تخمین زده می شود مادرانی که سابقه بارداری چند قلو داشته اند، چهار برابر بیشتر از زنانی که تا به حال باردار نشده اند و یا یک جنین داشته اند، شانس چند قلوزایی دارند.

دوقلوزایی
خیلی از افراد دوست دارند بچه های دو قلو داشته باشند. اگر چه خیلی وقت ها داشتن دوقلو به صورت شانسی اتفاق می افتد، ولی والدین چند قلوها معمولا عوامل خاصی را علت این چند قلوزایی می دانند.
بیشتر این عقاید از لحاظ علمی ثابت نشده اند و ریشه در آداب و رسوم و تجارب خانوادگی دارند. اما ۱۰ شرط معقول و پذیرفته شده از لحاظ علمی برای دوقلوزایی به شرح زیر است:

1- داشتن سابقه خانوادگی
آیا دوقلوزایی در خانواده شما وجود داشته است؟ اگر مادر، خواهر، برادر، عمو، دایی و یا فرزندان دایی و عموی شما سابقه دوقلوزایی داشته باشند، داشتن فرزندان دو قلو برای شما بعید نخواهد بود، چراکه خیلی وقت ها دوقلویی امری ارثی است.
اما فقط در دوقلوهای همسان، مسئله ارث موثر است.

اگر مادر و یا مادربزرگ مادری شما دوقلوهای همسان داشته است، احتمال ارث رسیدن این ژن به شما و در نتیجه تخمک گذاری چندگانه و در نتیجه داشتن دوقلوهای همسان در شما بسیار بالا خواهد بود.

۲- چاقی و بلندی قد
مطالعات انجام شده، شیوع دوقلوزایی را در زنان چاق نشان داده است. تحقیقات نشان داده است که مادران با BMI بالاتر از ۳۰، به احتمال بیشتری فرزند دوقلو خواهند داشت. البته رابطه اضافه وزن و داشتن فرزند دوقلو، فقط در مورد دوقلوهای همسان صادق است.
تحقیقات همچنین نشان داده اند که احتمال چند قلوزایی در مادران قدبلند بیشتر از زنان دیگر است. روش های کمک باروری به طور چشمگیری چندقلوزایی را افزایش داده است.

۳- سن بالاتر
مادران با سن بیشتر نسبت به مادران کم‌سن تر، احتمال دوقلوزایی بیشتری دارند. به نظر می رسد سرعت تخمک گذاری با افزایش سن به مرور افزایش می یابد.

تقریبا ۲۰ درصد مادرانی که در سن بالاتر از ۴۵ سالگی باردار می شوند، فرزندان چندقلو دارند. البته بارداری در سنین بالا خطرات زیادی دارد، به خصوص اگر بارداری اول باشد، مانند سقط جنین و دیابت بارداری. بعلاوه آنکه فرزندان مادران با سن بالا، به احتمال بیشتری در معرض خطرات ژنتیکی قرار می گیرند.

4- داشتن فرزند دوقلو
اگر سابقه بارداری چند قلو داشته باشید، به احتمال زیاد دوباره بارداری چندقلو خواهید داشت. تخمین زده می شود که مادرانی که سابقه بارداری چند قلو داشته اند، چهار برابر بیشتر از زنانی که تا به حال باردار نشده اند و یا یک فرزند داشته اند، شانس چند قلوزایی دارند.

5- رژیم غذایی مادر
برخی مطالعات نشان داده اند که رژیم غذایی می تواند علت دوقلوزایی در برخی مادران باشد. مادرانی که در دوران قبل از لقاح، سیب زمینی شیرین بیشترین غذای آنها بوده است، نظیر ساکنین آفریقای غربی، بیشترین احتمال دوقلوزایی را در تمام دنیا دارند.
به نظر می رسد مواد شیمیایی خاصی در این موادغذایی وجود دارد که تخمک گذاری چندگانه را افزایش می دهد.
به علاوه مطالعات نشان داده است که مصرف مقادیر فراوان لبنیات، احتمال دوقلوزایی را افزایش می دهد. در حال حاضر مشخص شده است نوعی پروتئین موجود در جگر حیوانات، با عنوان IGF که در شیر و لبنیات نیز وجود دارد، میزان تقسیم سلولی جنین در مراحل ابتدایی رشد را افزایش می دهد و موجب دوقلوزایی می شود.

6- روش های کمک باروری
روش های کمک باروری به طور چشمگیری چندقلوزایی را افزایش داده است. داروهایی که تخمک گذاری را در زن تحریک می کنند، می توانند به باروری های چندگانه منجر شوند.
همچنین بارداری های چندقلو می تواند ناشی از لقاح در محیط آزمایشگاهی یا IVF باشد. البته نمی توان گفت تمام مادرانی که با روش IVF باردار می شوند چند قلو دارند، ولی امروزه درصد چشمگیری از افرادی که از IVF استفاده می کنند، دارای دوقلوهای همسان می شوند.
با این حال هیچ پزشک متعهدی، روش های کمک باروری را به منظور دوقلوزایی به فردی که از لحاظ باروری مشکلی ندارد توصیه نمی کند. در واقع این روش ها تنها برای کسانی که مشکل نازایی دارند، کاربرد دارند.

7- افزایش دفعات بارداری
با افزایش دفعات بارداری، احتمال دوقلوزایی افزایش می یابد. اما مشکل این است که هیچ کس نمی داند که بیشترین احتمال دوقلوزایی در کدام بارداری است و به همین خاطر، این روش معقول و مناسبی برای داشتن دو قلو نخواهد بود.
فراموش نکنید چندقلوزایی، خطرات و عوارضی مانند مسمومیت و فشار خون بارداری و تولد نوزاد نارس را در پی خواهد داشت. پس اصرار زیادی برای داشتن فرزند دوقلو نداشته باشید و این کار را به خداوند و تقدیر او بسپارید.

۸- باردار شدن در زمان شیردهی
خیلی از افراد فکر می کنند زمانی که مادری فرزند خود را شیر می دهد، نمی تواند باردار شود، چرا که شیردهی، تخمک گذاری مادر را متوقف می کند.

با این حال بسیاری از مادرانی که فرزند دوقلو دارند با این نظریه مخالفند. برخی از محققان معتقدند که باردار شدن مادر هنگام شیردهی به فرزند، شانس داشتن فرزند دوقلو و یا چندقلو را افزایش می دهد. این محققان اظهار می کنند که شانس داشتن جنین چند قلو در این مادران ۹ برابر بیشتر از سایر مادران خواهد بود.

9- قرص های جلوگیری از بارداری
قرص های پیشگیری از بارداری ۹۹.۹ درصد در جلوگیری از بارداری موثرند. اما به احتمال یک درصد، شانس بارداری مادر وجود دارد و در این شرایط، جنین به احتمال زیاد چند قلو خواهد بود.

بیشتر وقت ها بارداری زمانی رخ می دهد که قرص های جلوگیری به طور منظم مصرف نمی شوند. در سایر موارد، بارداری زمانی رخ می دهد که مصرف چند داروی هورمونی خاص باعث تضعیف اثرات قرص جلوگیری از بارداری شود. در برخی موارد مصرف داروهای هورمونی منجر به تخمک گذاری چندگانه و درنتیجه افزایش شانس چند قلوزایی می گردد.

10- خوش شانس بودن
والدین بسیاری از دوقلوها هیچ یک از ویژگی های ذکر شده را در بارداری خود بیان نکرده اند و تنها خود را خوش شانس دانسته اند.
دوقلوهای همسان معمولا مبهم و پیچیده ترند. هیچکس دقیقا نمی تواند بگوید چه چیزی باعث می شود یک تخمک بعد از لقاح تقسیم شده و منجر به دوقلوهای همسان شود.
در نهایت آنکه خیلی وقت ها، هیچ دلیل خاصی برای چندقلوزایی غیر از خوش شانس بودن وجود نخواهد داشت.

هشدار
فراموش نکنید چندقلوزایی، خطرات و عوارضی مانند اکلامپسی و پره اکلامپسی (فشار خون بارداری) و تولد نوزاد نارس را در پی خواهد داشت. پس اصرار زیادی برای داشتن فرزند دوقلو نداشته باشید و این کار را به خداوند و تقدیر او بسپارید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
یکی از جالب ترین اتفاقاتی که در بشر رخ میدهد تولد دوقلویی یا چندقلویی میباشد. جالب است بدانید بعضی خانواده‌ها با مراجعه به پزشک، از متخصص زنان و زایمان می‌خواهند به آنها کمک کند تا به این هدف برسند. اما آیا این روش واقعا درست است؟
آیا بارداری دوقلویی به چنین روشی نمی‌تواند مشکلی برای مادر یا جنین‌هایش ایجاد کند؟ در ادامه با ما همراه باشید تا پاسخ تمام این سوالات را بدهیم.
دکتر الهه ثناگو، جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان با بیان این نکته که بارداری‌های دوقلویی در گروه بارداری‌های پرخطر قرار می‌گیرد، می‌گوید: بیشتر دوقلویی‌ها، حاصل بارور شدن ۲‌تخمک است که درنتیجه همزمان ۲جنین در رحم مادر رشد می‌کند.
به این نوع دوقلویی، دوقلویی دوتخمکی می‌گویند که در اصطلاح عموم دوقلوهای غیرهمسان نیز نامیده می‌شوند.

چه عواملی در ایجاد دوقلویی‌زا موثر است
عوامل متعددی در ایجاد این نوع دوقلویی موثر است؛ به عنوان مثال اگر سابقه دوقلوزایی در خانواده فرد به‌خصوص خانواده مادری وجود داشته باشد، احتمال بارداری دوقلویی افزایش می‌یابد.
علاوه بر این، خانم‌هایی که در سنین بالا (حدود 38ـ37سالگی) باردار می‌شوند همچنین کسانی که تعداد زایمان‌های بیشتری داشته‌اند نیز شانس بیشتری برای بارداری دوقلویی دارند.
در بارداری در ماه اول بعد از قطع قرص‌های جلوگیری همچنین در بارداری‌هایی که با استفاده از داروهای ناباروری ایجاد می‌شود نیز احتمال چندقلویی وجود دارد.
نوع دیگر دوقلویی، دوقلویی تک‌تخمکی است که از تقسیم یک تخمک بارور شده ایجاد می‌شود. این نوع دوقلویی ارتباطی به سن یا سابقه دوقلوزایی خانوادگی ندارد، ولی در درمان‌های نازایی و IVF احتمال آن افزایش می‌یابد.

عوارض ناشی از بارداری‌های چندقلویی چه هستند
با اینکه بارداری‌ دوقلویی برای اغلب خانواده‌ها اتفاقی خوشایند و لذتبخش است، اما از نظر متخصصان زنان و زایمان در زمره بارداری‌های پرخطر محسوب می‌شود، بنابراین مشخص است که والدین باید نسبت به این خطرات آگاه باشند تا بتوانند از بروز مشکلات و عوارض مربوط به جنین و مادر پیشگیری کنند.
خطرات بارداری دوقلویی، هم جنین‌ها را تهدید می‌کند و هم مادر را؛ به عنوان مثال تغییرات فیزیولوژیک که در دوران بارداری پیش می‌آید در این بارداری‌ها شدیدتر است و این مادران ضعف، تهوع و استفراغ شدید اوایل بارداری و شیوع کم‌خونی را با شدتی بیشتر نسبت به شرایط عادی تجربه می‌کنند.
علاوه بر این، افزایش شدیدتر حجم خون در این نوع بارداری، منجر به وارد شدن فشار بیشتری به قلب مادر می‌شود و ضربان قلب او را افزایش می‌دهد. همچنین احتمال افزایش فشار خون و بروز مسمومیت بارداری نیز در این موارد بیشتر است.
بزرگی بیشتر رحم و وارد شدن فشار به قلب، ریه‌ها و احشای مادر نیز منجر به کاهش تحرک او در این دوران می‌شود؛ این مساله، عوارض خاصی به همراه دارد و علاوه بر اینکه باعث چاقی مادر می‌شود، او را مستعد بروز مشکلاتی مانند ایجاد لخته خون درون عروق می‌کند.
گاهی نیز افزایش آب اطراف جنین‌ها (هیدرآمنیوس) منجر به انسداد مجاری ادراری و وارد شدن فشار به کلیه‌های مادر می‌شود که حتی در شرایطی ممکن است مجبور باشیم آب دور جنین‌ها را کاهش دهیم.

درمورد زایمان دوقلویی کمی توضیح می‌دهید
زایمان‌های دوقلویی بنا به تشخیص پزشک می‌تواند هم به روش طبیعی انجام شود و هم سزارین. البته در زایمان‌های دوقلویی نسبت به زایمان‌های تک‌قلویی، خونریزی نیز دو برابر بیشتر است و سقط خودبه‌خودی هم در این بارداری‌ها بیشتر مشاهده می‌شود.
به گفته وی، همچنین به علت کاهش فضای رحمی برای جنین‌ها، ممکن است اثرات فشاری روی آنها حین رشد اندام‌ها، باعث بروز عوارضی مانند پاچماقی و دررفتگی مفصل ران، عدم به وجود آمدن دست و پا، مشکلات قلبی- عروقی و رشد کم جمجمه (میکروسفالی) شود.

نکته!
پدید آمدن عوارضی مانند آنچه در نوزادان نارس مشاهده می‌شود، مانند مشکلات بینایی، شنوایی، عصبی، عفونی، تنفسی، وزن کم و افزایش احتمال مرگ و میر نیز از دیگر مشکلاتی است که می‌تواند در بارداری‌های چندقلویی بروز کند.