هم‌نشینی بیضایی و سروش در «فرهنگ امروز»

خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: شماره بیست و ششم نشریه «فرهنگ امروز» با اختصاص دو پرونده به دو چهره پر حرف و حدیث منتشر شد.

پرونده ادبیات با عنوان «راوی سرزمین بیداران» مروری دارد بر نقش آفرینی «بهرام بیضایی» در ثبت خاطرات جمعی ایرانیان. نقد جامعه شناسی آثار بیضایی بر مبنای درون‌مایه نخبه‌کشی و خوانشی از آرش بیضایی مبتنی بر تحلیل گفتمان از موضوعات این پرونده است.

«پرویز جاهد» با تمرکز بر سه فیلم کلاغ، شاید وقتی دیگر و سگ کشی عناصر تریلرهای جنایی در فیلم‌های بهرام بیضایی را بررسی کرده است. «قطب‌الدین صادقی» در مصاحبه‌ای درباره مختصات زبان ادبی بیضایی سخن گفت و «بهروز محمودی بختیاری» در گفت‌وگویی دیگر از فراز و فرود زبان بیضایی. این دو در این گفت‌وگو ضمن بیان ویژگی‌های منحصر به فرد زبان بیضایی از ایرادهای آن هم گفتند. البته هر دو از نگاه‌های متفاوت نقدهای متفاوتی را هم به آثار بیضایی وارد کردند.

همچنین «شهلا لاهیجی» به واسطه چند دهه همکاری با بیضایی در زمینه نشر آثار او از وسواس بیضایی در ویرایش کتاب می‌گوید. لاهیجی ضمن بیان خاطراتش از این سال‌های همکاری از نوع نگاه او به زن و تغییری که بیضایی در جایگاه زن از آن جلوه‌ای که در فیلم فارسی داشته سخن گفته است. سعید طلاجوی مدیرگروه ادبیات فارسی دانشگاه سنت اندروز که پژوهش‌های بسیاری درباره بهرام بیضایی انجام داده و بسیار هم با او مراوده داشته برای تکمیل این پرونده با فرهنگ امروز به گفت‌وگو نشست. او در این گفت‌وگو درباره نسبت زبان آرکائیک و زبان بیضایی، اسطوره در آثار بیضایی و قهرمان‌هایش، سیاست و مردم از نگاه بیضایی سخن گفت.

الهیات لیبرال عنوان پرونده اندیشه این شماره فرهنگ امروز است که به نقد آراء «عبدالکریم سروش» پرداخته است و این مساله را بررسی می‌کند که چگونه پروژه الهیاتی عبدالکریم سروش در خدمت سیاست قرار می‌گیرد. مختصری از آنچه که عبدالکریم سروش می‌اندیشد و هر آنچه که از تهران تا لندن بوده است در این پرونده بررسی شده است.

«ابوالقاسم فنایی» در یادداشتی به این پرسش پاسخ داده که چرا رادیکالیسم سروش در طبیعی کردن دین پروژه الهیاتی او را دیوار ره دیوار خداناباوری کرده است؟ حدود سی سال است که از نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت گذشته است. محمدجواد غلامرضا کاشی در یادداشتی درباره رویای نیمه تمام این نظریه بحث کرده است. مساله مهم دیگری که در این پرونده مورد بحث قرار گرفت این است که چرا آموزه‌های سروش که در دهه هفتاد پایگاه مستحکمی در میاننخبگان و طبقه متوسط شهری داشت اینک به حاشیه رانده شده است؟ بهروز فرنو هم که در این پرونده با فرهنگ امروز همکاری داشته ریشه‌های سربرآوردن دو گانه هایدگری- پوپری و مواضع انجمن حجتیه را مورد مداقه قرار داد. همچنین در این پرونده سه مصاحبه گنجانده شده است.

«محمدرضا تاجیک» در گفت‌وگویی ضمن سخن گفتن از نسبت روشنفکری و کنشگری سیاسی در چهار دهه بعد از انقلاب اسلامی بدون هیچ گونه ملاحظه و مصلحت سنجی جریان روشنفکری را به نقد کشید. همچنین بهروز افخمی در مصاحبه‌ای خاطرات شنیدنی زیادی از تعاملاتش با سروش و حلقه کیان و حضور در میان اهالی سوره و اطرافیان شهید آوینی بیان می‌کند. همچنین بیان می‌دارد که چرا و چگونه اعتقاد او به سروش سست شد. مصاحبه سوم، گفت‌وگو با بیژن عبدالکریمی است. در این گفت‌وگو عوامل بی توجهی جریان روشنفکری ایران به عینیت جامعه با تمرکز بر دو جریان پوپری و هایدگری بررسی شد.

در بخش «آموزه» این شماره فرهنگ امروز دیدگاه دو لیبرال خطاباور درباره عدالت بررسی شده است. درواقع موضوع درباره سرنخی است که در سراسر فلسفه سیاسی «پوپر» وجود دارد که ما می‌توانیم بی درنگ آن را با نظریه عدالت رالز ترکیب کنیم. این مطلب درواقع مقاله طولانی است که توسط لری یودل نوشته شده و عدنان فلاحی آن را برای فرهنگ امروز ترجمه کرده و خود نیز مقدمه ای بر آن نوشته است.

بخش «پیشخوان» هم طبق روال پیشین به نقد و بررسی مهم ترین کتاب‌های تازه منتشر شده می‌پردازد. در کنار آن فصلی از کتاب «علم، سیاست، گنوسیسم» اثر اریک فوگلین که در آن مدعی شده است که اندیشه غربی دست اندر کار خداکشی شده است ترجمه شده است. گفت‌وگو با «روبرت صافاریان» در مورد تازه ترین کتابش «این فیلم ساز شاعر نقاش عروسک‌ساز مستندساز افسانه‌پرداز شعبده‌باز» هم از مصاحبه‌های خواندنی این شماره است. همچنین «رودی مته» هم در «به پرسش» به فرهنگ امروز درباره کتاب تازه ترجمه اش «تفریحات ایرانیان» پاسخ داده است.

چندی پیش گروه فلسفه دانشگاه تهران یکی از اساتید به نام خود را از دست داد. «محسن جهانگیری» در تاریخ یک اردیبهشت درگذشت. فرهنگ امروز برای یادبود این استاد گران‌سنگ با همکاری اساتیدی چون «حداد عادل»، «موسی اکرمی» و دیگران پرونده‌ای در مورد خصوصیت اخلاقی و کارنامه آن استاد برجسته ترتیب داده است. همچنین در بخش گزارش این شماره مصاحبه «فیگارو» با «نیکلا باورز» و «پی‌یر منان» درباره «رمون آرون» ترجمه شده است. همچنین ناهید غنی در مقاله‌ای به ادعاهای فرج سرکوهی در مورد تاریخ ایران، هویت ایرانی و زبان فارسی پاسخ گفت.

گفتنی است شمارۀ بیست‌وششم نشریه فرهنگ امروز به مدیرمسئولی امیرابراهیم رسولی و سردبیری «بهزاد جامه‌بزرگ» در ۱۲۸ صفحه و با قیمت ۲۵ هزار تومان منتشر شده است.

پایان پیام/248