بخش های دیگری هزینه شده باشد. باز این وظیفه بر عهده اجرای احکام است که می تواند با ردیابی انتقال وجوه حتی اگر این پول‌ها در مواردی مصروف شده باشد که ظاهر به اصطلاح فرهنگی داشته باشد ولی منشا مجرمانه داشته باشد، قابل استرداد است.»

کوهپایه‌زاده همچنین توضیح داده بود: «هنرمندان یا کسانی که با مجموعه فرهنگی ایشان کار کردند می توانند جداگانه دادخواست ‌مطالبه حق الزحمه را در مرجع ذی صلاح بدهند. فرض کنید وامی را گرفته یا پولی را به دست آورده است که منشأ پول مجرمانه بوده است این پول هر جا هزینه شده قابل استرداد است، وجوه نامشروع در هر جایی که صرف شده قابل استرداد است. اگر مرجع ذی‌صلاح تشخیص بدهد منشأ پول مجرمانه است، قطعا قابل استرداد است.»

این گفته‌ها شاید بی‌شباهت با آنچه این روزها برخی از مردم از بازیگران «شهرزاد» درخواست می‌کنند نباشد. آنها که اگر سری به صفحات اجتماعی بعضی از هنرمندان این سریال بزنید با کامنت‌هایشان روبه‌رو خواهید شد. اما آیا واقعا از نظر حقوقی می‌توان بازیگران این سریال را به بازگشت دستمزدهایشان محکوم کرد و اصلا آیا اگر چنین حکمی صادر شود تنها شامل دستمزدهای بازیگران می‌شود؟ یعنی دیگر عوامل فیلم از تدارکات گرفته تا گریمور و مسوول برق و ... دستمزدی که گرفتند با دستمزد بازیگران متفاوت بوده است؟

این سوالی است که برای پیدا کردن پاسخ آن به سراغ یک حقوق‌دان رفتیم. کامبیز نوروزی در پاسخ به این سوال خبرنگار خبرآنلاین گفت: «من با چیزی که در سطح افکار عمومی جریان دارد کاری ندارم ولی از نظر حقوقی عوامل را نمی‌توان به برگرداندن پول متهم کرد. هر یک از این عوامل قراردادی داشتند و پولی دریافت کردند. اعم از بازیگران، کارگردان، فیلمنامه‌نویس، عوامل نور و صدا و تصویر تدارکات و سایر بخش‌ها. چه طبق قانون و چه طبق عرف هیچ یک از اینها موظف نبودند که در زمان عقد قرارداد یا در زمان دریافت پول تفحص و بررسی کنند که این پول از کجا آمده، بابت کاری که انجام دادند پولی گرفتند. الان طبق رای دادگاه بدوی مشخص شده که سرمایه‌گذار این سریال بخشی از دارایی‌اش را از طرق غیرقانونی به دست آورده. این حکم به سایرین تسری پیدا نمی‌کند. عقل هم چنین حرفی نمی‌زند.»

نوروزی گفته‌هایش را با یک مثال اینطور توضیح می‌دهد: «فرض کنید متهم این پرونده خانه‌ای را از شخصی اجاره کرده و بابت آن پولی پرداخت کرده. ما نمی‌توانیم بگوییم که چون این رای علیه این فرد صادر شده آن صاحبخانه هم باید آن مبلغی که بابت اجاره‌بها گرفته را پس بدهد. فرض کنید متهم این پرونده که رای بدوی علیه او صادر شده، روزانه از میوه‌فروش و بقالی خرید کرده و پول پرداخت کرده. ما نمی‌توانیم به آن میوه‌فروش و بقال بگوییم حساب کن سودی که از این فروش بردی چقدر بوده پرداخت کن. اگر استدلال کسانی که می‌گویند باید اینها پول را برگردانند درست باشد، نتیجه منطقی‌اش این است که تمام کسانی که در طول دوره عملیات غیرقانونی سرمایه‌گذار «شهرزاد» به هر عنوان پولی از ایشان گرفتند باید این پول را برگردانند. قانون و عرف به کنار، عقل سلیم چنین چیزی را نمی‌پذیرد.»

بخشی از اعتراض‌ها و انتقادها به بازیگران «شهرزاد» اما یک دلیل عمده دارد. در بخشی از کامنت‌های صفحات اجتماعی بازیگران این سریال به رقم بالای دستمزدها اشاره شده است. نکته‌ای که باعث شده تا برخی کانال‌های سینمایی هم این روزها در جبهه مقابل شهرزادی‌ها قرار بگیرند و به محکمه‌ای تبدیل شوند که آنها را به رد مالی که از سریال «شهرزاد» و بابت بازی در آن دریافت کرده‌اند محکوم کنند. اینکه گفته می‌شود دستمزدهای بازیگران این سریال بالاتر از میزان نرمال بوده و اصلا ساخت این سریال باعث تغییر دستمزدها در سینمای کشور شده است. کامبیز نوروزی با این مساله هم مخالف است و می‌گوید: «حتی اگر عوامل این سریال دستمزدی بالاتر از نرمال گرفته باشند هم به هیچ عنوان مایه اعتراض نیست. اولا این که می‌گویید دستمزدها با این سریال افزایش پیدا کرد، من در این گزاره شک دارم. پیش از این سریال هم دستمزدها بالا بود. بازیگری داشتیم که ۷ سال پیش برای یک فیلم با قیمت‌های سال‌های نود، نود و یک، ۴۰۰میلیون دستمزد گرفته بود. بازیگری برای بازی در یک سکانس یک میلیارد گرفته. یا همین الان بازیگری برای یک سریال نمایش خانگی چندمیلیارد گرفته. این رابطه‌ای است بین تهیه‌کننده و بازیگر که یک قرارداد خصوصی است و طرفین حق دارند که درباره شرایطش با هم توافق کنند، هیچ ایراد حقوقی نمی‌شود به این داستان گرفت. شاید از این جهت بشود ایراد گرفت که این منطقی ندارد. کمااینکه الان ممکن است یک فوتبالیست ۱۲ میلیارد برای یک فصل بگیرد، منطقی ندارد ولی اتفاق می‌افتد و نمی‌توانیم بگوییم غیرقانونی است.»

اما آیا امکان دارد بعدها حکم صادره برای هادی رضوی و البته سیدمحمد امامی دیگر سرمایه‌گذار این سریال که پرونده‌اش در مراحل دادرسی قرار دارد، به بازیگران و دیگر عوامل «شهرزاد» هم تسری پیدا کند؟ کامبیز نوروزی در پاسخ به این سوال می‌گوید: «در حال حاضر من هیچ موجبی نمی‌بینم که موضوع دستمزد بازیگران «شهرزاد» بخواهد در دادگاه مطرح شود. این نکته را هم باز بگویم که اگر هم قرار به چنین حکمی باشد، فقط بازیگران نیستند که باید دستمزدشان را پس بدهند. تمام تیم صد، صدوپنجاه نفره‌ای که در این پروژه حضور داشتند، حتی آبدارچی باید دستمزدش را برگردانند. اگرچه فعلا طبق رای دادگاه بدوی، سرمایه‌گذار این فیلم به تحصیل مال نامشروع و روابط مجرمانه مالی متهم شده و به هر حال هر وقت رای دادگاه قطعی شد، باید رای اجرا شود و آن وجوه را هم برگرداند اما این حکم تسری به پرداخت‌هایی که ایشان طبق قرارداد و قانونی انجام داده، نمی‌شود. این نکته مهمی است.»

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع: khabaronline.ir