سندرم تخمدان پلی کیستیک یا به اختصار «PCOS» (پیکوز خوانده می‌شود) یک بیماری رایج در خانمها است که در سنین باروری رخ می‌دهد. این بیماری هم سیستم تولید مثل و هم وضعیت سوخت‌و سازی بدن را درگیر میکند. در این مقاله به بررسی این سندرم خواهیم پرداخت.

سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
این سندرم حدود ۱۰ درصد از خانمها در سنین باروری را درگیر میکند و شایعترین بیماری غدد درون‌ریز در این بازۀ سنی است. سندرم تخمدان پلی کیستیک با بالارفتن هورمونهای آندروژنی (هورمونهای مردانه، مثل تستوسترون) و از بین رفتن تعادل بین هورمونهای جنسی همراه است. این بر هم خوردن تعادل، روی تخمک گذاری تاثیر گذاشته و باعث نامنظم شدن، قطع و یا شدید شدن قاعدگی‌ها میشود.
تخمدان پلی کیستیک شایعترین علت ناباروری به دلیل عدم تخمک گذاری است.
این سندرم گاهی با مقاومت به انسولین و چاقی نیز همراه می‌شود. مقاومت به انسولین باعث افزایش سطح انسولین خون شده که این موضوع باعث افزایش وزن و دشواری در کاهش وزن می‌شود. اگر انسولین به خوبی کنترل نشود، احتمال ایجاد بیماریهای سوخت‌وسازی از جمله دیابت نوع ۲ وجود دارد.

علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک
هیچ دو خانمی که به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند، علائم و نشانه های مشابهی ندارند، اما شایعترین شکایت‌های مطرح شده عبارتند از:
ناباروری
قاعدگی نامنظم یا قطع آن
رویش بیش از حد مو بر روی صورت و سطح بدن
ریزش مو با الگوی مردانه
هیدرآدنیت چرکی (جوش‌هایی که فاقد باکتری هستند و معمولاً در زیر بغل، زیر سینه، کشاله ران و باسن دیده می‌شوند)
چاقی
اختلالات چربی خون
مقاومت به انسولین
اضطراب

چند نکته‌ی مهم
گاهی تشخیص این سندرم دشوار است
تشخیص این سندرم فقط بر اساس علائم بیمار کاری دشوار است. زیرا:
علائم بسیار زیادی در ارتباط با این سندرم ذکر شده‌اند.
هر علامت ممکن است به تنهایی یا در کنار علائم دیگر وجود داشته باشد.
شدت علائم در اشخاص مختلف ممکن است متفاوت باشد.
علائم ممکن است در طی زمان تغییر کنند.
تخمدان پلی کیستیک از جمله بیماری‌هایی ست که معمولاً مورد غفلت پزشکان قرار می‌گیرد. در صورتی که پزشک شما به وجود این بیماری شک کند، شما را به یک فوق تخصص غدد جهت بررسیهای بیشتر ارجاع خواهد داد. آزمایشهای هورمونی و سونوگرافی از تخمدانها نیز ممکن است انجام شود.

کیست واقعی در تخمدانها وجود ندارد!
برخلاف نامگذاری این سندرم، به طور معمول در تخمدان افراد مبتلا خبری از کیست‌های واقعی نیست. منظور از کیست در واقع فولیکولهای کوچک و نابالغ تخمدانها هستند که در سونوگرافی به شکل زنجیره‌‌ی مرواریدی مشاهده می‌شود. این فولیکولها نتیجۀ عدم تعادل هورمونهای جنسی در فرد میباشد. به دلیل این عدم تعادل، مراحل بلوغ فولیکولها و آزادسازی تخمک تکمیل نمی‌شود و بیمار ممکن است دچار ناباروری شود.

درمانی ندارد
متاسفانه تاکنون درمان قطعی برای این سندرم شناخته نشده است. این بیماری با تغییرات سبک زندگی، برخی داروها و مکملها بهتر میشود و قابل مدیریت است.

تغییرات سبک زندگی مهمترین اصل درمان است
تغییر سبک زندگی باعث بهبود بیماری تخمدان پلی کیستیک می‌شود. مواردی مانند:
مصرف غذاهای سالم (شامل میوه‌ها، سبزیجات، اسیدهای چرب مفید و مقادیر کم پروتئین)
انجام فعالیت‌های فیزیکی
ورزش‌هایی حتی در حد پیاده‌روی
خواب کافی برای کنترل سطح هورمون انسولین و بهبود وضعیت انرژی
بهبود وضعیت خلقی

برای بیماران
ممکن است بعد از تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک ، دچار ناراحتی یا ترس شوید. با جستجو در اینترنت احتمالاً اطلاعات فراوان و البته ضدونقیضی در مورد این سندرم خواهید یافت که شما را گیج خواهند کرد. لذا به نکات زیر توجه کنید:
نکتۀ اول و مهمی که باید رعایت کنید، این است که به خودتان زمان بدهید. اجازه بدهید تا به شرایط جدید عادت کنید و سپس به دنبال ایجاد تغییرات لازم باشید.
در قدم اول به کمک پزشکتان اطلاعات کافی در مورد علائم، درمان و نحوۀ زندگی با این سندرم را کسب کنید.
به درمان خود پایبند باشید. فراموش نکنید علائم این سندرم در زنان مختلف، به شکلهای متفاوتی بروز میکند. بنابراین درمان آنها نیز ممکن است متفاوت باشد. پس اگر در میان دوستان شما، شخص دیگری نیز به این سندرم مبتلا بود و درمان متفاوتی می‌گرفت، سر خود درمان خود را تغییر ندهید و حتما با پزشکتان مشورت کنید.
همان طور که گفته شد، مهمترین پایۀ مدیریت تخمدان پلی کیستیک ، تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی است. تغذیۀ مناسب، خواب کافی و با کیفیت، کاهش استرس‌ها، فعالیت فیزیکی بیشتر و ترک مصرف دخانیات از جمله تغییرات مفید هستند که به بهبود علائم و پیشگیری از پیشرفت آن‌ها کمک می‌کنند.

منبع: مجله سلامت